اینجا بلاروس نیست، قزاقستان است

مصاحبه: ایوان ژوکوفسکی

دیپلماسی ایرانی: اوضاع در قزاقستان همچنان رو به وخامت است و نظراتی مطرح می شود مبنی بر این که این وقایع چیزی جز تلاش برای کودتا نیست. وبسایت«گازیتا» با پیتر میلوسردوف، جامعه شناس اهل روسیه، که چندین سال پیش به دلیل تلاش برای سرنگونی دولت در قزاقستان محکوم شده بود، گفت وگو کرده است. او در این مصاحبه درباره مسائلی همچون اتفاقات رخ داده در قزاقستان، تفاوت های آن با اعتراضات بلاروس، «مامبِت ها» و همچنین تهدیدات علیه جمعیت روس زبان در این کشور توضیح می دهد.

از نظر شما اعتراضات و خشونت ها در آلماتی به صورت خودجوش شروع شده یا سازماندهی شده بودند؟

هرگز اعتراضات خودجوش در قزاقستان وجود نداشته است. پس باید در درجه اول متوجه این موضوع بود. هیچ فعالیت اجتماعی آن گونه که ما از آن صحبت می کنیم وجود ندارد.
من معتقدم این اعتراضات توسط نخبگان ناراضی قزاقستان سازماندهی شده است. شاید نخبگان در قسمت غربی این کشور. فکر می کنم گران شدن گاز مایع فقط بهانه ای است برای جمع کردن و آوردن مردم به خیابان ها.
در اینجا می توان احتمال داد که مردم به دلیل نارضایتی از نتایج انتخابات یا جنگل زدایی بیرون آمده اند. در قزاقستان، بزرگان جوانان روستایی را جمع می کنند و چوب به دستشان می دهند. بیرون رفتن به میل خود - چنین چیزی وجود ندارد.
در واقع، آنچه اکنون در قزاقستان در حال رخ دادن است، یک کودتای پشت پرده درباری است. در حال حاضر، نظربایف در جایی دیده نمی شود. اگرچه زمان برای قضاوت هنوز زود است، اما به نظر می رسد که کودتا موفقیت آمیز بوده است. باید برای صحبت درباره آن چند روزی صبر کرد.

اگر همه چیز از غرب قزاقستان شروع شده، پس چرا سخت ترین نبردهای خیابانی در آلماتی اتفاق افتاده است؟

این سوال را باید از سازمان دهندگان آن پرسید.

چرا در شمال قزاقستان، یعنی در سیبری جنوبی، عملا هیچ اعتراضی وجود ندارد؟

خوب جواب این سوال خیلی ساده است. اول اینکه، در مناطق شمالی اکنون دما به منفی ۱۷ تا منفی ۲۰ درجه سانتیگراد می رسد، در حالی که در آلماتی دما بالای صفر است. علاوه بر این، بخش قابل توجهی از جمعیت در شمال را روس ها تشکیل می دهند، در حالی که عامل مهم روستایی در جنوب باقی مانده است.
نیروی محرکه این اعتراضات جوانان روستایی هستند. در قزاقستان اصطلاحی به عنوان «مامبت» وجود دارد که به فردی از یک روستای دورافتاده گفته می شود. این ها پسران جوانی هستند که به زندگی در شهر عادت ندارند و فرهنگ پایینی دارند. ساختار فئودالی-قبیله ای را حفظ کرده اند و شکلی قدیمی از جامعه که در آن همه همدیگر را می شناسند هنوز هم در میان آنها وجود دارد. احتمالا همین امر هم به آنها کمک می کند تا سازماندهی شوند.
غارتگرانی که رسانه ها از آنها صحبت می کنند در عین حال معترضان مسالمت آمیز هستند. فقدان فرهنگ سیاسی و جنبش اجتماعی، خشونت ها را به قابل دسترس ترین شکل اعتراض تبدیل می کند.

جمعیت روس در قزاقستان تا زمانی که انگیزه ملی در این درگیری ها وجود نداشته باشد در اعتراضات شرکت نمی کنند. اما آیا قزاقستانی های روس زبان می توانند به نحوی به اعتراضات بپیوندند؟

در مجموع، روس‌ها در قزاقستان از نظر نخبگان محلی «درجه دو» به حساب می آیند؛ نوعی منع مشارکت روس‌ها در سیاست وجود دارد. تنها یک نماینده روس در پارلمان قزاقستان وجود دارد که یک زن است.
روس ها در زندگی سیاسی قزاقستان حضور دارند، اما تنها برای اهداف تبلیغاتی. آنها که به اصطلاح «کازاک ها» نامیده می شوند، در داخل جمهوری از نظربایف حمایت می کنند. در واقع، روس‌ها در قزاقستان اجازه حضور در اهرم‌های تصمیم ‌گیری را ندارند.

حمایت روسیه از مقامات قزاقستان از طریق سازمان پیمان امنیت جمعی را چگونه ارزیابی می کنید؟

روسیه باید اقداماتی را برای حفاظت از جمعیت روس زبان انجام دهد و به هر حال، علاوه بر روس ها، بسیاری از شهروندان اروپایی شده با اصلیت قزاقستانی نیز در این کشور زندگی می کنند. من متاسفم که پیش از این اقداماتی برای محافظت از روس زبانان در قزاقستان توسط روسیه انجام نشده است. اکنون خطر قتل عام این افراد را تهدید می کند.

چرا مقاومت در برابر نیروهای امنیتی در قزاقستان این قدر آسان است؟ تفاوت اساسی آن با بلاروس چیست؟

لوکاشنکو نظامی یکپارچه و عمودی داشت. مقامات امنیتی می دانستند که او تا آخر از آنها دفاع خواهد کرد. اینجا اما با یک بازی گل آلود در میان نخبگان مواجه هستیم و هیچ یک از فرماندهان نمی خواهند در آن نقشی افراطی داشته باشند. از این رو با عدم تصمیم گیری در اعمال دستورات مواجه هستیم.

آیا امکان وقوع یک جنگ داخلی تمام عیار در قزاقستان وجود دارد؟

در آنجا، همیشه چنین خطری وجود داشته است. قزاقستان تکه تکه و پیچیده است. اما من فکر می کنم که این بار همه چیز درست می شود. پیش بینی من این است: نیروهای سازمان پیمان امنیت جمعی، از جمله روسیه، از تاسیسات و ساختمان های کلیدی محافظت خواهند کرد. همچنین ایست های بازرسی در خیابان ها ایجاد خواهد شد. دو سه روز می گذرد و همه چیز درست می شود.

اکنون بسیاری از خطوط هوایی پروازهای خود به آلماتی و به طور کلی به قزاقستان را لغو می کنند. به علاوه پیام هایی مبنی بر قطع ارتباطات در سراسر کشور مخابره شده است. آیا قزاقستان از جهان خارج منزوی خواهد شد؟

در قزاقستان، ترافیک هوایی با همسایگان نسبتا کم است، ارتباطات عمدتا به وسیله جاده های زمینی انجام می شود. بعید است که لغو پروازها تاثیر جدی بر چیزی بگذارد. هیچ کس قرار نیست از کشور فرار کند، اگرچه افرادی با هواپیماهای اختصاصی خارج شده اند.

امروز نیروهای امنیتی قزاقستان از دستگیری بیش از دو هزار نفر خبر دادند. آینده این افراد چگونه خواهد بود؟ آیا باید منتظر سرکوب‌های گسترده باشیم؟ در سال ۲۰۱۱، پس از اعتراضات در ژان اوزن، بسیاری با احکام سبک و تعلیقی رهایی یافتند.

حالا نه با اعتراض، بلکه با یک نوع توافق از پیش تعیین شده مواجه هستیم. هیچ کس آنهایی که به خاطر مقدار ناچیزی پول به خیابان ها رفتند را به مدت پانزده سال – مثل اپوزیسیون واقعی – زندانی نخواهد کرد. من فکر می کنم اجازه داده خواهد شد که همه چیز با آرامی و احتیاط پیش برود؛ بدون دادگاه های نمایشی.
اینجا بلاروس نیست، جایی که مخالف در آن متقاعد شده و به خیابان برود. در اینجا جوان هایی که به آنها پول، ودکا و ماریجوانا داده اند برای غارت به خیابان ها می روند. فکر می کنم مثل بعد از آن چه در ژان اوزن اتفاق افتاد، باشد.

منبع: گازیتا / ترجمه: علی مفتح