خیال خام امریکا برای گسترش ناتو در منطقه آسیا – اقیانوسیه

نویسنده: چانگ چاک- یان

دیپلماسی ایرانی: جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا تصور می کند ناتو توانسته است روسیه را مهار کند و اینکه می تواند از این سازوکار  در منطقه آسیا – اقیانوسیه، برای مهار ظهور و قد بر افراشتن چین، استفاده کند. اما باید دانست که در مورد مهار روسیه از سوی ناتو تردید وجود دارد و تردید در مورد کارایی استفاده از ناتو برای مهار چین، دو چندان است. 

تلاش آمریکا برای گسترش دامنه سازمان پیمان آتلانتیک شمالی به منطقه آسیا – اقیانوسیه، با توجه به دلایلی که بر خواهیم شمرد، کاملا بیهوده است:

نخست اینکه ساختار جغرافیایی و تاریخی منطقه اقیانوس آرام با آسیا – اقیانوسیه، کاملا تفاوت دارد. جنوب آسیا از مناقشات مذهبی بین اسلام گرایان و ملی گریان افراطی هندو آکنده است. هند و پاکستان از زمان استقلال خود از انگلیس تا کنون، چهار بار با یکدیگر جنگیده اند. اختلافات حل ناشدنی هندوها و مسلمانان به تقسیم هند تحت استعمار انگلیس، به دو کشور هندو و مسلمان نشین در سال 1947 انجامید. هند، با ژئوپلیتیک شبه قاره پیوند ناگسستنی دارد و نمی تواند حوزه نفوذ خود را به فراسوی این منطقه گسترش دهد. افزون بر این، مناقشه هند و پاکستان برای آمریکا یک مشکل عمده دیپلماتیک به وجود آورده است و اجازه نمی دهد که واشنگتن این دو کشور را در راستای اهداف راهبردی خود، به یکدیگر نزدیک کند. در ضمن، با توجه به  دوستی دیرینه دهلی نو با مسکو، نمی توان انتظار داشت که هند با آمریکا علیه روسیه متحد شود. 

دوم اینکه، از منظر دیپلماسی، هدف آمریکا از گسترش قلمرو ناتو به  منطقه هندو – اقیانوسیه، راهبردی مبتنی بر جنگ سرد برای مهار چین است. این راهبرد، استفاده از توطئه های سیاسی و ژئوپلیتیک را به زیان ملاحظات اقتصادی، توصیه می کند. اما این رویکرد با اهداف اتحادیه کشورهای آسیای جنوب شرقی (آسه آن) که از تقویت اقتصاد منطقه ای و روابط میان کشورها حمایت می کند، مغایرت دارد.  

از زمان تشکیل آسه آن در سال 1967 تا کنون، اعضای این اتحادیه تلاش خود را روی تقویت اقتصاد منطقه ای، حفظ بی طرفی سیاسی و خودداری از پیوستن به اتحادیه های نظامی، متمرکز کرده اند. بر پایه چنین راهبردی است که کشورهای عضو آسه آن و چین توانسته اند روابط اقتصادی سازنده ای برقرار کنند. در واقع چین بزرگترین شریک تجاری آسه آن و برعکس است. در راستای چنین راهبردی است که اعضای آسه آن که در ماه مه از سوی بایدن به واشنگتن دعوت شده بود مخالفت خود را با تشکیل سازمانی مشابه ناتو اعلام کردند.

سوم، آمریکا به بزرگ جلوه دادن تهدید و خطر چین همچنان ادامه می دهد تا کشورها را با واشنگتن همراه و علیه پکن بسیج کند. اما واقعیت این است که چین هیچ کشوری از جمله آمریکا را تهدید نمی کند. چین هرگز به هیچ کشوری حمله نکرده، بلکه در گذشته مورد حمله ژاپن و برخی از قدرت های اروپایی و آمریکا قرار گرفته است. در واقع چین در پی تشکیل ارتش خلق در سال 1949، در برابر تهاجم خارجی از خود مقاومت نشان داد و علیه آمریکا و متحدانش که جنگ کره و ویتنام را به راه انداخته بودند، جنگید.  

آمریکا تلاش می کند قلمرو ناتو را به منطقه آسیا – اقیانوسیه گسترش دهد یا سازمانی شبیه ناتو در این منطقه از جهان ایجاد کند. در دریای چین جنوبی، به بهانه حمایت از آزادی دریانوردی، به اعزام شناورهای جنگی به آب های ساحلی چین مبادرت کرده و حاکمیت چین بر برخی از جزیره ها را به چالش گرفته و این در حالی است که برخی از کشورهای عضو آسه آن، از جمله ویتنام و فیلیپین تلاش می کنند تا اختلافات خود را از طریق گفت وگو حل کنند. با اینکه همه اختلافات ارضی را نمی توان از طریق گفت وگو حل کرد اما کشورهای منطقه تلاش می کنند از این طریق به اختلافات خود پایان دهند و چنانچه دخالت های خارجی متوقف شود این کشورها به این نتیجه خواهند رسید که بهتر است از تشدید اختلافات و مناقشات، خودداری کنند. 

دولت آمریکا افزون بر مساله دریای چین جنوبی، سعی می کند با دامن زدن به مساله تایوان، چین را هدف قرار دهد و این در حالی است که واشنگتن به این واقعیت اذعان دارد که فقط یک چین وجود دارد و اینکه مساله تایوان یک  موضوع داخلی است و نیازی به دخالت خارجی ندارد. 

با توجه به آنچه برشمردیم، آمریکا باید از تبلیغات منفی خود علیه چین و تلاش برای توسعه دامنه و قلمرو ناتو به منطقه آسیا – اقیانوسیه با هدف مهار چین، دست بردارد.

منبع: چاینا دیلی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11