چرا بابدن و پوتین به خاورمیانه می آیند؟

دیپلماسی ایرانی: از امروز چهارشنبه جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا سفر منطقه ای خود را با حضور در اسرائیل آغاز می‌کند و بعد از آن راهی عربستان سعودی می شود.

این در حالی است که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه نیز سه شنبه هفته پیش رو (۲۸ تیر/ ۱۹ جولای) به ایران سفر خواهد کرد. به موازات آن رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه همزمان با همتای روس خود وارد تهران خواهد شد تا نشستی سه جانبه را با سیدابراهیم رئیسی پیرامون مسائل مشترک برگزار کنند.

با توجه به اهداف هر کدام از این کشورها، به خصوص دو ابرقدرت آمریکا و روسیه برای حضور در منطقه غرب آسیا به نظر می رسد که روزهای پیش رو می تواند روزهایی ملتهب و پر از حوادث باشد که هر کدام از آنها در تعیین سمت و سوی تحولات خاورمیانه به شدت موثر واقع خواهد بود.

از یک طرف واشنگتن ضمن آنکه تلاش دارد زمینه برقراری روابط دیپلماتیک میان عربستان سعودی و اسرائیل را در این سفر کلید بزند، برنامه هایی نظیر راه اندازی سامانه یکپارچه پدافند هوایی و تشکیل ناتوی عربی - اسرائیلی را هم در سر دارد.

در عین حال آنگونه که مطرح است عربستان سعودی هم به دنبال انعقاد قرارداد خرید تسلیحاتی با آمریکایی ها در جریان سفر بایدن به عربستان است؛ قراردادهایی که به جای تامین تسلیحات دفاعی، امکان خرید تسلیحات هجومی برای ریاض را فراهم می کند.

با اینحال جو بایدن در سایه تداوم و تشدید جنگ اوکراین و همچنین اقدام روسیه برای قطع صادرات انرژی به اروپا در تلاش است با حضور در خاورمیانه اقدامات لازم را برای کنترل قیمت حامل های انرژی در دستور کار سفر خود قرار دهد.

از این منظر احتمالا رئیس جمهور آمریکا کشورهای تولید کننده انرژی در خاورمیانه را وادار افزایش میزان تولید و صادرات کند. در مقابل روسیه هم ذیل تشدید جنگ اوکراین و جبهه بندی جهانی در برابر کرملین، خود را در شرایطی می بیند که ناگزیر از ارتقاء روابط در ابعاد مختلف با کشورهای معدود جهانی است که کماکان روابط با روسیه را حفظ کرده اند.

در این بین جمهوری اسلامی ایران هم به دلایل مختلف، همراهی و همسویی با روسیه را پیش برده است. پیرو این نکته و همزمان با تحولات ذکر شده اخیرا نخستین مرحله عملیات حمل کالا در مسیر کریدور شمال - جنوب از سوی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با انتقال ۳۰۰ کانتینر کالای صادراتی کشور به مقصد روسیه اجرایی شد.

مضافا بنا به گفته جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، ایران در صدد ارسال پهپاد به روسیه است. حال باید دید که سفر رئیس جمهور روسیه به ایران در بستر این تحولات، روابط تهران - مسکو را در چه مسیری قرار خواهد داد؟