اندیشکده‌ها و دیپلماسی عمومی
چرا به اندیشکده ها احساس نیاز می شود؟
دیپلماسی ایرانی: از مهم‌ترین روش‌های غیرمستقیم تأثیرگذاری بر سیاست‌های بین‌المللی و دوجانبه، تاثیرگذاری از طریق اندیشکده‌ها است که یکی از بازیگران تاثیرگذار عصر جدید در زمینه روابط بین‌المللی هستند. اندیشکده‌ها در سال‌های اخیر اهمیت چشمگیر و بی‌بدیلی یافته و در تمام سطوح سیاسی و سیاستگذاری به ایفای نقش پرداخته‌اند. اگر اندیشکده را بتوان سازمانی نامید که در کار آفرینش، بسته‌بندی مجدد و فروش ایده‌ها به تصمیم‌سازان و افکار عمومی است، آنگاه مهم‌ترین هدف هر اندیشکده رسیدن به تأثیرگذاری سیاسی بر سیاست‌های حوزه‌های مختلف است. البته باید در نظر داشت که کارکرد اندیشکده‌ها صرفا تولید دانش یا لابیگری نیست. بعضی از اندیشکده‌ها برای تاثیرگذاری یک نوع خاص از دانش را می‌سازند و تولید می‌کنند. در اینجا منظور از تولید دانش تولید ادبیات درباره هر قانون و تصمیمی که یک اندیشکده بنا به نیاز کارگزار یا یک دولت احساس کند برای تاثیرگذاری لازم است انجام شود. بعضی از اندیشکده‌ها به دلیل حضور افراد موثری که قبلا مسئولیت اجرایی بالایی در دولتها کشور هدف داشته‌اند از قدرت اثرگذاری و لابیگری بالایی برخوردار بوده‌اند. اندیشکده‌ها چند دسته‌اند:
• اندیشکده‌های مستقر در دانشگاه‌ها: اندیشکده‌های مستقر دردانشگاه بیشتر درصدد تولید دانش برای حوزه علمی خاص خود هستند و مقصدشان تولید ادبیات علمی است.
• اندیشکده‌های غیردانشگاهی: اندیشکده‌های غیردانشگاهی در پی تولید دانش جهت‌دار هستند و با توجه به سیاست‌ها، سفارشات و اهداف حامیان این کار را انجام می‌دهند و بیشتر لابی‌گرها از این تولید دانش در جهت منافع کارفرمای خود استفاده می‌کنند.
• اندیشکده‌های وابسته به مراکز خاص: اندیشکده‌هایی که در جهت تقویت ایده‌پردازی و تعاملات بین‌المللی در زیر مجموعه نهادهای خاص دولتی و غیر دولتی شکل می‌گیرند. این اندیشکده‌ها هم با اهداف خاص همچون سیاسی، اجتماعی، حقوقی و اقتصادی برای تولید دانش خاص تأسیس شدهاند.
• موسسه‌ها و مراکز حل منازعه: مؤسساتی هستند که در زمینه حل مخاصمات و منازعات سیاسی و حقوقی ابعاد بین‌المللی و منطقه‌ای در حوزه‌های مانند تولید ادبیات برای تسهیل حل منازعه، بر عهده گرفتن بخشی از فرایند حل منازعه و زمینه حضور طرف ثالثی را جهت ورود به حل منازعه تسهیل می‌کنند، فعالیت می‌کنند.
در این زمانه عموم مردم نسبت به این جهان چندلایه که معمولا به طور غیر مستقیم توسط مقامات رسمی (بالاخص دیپلمات‌ها) تشریح می‌شود، کسل و بی‌رغبت شدهاند. مردم دیگر پذیرای تفسیر و دیدگاه‌های رسمی مقامات دولتی نیستند و تمایل ندارند جهان را از زاویه نگاه رسمی و حاکمیتی ببینند. این دقیقا همان جایی است که اندیشکده‌ها مورد احتیاج واقع می‌شوند. به عبارتی دیگر در این زمان که جهان احتیاج حیاتی به دانش، مهارت و کاردانی، تحقیق و توسعه دارد، اهمیت اندیشکده‌ها افزایش پیدا خواهد کرد. از این‌رو کشورها بر سر تشکیل و تقویت اندیشکده‌ها رقابت جدی داشته و خواستار اندیشکده‌های جهانی هستند تا دفاتر یا مراکزی را در شهرهایی بین‌المللی ایجاد کنند. دولتها برای پیشبرد پروژه‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی خود به اندیشکده های بین‌المللی احتیاج دارند زیرا قبل از اینکه سیاستگذاری گسترش پیدا کند، رسانه‌ها با کارشناسان اندیشکده‌های مختلف با انواع گرایش‌ها با هم همکاری می‌کنند. سیاستمداران و کارشناسان نیز با یکدیگر لابی می‌کنند. اندیشکده ها باید به طور کامل با رسانه‌ها ارتباط داشته باشند و با حمایت کافی از رسانه‌ها با آنها همکاری کنند، که تامین کارشناسان برای کانال های رسانه‌ای که می‌توانند سر و صدا ایجاد کنند و لابی کردن و شرکت در فرایند سیاستگذاری نمونه‌هایی از این امر است.
امروزه نظرات تکمیلی و مهم رهبران جهان در باره آینده اقتصاد جهانی، گرمایش زمین، آینده ائتلاف‌ها و اتحادها و مسائل مربوط به امنیت بین‌الملل در اندیشکده‌ها مطرح می‌شود. آنها این کار را از طریق گزارش‌های عمومی، کنفرانس‌هایی که در مطالب بالا به آنها اشاره شد، سمینارها و پادکست‌ها و دیگر شیوه‌های انتشار اخبار و دانش در روابط بین‌الملل انجام می‌دهند. برای مثال کنفرانس امنیتی مونیخ و اجلاس داووس تا حد زیادی حاصل ایده‌های اندیشکده‌ای است که امروز به عنوان بهترین فروم‌های سطح اول جهانی مطرح هستند. اندیشکده‌ها تنها به دانشجویان آموزش نمی‌دهند، بلکه به گروه‌های گسترده‌ای از جوامع در داخل و خارج از کشور محل اقامتشان نیز آموزش می‌دهند. در عصر گوشی‌های هوشمند و رسانه‌های اجتماعی اندیشکده‌ها می‌توانند با گزارش‌هایشان در هر زمان و هر مکانی تاثیرگذار شوند.
برای مثال روسیه تلاش می‌کند تا با تشکیل جامعه کارشناسان سیاست خارجی و دیپلماسی در اندیشکده‌های خود آنها را برای ارتباط گرفتن با دنیای غرب آماده کند و از این طریق تاتیرگذار باشد. این اندیشکده‌ها به طور مستقیم یا غیر مستقیم به دولت روسیه برای حمایت و تامین نیازهای مالی خود وابسته‌اند، اما تلاش دارند که بهترین رابطه را با محققین غربی حوزه مشترک خود داشته باشند. کارشناسان این اندیشکده‌ها در سراسر جهان به عنوان سخنران در کنفرانس‌ها و میزگردها دعوت می‌شوند زیرا دسترسی آنها به حلقه‌های داخلی دولت روسیه یا ایجاد شبکه‌های جذاب از مقامات دولتی پیشین آنها را به عنوان شریک و یا همکاری جذاب می‌کند. اندیشکده‌هایی گفته شده در عرصه رسانه‌های اجتماعی بسیار فعال بوده و در این شبکه‌ها با متخصصان، سازمان‌ها و موسساتی در غرب ارتباط مداوم و کامل دارند.
در اروپا نیز پیوند اندیشکده‌های کشورها بسیار جدی بوده و برای تاثیرگذاری بر برنامه های اتحادیه اروپا نقشی اساسی دارند. برای مثال هنگامی که فدریکا موگرینی، نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی و امنیتی و تیم وی مشغول به کار در زمینه تدوین استراتژی جهانی اتحادیه اروپا بودند، اندیشکده‌ها و وزارتخانه‌های امور خارجه در سراسر اروپا سمینارهای تخصصی را ترتیب دادند تا تجربه و تحلیل های تخصصی، نکات تکمیلی را در زمینه هایی مثل حل مناقشه، همکاری اتحادیه اروپا و ناتو، حمایت از حقوق بشر و تغییرات آب و هوایی ارائه کنند. این تجزیه و تحلیل‌ها گاهی به شکل محرمانه و در اختیار نهاد مربوطه قرار می‌گیرد و گاهی به شکلی عمومی و با هدف تاثیرگذاری بر افکار عمومی منتشر می شود.
نظر شما :