دریای خزر را دریابیم

نویسنده: راشد اسماعیل اف، رئیس انجمن اکولوژی روسیه

دیپلماسی ایرانی: در روز 12 ماه اوت، در روز بین المللی دریای خزر، در مسکو، دومین اجلاس اقتصادی دریای خزر آغاز می شود که طی آن، تدابیر لازم پیرامون انطباق اقتصاد کشورهای حاشیه دریای خزر با واقعیت های جدید بحث و بررسی خواهد شد. از همکاری در عرصه های ترانزیت، انرژی، اقتصاد کم کربن، علم، محیط راحت شهری، تعامل بین شهری و فعال سازی گردشگری سخن در میان است. یکی از موضوعات اصلی در این اجلاس، زیست محیط و اقلیم خواهد بود.

در حال حاضر، هم مشکلات زیست محیطی مبرم است و هم مشکلات اقلیمی که در فرایندهای اقتصادی و سیاسی عمیقا ادغام شده اند. بسیاری از ابزارهای زیست محیطی و اقلیمی به عنوان ابزار فشار و ایجاد موانع تجاری استفاده می شوند. در بسیاری از موارد، این روندها با قوانین بین المللی مطابقت ندارند.

در اتحادیه اروپا در حال تصویب مقررات جدید در راستای استفاده از کربن هستند که باعث ایجاد سابقه ای می شود که احتمال دارد، بر تعامل اقتصادی کشورهای حاشیه دریای خزر با اتحادیه اروپا تاثیر منفی بگذارد. اکولوژی و اقلیم در حال تبدیل شدن به موضوعی هستند که صرفا برای منافع اقتصادی استفاده می شوند. در اینجا، این خطر وجود دارد که رقابت ناعادلانه ای آغاز شود که مانع از توسعه و همکاری های اقتصادی شود.

حوزه خزر از نظر زیست محیطی و تامین امنیت زیست محیطی به توجه بیشتری نیاز دارد. رودخانه هایی که حجم بیشتری از آب را به دریای خزر منتقل می کنند، به عامل آلودگی تبدیل می شوند. در حال حاضر، مساله پاکسازی رود ولگا در دست اجراست و مبالغ هنگفتی در چارچوب طرح ملی اکولوژی صرف می شود. این امید وجود دارد که در آینده نزدیک، رود ولگا تمیز شود و بر این اساس دریای خزر نیز پاکتر شود.

کنوانسیون حفاظت از محیط زیست دریای خزر کارساز نیست. این سند به ابزارهای خاص و مکانیسم های مشخصی برای اجرا نیاز دارد. این کنوانسیون شامل موارد صحیحی است، اما این موارد اجرا نشدند که علت آن نیز زمان تصویب این سند است. اخیرا پنج کشور حاشیه دریای خزر بیانیه مربوط به همکاری در عرصه حفاظت از محیط زیست و استفاده از منابع طبیعی دریای خزر را امضا کرده اند. اما، به اقدامات و مکانیسم های مشخصی نیاز است. ایگور کراسنوف، دادستان کل روسیه، در اوایل سال 2022 میلادی، در سطح کارشناسی، متخصصانی را گرد هم خواهد آورد که به طور خاص، مکانیسم ها و ابزارهای تامین کننده امنیت زیست محیطی در دریای خزر را مشخص خواهند کرد.

تفکر «دیپلماسی سبز» اجازه خواهد داد تا مسائل زیست محیطی بدون اتکا به مواضع رسمی کشورها و کانال های دیپلماتیک حل و فصل شود. دیپلماسی سبز – کوریدورهای بشر دوستانه ای است که از طریق آن، اطلاعات، ارتباطات و کمک ها در سطح تخصصی تامین خواهند شد. دیپلماسی سبز بر خلاف رویکرد اتحادیه اروپا است که تلاش می کند، برخی از مسائل سیاسی را به حساب مسائل زیست محیطی حل و فصل کند. مسائل زیست محیطی از همه چیز مهم تر است، زیرا ما نمی توانیم هوا را جدا کنیم، نمی توانیم آب را جدا کنیم. این یک اکوسیستم است. بر این اساس، مواضع ما باید یکی شود – یعنی ما باید به طور مشترک، یک سیاست زیست محیطی ایجاد کنیم.

منبع: وستی کافکازا (روسیه) / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11