دست های پشت پرده ناآرامی های خشونت بار لبنان

نویسنده: پارسا جعفری، کارشناس امور بین الملل

دیپلماسی ایرانی: اعتراضات مردمی لبنان که از اواخر سال گذشته آغاز شد، شدیدترین دوران بی‌ثباتی این کشور از زمان پایان جنگ داخلی بیروت به حساب می آید. این اعتراضات که با فتنه برخی احزاب داخلی و با همکاری و دخالت کشورهای غربی - عربی از مسیر مسالمت آمیز خود خارج شده و به هرج و مرج کشیده شده، هم اکنون لبنان را به صحنه خشونت آمیزی از درگیری های مسلحانه خیابانی تبدیل کرده است. با تحلیل و واکاوی زمینه و دلایل خشونت آمیز شدن این اعتراضات که به کشته شدن تعدادی از مردم منجر شد، بدون شک می توان به دو عامل داخلی و خارجی که به شکل گیری این وضعیت منجر شد، اشاره کرد.

در سطح داخلی؛ حضور عوامل دو حزب ضد ملی لبنان به سرکردگی سمیر جعجع و وابستگان به حزب کتائب به سرکردگی امین جمیل که هر دو حزب هم اکنون عضو جریان غرب گرای ۱۴ مارس در لبنان بوده و به عنوان بازوی امنیتی بازیگران خارجی در لبنان عمل می کنند، تلاش دارند تا در چارچوب محور غربی- عربی و برای رسیدن به اهداف شوم خود و ضربه زدن به احزاب رقیب از هر وسیله و ابزاری استفاده کنند. چنانچه به وضوح در صحنه داخلی درگیری ها، افراد و گروهک های متمایل به این جریان را در خیابان های بیروت شاهد بودیم که تلاش داشتند تا روند مسالمت آمیز اعتراضات را از مسیر اصلی خود منحرف کنند. در چنین فضایی این احزاب تمام تلاش خود را به کار بسته تا از وخامت اوضاع لبنان نیز برای تحقق اهداف و خواسته‌های سیاسی خود، و ضربه زدن به حزب رقیب؛ به ویژه حزب الله بهره برداری کنند.

در سطح خارجی؛ دخالت های بازیگران فرامنطقه ای در ساختار سیاسی این کشور از دلایل عمده بحرانی شدن این اوضاع به حساب می آید. این موضوع در اظهار نظر برخی از مسئولان پیشین لبنان که به صراحت اعلام کردند که لبنان تحت محاصره خارجی اداره می‌شود، آشکار است. در این رابطه می توان به تلاش محور غربی- عربی اشاره داشت که تلاش دارند تا با کشاندن لبنان به صحنه درگیری های داخلی در چارچوب راهبرد نا امنی سازی و مقصر جلوه دادن نیروهای مقاومت، منافع خود را دنبال کنند. در این زمینه بخشی از معترضان با هدایت آمریکا، رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای عربی سعی دارند تا با  دامن زدن به اوضاع بحرانی لبنان، به دو هدف عمده خود که مدت هاست به دنبال آن هستند، برسند: نخست، با تحریک افکار عمومی و کشاندن مردم لبنان به خیابان‌ها علیه حزب‌الله؛ مقاومت لبنان را مسئول همه بحران‌های سیاسی- اقتصادی این کشور معرفی کنند. این در حالی است که بخش بزرگی از مشکلات کنونی لبنان بر می گردد به فشارهای اقتصادی محور غربی- عربی که با تحریک آمریکا، رژیم صهیونیستی و با همدستی برخی از کشورهای عربی در راستای تشدید محاصره شدید ضد مردم لبنان صورت می‌گیرد، با این هدف که در درجه نخست، مردم لبنان در تنگنای اقتصادی مانده و این کشور به سمت جنگ داخلی کشیده شود، و در مرحله بعد از شرایط اقتصادی وخیم کنونی در لبنان نهایت بهره برداری را کرده و اوضاع را به گونه‌ای رقم بزنند که مسئولان بیروت در برابر خواسته‌هایشان تسلیم شوند.

در این میان یکی از مهمترین خواسته‌ها و مطالبات بانیان وسرکردگان این اغتشاش گران از لبنان، دور کردن حزب الله از ساختار سیاسی این کشور است. این مطالبه‌ای است که آنها از سالیان گذشته تاکنون از مقامات رسمی لبنان داشته‌اند. اکنون و در این شرایط، آنها  فرصت را برای تحقق اهدف خود علیه حزب الله، کاملاً مناسب دیده‌اند. هدف دوم و با هرج و مرج داخلی در لبنان، آنها امیدوارند که این عامل به فروپاشی نهادهای دولتی از جمله نهادهای نظامی منجر شده و در نتیجه آن لبنان به لحاظ امنیتی در معرض ضعف قرار گیرد. با این امید که اوضاع را به گونه‌ای رقم بزنند که ادامه این روند را مقدمه‌چینی برای پیروزی رژیم صهیونیستی در جنگ آینده‌اش علیه لبنان قرار دهند.

به هر حال، آنچه اکنون واضح به نظر می‌رسد، این است که این دو محور داخلی و خارجی تلاش دارند تا از اوضاع کنونی نه چندان مناسب لبنان برای جامه عمل پوشاندن به رؤیاهای دیرینه خود در این کشور، بهره برداری کنند. بدون شک دست های خارجی و داخلی برای به ثمر ننشستن امنیت و ثبات در لبنان تلاش فراوانی کرده اند که دستگیری های اخیر برخی از این افراد اغتشاش گر و اعتراف آنها، خود آشکار کننده زوایای دیگری از توطئه های داخلی- خارجی در اوضاع کنونی لبنان است. در چنین فضایی مردم لبنان باید به خوبی از این فتنه طراحی شده آگاه باشند و بدانند که چه بسا تشدید این درگیری ها و عدم دست‌یابی به یک راه¬حل مناسب برای پایان دادن به اختلافات در این کشور، می تواند به بروز یک بحران بین ‌المللی در پی فروپاشی ساختار داخلی لبنان منجر شود. به این معنا که در صورت استمرار این درگیری ها، این بحران از صبغه داخلی خود خارج شده و به یک بحران با بعد بین‌المللی تبدیل ‌شود.