بن بست سیاسی در مالزی

نویسنده: عبدالرضا عالمی،  دکتری رسانه و ارتباطات –محقق و تحلیلگر دانشگاه اسلامی مالزی 

دیپلماسی ایرانی: هفده ماه و نیم پس از زمانی که محی الدین  یاسین به عنوان نخست وزیر سوگند یاد کرد ، مالزی مجددا  در همان بن بست سیاسی قرار می گیرد که در آن زمان در آن گرفتار بود. 

ماشین حساب دوباره در دست است و تلاشها برای ائتلاف جدید فعال است همه اینها در حالی رخ می دهد که پس از استعفای روز دوشنبه محی الدین یاسین پادشاه وی را به عنوان نخست وزیر موقت تا انتخاب فرد نهایی منصوب کرده است. 

محی الدین برنده نهایی "حرکت شرایتون" در سال گذشته بود که باعث شد برساتو از ائتلاف 22 ماهه پاکاتان هاراپان (PH) خارج شده  و دولت جدید Perikatan Nasional (PN) را تشکیل دهد.

اما او اکنون پس از عدم حمایت دست کم 15 نماینده پارلمان امنو از وی  در شرایط عکس قرار گرفت و مجبور به استعفا شد.

شرایط کنونی چگونه است؟

پاسخ این سوال  را با رجوع مجدد به بایگانی رسانه ها در مورد آنچه در سال گذشته اتفاق افتاده است ، جستجو میکنیم.
همان بازیکنان دوباره نمایشی را اجرا می کنند تا به شاه ثابت کنند ائتلاف های مربوطه اعداد لازم برای تشکیل دولت جدید را دارند.

در مورد محی الدین، هرچند او و کابینه اش استعفا داده اند، او همچنان در عرصه رقابت خواهد ماند اگر بتواند اکثریت را برای ادامه مدیریت خود جمع کند.

در روزهای گذشته  تلاشهای نخست وزیر برای دعوت از مخالفان برای همراهی با دولتش در ازای اصلاحات ساختاری ، بلافاصله از سوی مخالفان و رقبایش  رد شد.

با توجه به شرایط کنونی برای فرماندهی یک ائتلاف حکومتی جایگزین سناریوی های مختلفی می توان پیش بینی کرد:

• سناریوی اول: انور ابراهیم به عنوان نخست وزیر انتخاب شود 

اولین مورد این است که پاکاتان هاراپان موفق شود همه احزاب مخالف و نمایندگان UMNO که مخالف محی الدین هستند را متقاعد کند که از انور ابراهیم به عنوان نخست وزیر حمایت کنند.

این بهترین نتیجه برای احزاب  ائتلاف پاکاتان هاراپان Parti Keadilan Rakyat (PKR)  ، حزب اقدام دموکراتیک (DAP) و Amanah خواهد بود. 

با این حال از فوریه 2020  تلاش های متعدد برای برطرف کردن اختلافات بین انور و رهبران احزاب مخالف دیگر مانند شفیع آپدال و دکتر ماهاتیر محمد  ناموفق بوده است. همچنین حزب آمنو در مجمع عمومی خود در ماه مارس ، صراحتا گنجاندن انور و DAP در ائتلاف جدید را رد کرده است. 

• سناریوی دوم: انتخاب  شخص دیگری از مخالفان به عنوان نخست وزیر

در این حالت ائتلاف پاکاتان هاراپان  موفق می شود یک نامزد مشترک برای نخست وزیری به غیر از انور که برای همه احزاب مخالف و همچنین نمایندگان مخالف محی الدین از حزب  UMNO قابل قبول است، ارائه دهد. 

برای دستیابی به این هدف، PKR  باید شخص دیگری غیر از انور همچون همسرش وان عزیزه که سابقه معاونت نخست وزیری را دارد را به عنوان نامزد نخست وزیری معرفی کند که این امرنیز آسان نخواهد بود زیرا انور سال هاست که به صندلی بالایی چشم دوخته است. 

• سناریوی سوم: انتخاب چهره کهنه کارسیاسی به عنوا  نخست وزیر یک دولت با تفاهم فرا حزبی

این سناریو تقاضای اخیر محی الدین یاسین است. دولت وحدت گونه ای که قاعدتا پاکاتان هاراپان  دارای امتیازات ومشارکت قابل توجهی باید  باشد و توسط یک نامزد نخست فراحزبی رهبری شود . این شخص یک سیاستمدار کهنه کار خواهد بود که در انتخابات آینده از هرگونه رقابت برای تصدی پست نخست وزیری  صرف نظر می کند. برخی از رهبران UMNO ، Tengku Razaleigh Hamzah ، نماینده سابق پارلمان و وزیر دارایی سابق را در چنین نقشی می بینند.هرجند در این سناریو ماهاتیر محمد نیز قابل پیش بینی است. 

نتیجه هرچه باشد، مالزیایی ها به دولتی نیاز دارند که در رسیدگی و غلبه بر بحران کرونا  قدرتمند عمل کند.

برای رسیدن به این نتیجه، انور و دیگر مشتاقان نخست وزیری باید راضی شوند، هرچند غیر ممکن نیست اما مطمئناً آسان هم  نیست. 

• سناریوی چهارم: دولت متحد فقط مالایی

برخی از بخشهای جناح محی الدین در حال کار بر روی اشکال دیگر دولت وحدت مالایی بدون DAP هستند. این در حالی است که اشتیاق تشکیل دولت متحد مالایی در مقایسه با فوریه 2020 به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. همچنین احساسات ضد نژادی علیه DAP نیز بطور قابل توجهی تضعیف شده است.

با این حال، چنین چیدمانی هنوز برای بخشهای خاصی به ویژه برخی از اعضا حزب برساتو و  UMNO بسیار جذاب است. آنها به تصرف دولت محی الدین بدون نیاز به تغییر زیاد در ائتلاف پریکاتان ناسیونال  PN  امیدوارند.  انتخاب فردی همچون اسماعیل صبری یعقوب معاون نخست وزیر و یا هشام الدین حسین وزیر امور خارجه میتواند از گزینه های قابل پیش بینی باشد. 

هر چند رضایت جناح  نجیب و زاهد حمیدی در حزب آمنو به این سناریو به معنی پایان قدرت مندی انان در حزب و به نوعی تایید حذف افراد کلپتوکراسی و فاسد اشاره شده توسط محی الدین یاسین و ماهاتیر محمد خواهد بود. به معنای دیگر اجرای این سناریو منوط به تغییرات ساختار رهبری در حزب آمنو خواهد بود.

• سناریوی پنجم: محی الدین به عنوان نخست وزیر اقلیت

آخرین نتیجه احتمالی این است که محی الدین به عنوان نخست وزیر در دولت اقلیت باقی بماند. با استعفای محی الدین در حال حاضر ، مشخص است  که حمایت عمومی محی الدین کم است و تعداد کمی می خواهند که به او کمک کنند ، مگر اینکه دولت موقت وی  به صراحت امتیازات عمده ای را برای بهبود وضعیت کووید -19 و اقتصاد نشان دهد. 

اگر هیچ اکثریت جدیدی نتواند تا قبل از جلسه بعدی پارلمان به توافق برسند  ، دولت محی الدین می تواند نوعی اعتماد و توافقات را با احزاب دیگر آغاز کند. همچنین می تواند قوانین بومی را به صورت قطعه به قطعه ، لایحه به لایحه و مورد به مورد اعمال کند.

با وجود تمام سناریوهای پیش بینی شده اکنون مالزیایی ها به دولتی نیاز دارند که با قدرت و اعتماد به نفس بیشتری  در مبارزه  بر همه گیری همه جانبه کرونا تلاش و اقتصاد ضعیف شده مالزی را احیا کند .

سناریوها آشنا به نظر می رسند بدیهی است که انچه اتفاق میافتد  تقریباً مشابه آنچه در هفته آخر فوریه سال گذشته اتفاق افتاده  هست .

ائتلاف های مختلف سیاسی مطمئناً در این روزها  در تلاش برای دستیابی به نوعی توافق هستند .هیچ کس انتظار ندارد که این سوال  که کدام تیم هدایت مالزی را بر عهده دارد ، سریع حل شود.

بر اساس بیانیه های عمومی حداقل به نظر می رسد که هیچ رهبر سیاسی نمی خواهد یک انتخابات عمومی در بحبوحه همه گیری برگزار شود. به نظر می رسد اجماع عمومی این است انتخاباتی که باید برگزار شود ، زمانی در اواسط سال آینده باشد که کشور به طور کامل از محدودیت های همه گیری خارج شود. اما در نهایت ، اگر سیاستمداران آن اکثریت ساده را نتوانند به دست اورند  ممکن است شاه چاره ای جز موافقت با انحلال پارلمان نداشته باشد.