ایران و تداوم راه ترامپ

نویسنده: حسام کنفانی

دیپلماسی ایرانی: به نظر می رسد مرحله بحث و بررسی های ایران و دولت جدید ایالات متحده، خیلی زودتر از حد انتظار به پایان رسید. 

اتکایی که تهران به رفتاری متفاوت از واشنگتن در زمان جو بایدن داشت، با واقعیت جهتگیری های دولت جدید منطبق نبوده است. 
آنطور که به نظر می رسد، جمهوری اسلامی از دولت بایدن انتظار انقلاب و دگرگونی کامل نسبت به تمامی تصمیمات اتخاذ شده توسط دولت ترامپ را داشت. البته در خط مقدم این انتظارات، بازگشت به توافق هسته ای با توجه به شروط قبلی است، به ویژه اینکه بایدن، نمایانگر امتداد دولت باراک اوباماست، زیرا در دوره او بود که توافق برجام منعقد شد. 

با این حال، روشن است که محاسبات دولت جدید کاملا متفاوت است، حتی اگر رفتار دولت ترامپ را در مورد پرونده ایران کاملا تایید نکند، با این وجود، از بخش بزرگی از آن عقب نشینی نخواهد کرد، به خصوص که این رفتار از نظر فشار بر تهران و محدود کردن توانایی مداخلاتش در چندین پرونده منطقه ای به نتایج ملموسی منجر شده باشد. 

در فاصله زمانی بین پایان دوره ترامپ و روی کار آمدن بایدن، تهران بنا را بر سکوت، حفظ آرامش، تعدیل رفتار، خودداری از تنش و انتظار گذاشت، به ویژه با تنشی که در این میان وجود داشت. بسیاری از داده ها حاکی از آن بود که ترامپ در اواخر دوره ریاست جمهوری خود در پی افزایش تنش نظامی با ایران بود چه بسا به دنبال این تنشها جنگی به وقوع می پیوست که موجب باقی ماندن او در قدرت می شد. 

در آن دوره، حملات اسرائیل به پایگاه های نظامی ایران در سوریه و همچنین تلاش برای نفوذ به سیاست های حساس ایرانی بالا گرفت، علاوه بر آن دانشمند هسته ای این، محسن فخری زاده در قلب تهران ترور شد. 

در آن برهه، تهران مشتاق بود به آنچه "صبر استراتژیک" می خواند، در انتظار بازی در صفحه جدید با دولت بایدن، در دو ماهه باقی مانده از دولت ترامپ، پایبند بماند.

اما با شروع نخستین روزهای آغاز دولت جدید و ظهور و بروز شروط جدید برای بازگشت به توافق هسته ای، به نظر می رسد که روابط تهران و واشنگتن، در حال بازگشت به اولین روزهای دوره دولت ترامپ است. 

دولت جدید آمریکا، برخلاف آنچه ایرانیان امیدوار بودند، قصد خود مبنی بر بازگشت مستقیم به توافق هسته ای را اعلام نکرد، بلکه ظاهرا هم شروط جدید و هم قدیم حاکم بر این بازگشت است.

همچنین وزیر امور خارجه جدید، آنتونی بلینکن، از ایران خواست "قبل از واشنگتن پایبند به توافق هسته ای خود شود" 
به توافقی که با اقدامی مشابه دولت آمریکا در زمان ترامپ از آن عقب نشینی کرده است. وی گفت: اگر ایران به توافق پایبند شود، واشنگتن نیز به دنبال ایجاد یک توافق طولانی تر و مستحکم تر خواهد بود که به سایر "مسائل بسیار دشوار"می پردازد. 

این در حالی است که بلینکن این مسائل را مشخص نکرده، اما بایدن قبلا اشاره کرده بود که این مسائل شامل توقف توسعه موشک های بالستیک و جلوگیری از پشتیبانی از شبه نظامیان مورد حمایت ایران در خاورمیانه است. چنین شروطی در روزهای نخست  دولت ترامپ به قوت خود باقی بود، تا جایی که این شروط در مذاکرات با شرکای اروپایی ضمن توافقات هسته ای مطرح شده بود، و در مورد آنها اجماع صورت گرفته بود، اما بدون اینکه دو شرط آخر، منجر به خروج از توافقات شوند، پیش از اینکه تحریم های آمریکا، بسیاری از آنها را وادار به تعلیق رعایت مفاد توافق کند. 

اینک ایران آگاه شده، که بر خلاف آنچه انتظارش را داشت، در حال بازگشت به مرحله حاکمیت ترامپ در برقراری روابط با ایالات متحده است، و همانطور که، مشاور رئیس جمهوری ایران، حسام الدین آشنا در توصیف اظهارات وزیر امور خارجه امریکا بیان داشت: "در حال بازگشت به میراث ترامپ هستیم".

این بازگشت، حتی اگر جزئی باشد، فاجعه ای برای ایران به حساب می آید، خصوصا که به معنای ادامه تحریم های اعمال شده توسط ترامپ است که تهران را از نظر اقتصادی خسته کرده و در آینده نیز پیامدهای بسیاری در بر خواهد داشت. 

آیا این روزها باید در انتظار اقدام جدید ایران در رویارویی با "گسترش ترامپیسم" بمانیم یا اینکه "صبر راهبردی" همچنان بر رفتار ایران حاکم است، یا باید آغاز دور جدیدی از پیامهای امنیتی را شاهد باشیم؟

منبع: العربی الجدید / ترجمه: محمد جوزدانی