ایران رایگان به کاظمی کمک نمی کند

نویسنده: حسن فحص

دیپلماسی ایرانی: مقامات ایرانی در سفر نخست مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق به تهران استقبال ویژه ای از او کردند زیرا آن سفر در شرایطی روی داد که مخالفت ها در عراق علیه حضور ایران در این کشور اوج گرفته بود و دونالد ترامپ، رئیس جمهوری سابق ایالات متحده آمریکا نیز فشار بر ایران را در موضوع تحریم های اقتصادی و زیرپا گذاشتن قواعد درگیری متعارف بین دو طرف در خاک عراق که سال ها پابرجا بود، افزایش داده بود. 

در سفر نخست الکاظمی به تهران، دوطرف تعهدات متقابلی را برای تسهیل فعالیت طرف مقابل و تضمین منافع سیاسی و امنیتی و اقتصادی آن، پذیرفتند. کمک های چشمگیر تهران به الکاظمی به او امکان را داد تجربه موفقی در دوره انتقالی داشته باشد چرا که ایران متحدان عراقی خود را برای همکاری با الکاظمی زیر فشار قرار داد و از برنامه او برای جمع آوری سلاح خارج از چارچوب دولت حمایت کرد البته تا جایی که به تهدیدی راهبردی برای نقش و نفوذ ایران در عراق و منطقه تبدیل نشود. در مقابل، ایران نیز کمک الکاظمی را برای دور زدن تحریم ها و تکمیل طرح ارتباط ایران با کشورهای مجاور و ایجاد روابط اقتصادی و تجاری راهبردی با عراق خواستار شد. 

تفاهم ضمنی بین دولت جدید آمریکا به ریاست جو بایدن و نظام ایران برای دور نگه داشتن عراق از دایره رویارویی و تنش بین تهران و واشنگتن، به الکاظمی امکان داد به سمت متنوع کردن روابط خارجی دولت خود پیش برود و جایگاه خود را به عنوان محور تصمیم گیری و ناجی عراق از بحران ها تقویت کند. 

تهران نقش بسیار مثبت عراق را به عنوان میزبان گفت وگو با عربستان سعودی انکار نمی کند و قدردان تلاش های بغداد برای برگزاری نشست کشورهای همسایه عراق در بغداد است هرچند این نشست را به علت شرکت نداشتن سوریه در آن، ناقص می داند. با این حال ایران از دولت عراق به علت عمل نکردن به تعهد خود برای پرداخت بدهی هایش به ایران و اختصاص بودجه برای تکمیل خط آهن شلمچه بین ایران و شهر بصره عراق به طول 38 کیلومتر و لایروبی اروند رود و احیای توافقنامه 1975 الجزایر، ناراضی است.  

سفر اخیر الکاظمی به تهران با وعده های بسیار برای همکاری در اجرای پروژه های راهبردی و مهم برای ایران همراه بود ولی ایران توافقی نمی خواهد که فقط روی کاغذ بماند بلکه مایل است روابط دوکشور قانونمند شود و به ابعاد نظامی و امنیتی محدود نماند. بنابراین ایران تا زمانی که عراق به وعده هایش عمل نکند، حاضر نیست در مسائل دیگر با این کشور همکاری کند. 

ایران یک جمعیت خیریه نیست و به هیچ طرفی در منطقه، رایگان کمک نمی کند بلکه تلاش دارد از هر کمک یا همکاری با طرف های خارجی برای تقویت منافع ملی و اهداف راهبردی خود بهره برداری کند. از طرفی، هدف اصلی الکاظمی از سفر به تهران در حالی که یک ماه تا انتخابات پارلمانی عراق باقی مانده، جلب حمایت ایران برای نخست وزیر ماندن در دوره جدید است. این سفر در عین حال اذعان آشکار به نقش و نفوذ گسترده ایران در روند سیاسی عراق محسوب می شود. 

هرچند ابراهیم رئیسی استقبال گرمی از الکاظمی کرد و او توانست با علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و محمد باقر قالیباف، رئیس مجلس ایران ملاقات کند و سفری زیارتی به شهر مشهد انجام دهد، ولی به او فرصت دیدار با آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب ایران داده نشد که نشان می دهد رهبر ایران از پایبند نماندن الکاظمی به تفاهم هایی که در سفر قبلی او به ایران به دست آمد ناراضی است. همچنین نظام حاکم بر ایران نمی خواهد به الکاظمی اجازه دهد به طور رایگان از این دیدار در رقابت برای حفظ قدرت در عراق به زیان نیروهای نزدیک به تهران بهره برداری کند. این مسئله می تواند برگه های الکاظمی را به هم بریزد و شانس باقی ماندن یا باقی نماندن او در قدرت را برابر کند.

منبع: ایندیپندنت عربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11