حمله به نطنز و وضعیت مذاکرات وین

دیپلماسی ایرانی: حمله اسرائیل به مرکز هسته ای نطنز به تلاش هایی که برای احیای توافق هسته ای در جریان است آسیب خواهد رساند. از قرار انفجار در این مرکز هسته ای که در عمق هشت متری زمین ساخته شده، خسارات جدی وارد آورده است. گرچه این حمله تلفاتی نداشته و مواد رادیو اکتیو نیز نشت نکرده است اما به گفته مقامات آمریکا و اسرائیل راه اندازی دوباره آن دست کم 9 ماه طول خواهد کشید.  

این حمله در بدترین زمان ممکن رخ داده و به گفته وزیر امور خارجه آلمان ممکن است گفت و گوهای جاری برای بازگشت آمریکا را به توافق هسته ای، مختل کند.

بسیاری از کارشناسان براین باورند که حمله به مرکز هسته ای نطنز تلاش های دیپلماتیک مربوط به احیای توافق هسته ای را با شکست روبه رو نخواهد ساخت اما انتظار می رود که روند پیچیده گفت وگوهای هسته ای را پیچیده تر کند. البته هدف اسرائیل از این حمله مختل ساختن روند احیای این توافق و آشتی میان ایران و دولت جدید آمریکا، بوده است.  

بنیامین نتانیاهو در انتقاد صریح از تلاش های جو بایدن برای کنار آمدن با ایران گفته است برای پیشگیری از احیای توافق هسته ای آماده است با جهان و جهانیان درآویزد.

کلسی دونپورت، مدیر انجمن کنترل تسلیحات گفت اگر ایران و آمریکا می خواهند به توافق تازه ای دست یابند باید هرچه زودتر به تفاهم برسند. وی گفت حمله به نطنز احتمالا به سخت تر شدن موضع ایران در گفت وگوها خواهد انجامید. وی گفت واشنگتن و تهران باید توجه خود را روی اهداف مربوط به بازگشت به توافق هسته ای متمرکز کنند و گام های خود را برای بازگشت هر چه سریعتر به این توافق هماهنگ کنند چون هر چه این روند طولانی تر شود، احتمال مختل شدن آن بیشتر خواهد شد. دونپورت که همچنین از کارشناسان شورای روابط خارجی است، می گوید توافق هسته ای یک راهکار برد – برد برای همه طرف هاست چون این توافق امنیت ملی آمریکا و نگرانی های مربوط به انتشار جنگ افزارهای هسته ای را برطرف می سازد و شکست گفت وگوها به بحرانی خواهد انجامد که به سود هیچ یک از دو طرف نیست.

کارشناسان دیگر می گویند واکنش های ایران به اقدامات تحریک آمیز اسرائیل در ماه های اخیر با خویشتنداری همراه بوده چون تهران نمی خواهد منطقه به آشوب کشیده شود و در ضمن امیدوار است که دولت بایدن، اسرائیل را مهار کند.

میچل پلیتنیک، رئیس“اندیشکده بازنگری سیاست خارجی” ReThinking Foreign Policy think tank  می گوید از قرار ایران به این نتیجه رسیده است که سیاست "زدی ضربتی، ضربتی نوش کن" دقیقا همان چیزی است که اسرائیل می خواهد. ایرانی ها احتمالا به خودداری از این سیاست ادامه خواهند داد و در عین حال تلاش خواهند کرد تا به گونه به اقدامات تحریک آمیز اسرائیل واکنش نشان دهند. مقامات ایران احتمالا نه از امریکا بلکه از اروپایی ها خواهند خواست تا آمریکا را به مهار اسرائیل ترغیب کند. این تحلیلگر می گوید دولت آمریکا باید در برخورد با اسرائیل از خود صراحت و قاطعیت نشان دهد اما واشنگتن از آن نگران است که نتانیاهو فشارهای آمریکا را علنی کند.  

برخی از کارشناسان و تحلیلگران نیز بر این باورند که اقداماتی همچون حمله به نطنز ممکن است پی آمدهای منفی داشته باشد و روند بازرسی از مراکز هسته ایران  را با مشکل روبه رو کند.

اولیور میر، از پژوهشگران ارشد موسسه پژوهش و سیاست امنیت می گوید حملاتی که برای پیشگیری از انتشار جنگ افزارهای هسته ای صورت می گیرد به برچیده شدن بساط چنین برنامه هایی منجر نمی شود بلکه فقط این گونه تلاش ها را به تعویق می اندازد و تنها مورد موفق در این زمینه حمله اسرائیل به تاسیسات هسته ای سوریه بوده که به از میان رفتن برنامه هسته ای این کشور انجامیده است. وی همچنین می گوید که در بیشتر مواقع حمله به مراکز هسته ای نتیجه معکوس دارد و به شدت گرفتن فعالیت های هسته ای می انجامد و به تقویت موضع تندروها منجر می شود. این هر دو مورد درباره ایران صدق می کند.

شارون اسکواسونی از پژوهشگران موسسه سیاست بین المللی علوم و فناوری دانشگاه جرج تاون می گوید توافق هسته ای توانمندی ایران در زمینه غنی سازی اورانیوم را مهار کرد چون ایران چندین دهه بود که به طور پنهانی سرگرم گام برداشتن در مسیر ساختن جنگ افزار هسته ای بود. این ادعا را ایران بارها رد کرده و گفته است که تلاش هایش برای دستیابی به تکنولوژی هسته ای به هیچ وجه معنای تلاش برای دستیابی به سلاح هسته ای نیست.

باید دید با اینکه کشورهای امضاء کننده توافق هسته برای احیای این توافق تلاش می کنند چرا اقدامات تحریک آمیز اسرائیل در تلاش برای بی نتیجه گذاشتن گفت وگوهای وین با انتقاد روبه رو نمی شود. به گفته میچل پلینتیک، علت این امر این است که اسرائیل متحد نزدیک آمریکاست و در ضمن روابط مستحکمی با بسیاری از قدرت های جهانی دارد. نه آمریکا و نه اتحادیه اروپا و بسیاری از کشورهای مقتدر دنیا از جمله بسیاری از کشورهای عرب نمی خواهند که اسرائیل به علت حملات خود به ایران مورد، سرزنش قرار گیرند.

منبع: آسیا تایمز / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11