تسریع مذاکرات هسته ای در نتیجه حملات در عراق و سوریه؟!

نویسندگان: اندرو پارازیلیتی، الیزابت خاجدورن و جو اسنل

دیپلماسی ایرانی: زمان بندی همه چیز است. علی ماموری اخیرا در گزارشی نوشته نیروهای شبه نظامی نزدیک به ایران این هفته پنج حمله هواپیماهای بدون سرنشین و موشکی به پایگاه های ایالات متحده در عراق انجام داده اند که آخرین آنها دو زخمی بر جا گذاشته است. حملات اخیر گروه های نزدیک به ایران در حالی صورت می گیرد که هنوز برای دور هفتم و شاید آخرین دور از مذاکرات در وین بین طرف های برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) یا همان توافق هسته ای ایران برنامه ریزی نشده است. این مذاکرات اگر به نتیجه برسند، احتمالا هم ایالات متحده به توافق بازخواهد گشت و هم نیاز فوریتی ایران به لغو تحریم ها برآورده می شود.

در همین حال، آژانس بین المللی انرژی اتمی که مسئولیت نظارت بر انطباق ایران با برجام را بر عهده دارد، اعلام کرده که ایران در حال غنی سازی اورانیوم با غنای 20 درصدی و تولید فلز اورانیوم است که می تواند گام برداشتن در جهت تولید سلاح هسته ای قلمداد شود. این اقدامات ایران نقض آشکار محدودیت های تعیین شده در برجام است.

اینکه چرا ایران اکنون در چنین مسیری پا گذاشته، سه دلیل می تواند داشته باشد:

اول، توهم اهرم فشار. این احتمال وجود دارد که تهران تصور کند واشنگتن در منطقه در وضعیت ناخوشایند و دفاعی است. ایالات متحده شمار باتری های سامانه دفاع موشکی پاتریوت را در خلیج فارس کاهش داده و آنها را جا به جا کرده و در حال خارج کردن نیروهای خود از افغانستان است. ایران هفته گذشته میزبان جلسه احزاب سیاسی مختلف افغانستان بود.

دوم، ارسال علامت درباره عراق. مصطفی کاظمی، نخست وزیر عراق، متعهد شده است که گروه های شبه نظامی خارج از کنترل دولت را مهار کند و مانع از تبدیل شدن عراق به یک میدان جنگ برای خصومت های ایالات متحده و ایران شود. یحیی رسول، سخنگوی فرمانده کل قوای عراق، چهارشنبه گذشته حملات به پایگاه های ایالات متحده را تروریسم توصیف کرد و نیروهای شبه نظامی حمله کننده را «دشمنان عراق» خواند. با توجه به احتمال سفر کاظمی به واشنگتن در اواخر ماه جاری میلادی، این احتمال وجود دارد که تهران بخواهد به واشنگتن علامت دهد مبنی بر اینکه توانایی تاثیرگذاری بر تحولات در عراق، چه مثبت و چه منفی، را دارد.

سوم، داغ شدن فضای سیاسی داخل ایران. درگیری ها می تواند یک انحراف از ناآرامی های داخلی باشد. ایران همزمان با افزایش شدید گرمای تابستان، با یک بحران بی سابقه برق مواجه شده و قطعی متداول برق اعتراضات ضد دولتی را در پی داشته است. ایران ممکن است همچنان نگرانی هایی درباره میزان اندک مشارکت رای دهندگان در انتخابات ریاست جمهوری و شمار رای های باطله داشته باشد. ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری منتخب، سوم اوت رسما کنترل دولت را در دست خواهد گرفت و به نظر می رسد چالش های زیادی برای حل کردن دارد.

برداشت ما این است که ایران نمی تواند تنها روی فضای دیپلماتیک مربوط به احیای توافق هسته ای حساب کند. جان گرفتن دوباره برجام و نوید رونق برای اقتصاد ایران می تواند یک پیروزی سیاسی داخلی برای حسن روحانی، رئیس جمهوری فعلی، و رئیسی، رئیس جمهوری منتخب، باشد. ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، هفته گذشته گفت که پنجره ایالات متحده به روی دیپلماسی برای همیشه باز نمی ماند و ایران نباید انتظار داشته باشد که از ادامه عقب نشینی از توافق هسته ای و نقض پادمان های آژانس بین المللی انرژی اتمی اهرم فشار به دست آورد. اگر ایران باور داشته باشد که ایالات متحده از روی ضعف و نه از روی قدرت مذاکره می کند و اگر معتقد باشد که اقدامات تحریک آمیز اهرم فشاری در مذاکرات هسته ای در وین فراهم می آورند، احتمالا خوانش اشتباهی از دولت جو بایدن دارد. در حقیقت، شرایط تا اندازه ای عکس این برداشت است: رفتار ایران می تواند حتی مدافعان ورود مجدد ایالات متحده به توافق هسته ای را دچار تردید کند.

منبع: المانیتور / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34