باز شدن فضای سیاسی برای مذاکره در سایه مواضع رهبری و بازگشت لوایح  FATFبه مجمع

دیپلماسی ایرانی – دیروز چهارشنبه بود که مقام معظم رهبری در دیدار اعضای ستاد بزرگداشت سالگرد سپهبد شهید سردار سلیمانی و خانواده آن بزرگوار به صراحت از عدم فرصت سوزی برای لغو تحریم ها سخن گفتند. در این رابطه معظم له بیان داشتند که « نمی‌گوییم دنبال رفع تحریم نباشیم، چرا که اگر بتوان تحریم را رفع کرد، حتی یک ساعت هم نباید تأخیر کنیم، اگرچه اکنون چهار سال است که تأخیر شده و از سال ۹۵ که بنا بود همه تحریم‌ها یک‌باره برداشته شود، تا امروز نه تنها تحریم‌ها برداشته نشد، بلکه زیادتر هم شد. اگر بتوان با روش درست، عاقلانه، ایرانی- اسلامی و عزتمندانه تحریم‌ها را برطرف کرد باید این کار را انجام داد.» این سخنان بی شک نشان از هوشمندی و درایت سیاسی و دیپلماتیک رهبری دارد، چرا که برای ایشان اولویت منافع ملی است. 

لذا به نظر می رسد که از نقطه نظر حاکمیت همه راه ها برای تصمیم گیری باز است. خصوصا که به موازات این مواضع مدبرانه رهبری، خبر بازگشت لوایح FATF به مجمع تشخیص مصلحت نظام به منظور بررسی مجدد دو لایحه پالرمو و CFT قطعاً می‌تواند یک پالس مثبت را، هم در فضای داخل و هم در سطح منطقه و جهان به همراه داشته باشد. به هر حال اگر نگاه جو بایدن برای بازگشت آمریکا به برجام و لغو تحریم ها جدی باشد، جمهوری اسلامی ایران برای آنکه از مزایای اقتصادی و تجاری برجام بعد از لغو تحریم ها توسط دولت بایدن استفاده کند باید تمام موانع داخلی را از سر راه بردارد. 

پیرو این نکته عدم تعیین تکلیف لوایح مربوط به FATF می ‌تواند مسیر ایران را در دسترسی به منابع حاصل از فروش نفت و دیگر منابع بلوکه شده ما در سایر کشورها بعد از لغو تحریم ها با چالش مواجه کند. ضمن این که تصویب لوایح باقی مانده در مجمع تشخیص مصلحت نظام یقینا اتهاماتی علیه جمهوری اسلامی ایران نظیر پولشویی و تامین مالی تروریسم را به محاق خواهد برد. در این صورت دیگر ایالات متحده آمریکا و اروپایی‌ها برای عمل به تعهدات برجامیشان بهانه ای به نام عدم شفافیت ایران نخواهند داشت. به حال با باز شدن فضای سیاسی برای مذاکره در سایه مواضع رهبری و بازگشت لوایح  FATFبه مجمع تشخیص مصلحت نظام می توان به خلق فرصت ها و استفاده از آنها امیدوار بود. هر چند که در آن سو تداوم این فضای باز سیاسی در داخل منوط به رفتار، واکنش، اقدام و تصمیمات طرف های برجامی خواهد بود. در این بین قطعاً عملکرد و کارنامه دولت جو‌بایدن نقش کلیدی خواهد داشت. 

برخلاف برخی تحلیل‌های معنادار مانند آنچه که در روزنامه کیهان پیرامون مواضع دیروز مقام معظم رهبری با عنوان «سراب» مطرح شد تا دوباره فضای سیاسی داخل کشور دچار ابهام و تردید شود، قطعاً بعد از سخنان دیروز رهبر انقلاب فضا برای دولت در حوزه سیاست خارجی باز خواهد شد. موید این سخن به گفته های امروز پنج شنبه آقای دکتر روحانی باز می گردد که به صراحت عنوان داشت: «وظیفه ما بی اثر کردن و شکستن تحریم هاست، از این رو تاخیر یک ساعته در این مسیر برای دولت مجاز نیست». با این تفاسیر آن چنان که پیداست دولت هم عزم و برنامه جدی برای استفاده حداکثری از فرصت های پیش رو دارد. چرا که با مواضع دیروز مقام معظم رهبری و به دنبالش سخنان امروز آقای دکتر روحانی، نگاه ها به این سمت خواهد بود که تلاش دولت برای لغو تحریم ها به جدیت در دستور کار قرار گیرد.

 به هر تقدیر تا پیش از دیروز این دست سخنان رئیس‌جمهور پیرامون عدم فرصت سوزی برای لغو تحریم ها از سوی برخی دلواپسان و کاسبان تحریم به پیام ضعف جمهوری اسلامی ایران به طرف های غربی تعبیر می شد. اتفاقاً با همین موج سواری ها و جنگ روانی علیه دولت بود که این دلواپسان و کاسبان تحریم به فضای دو قطبی و رادیکال شدن جو سیاسی در داخل کشور دامن می زدند. در سایه این مسئله قطعاً اروپایی‌ها و به خصوص دولت بایدن هم این تصور را داشتند که پیرامون مسائل کلیدی در داخل جمهوری اسلامی ایران هیچ اجماعی وجود ندارد؛ در پرونده هسته‌ای ایران نیز کارشکنی هایی در وظایف دولت روحانی در حال انجام است و رئیس جمهور نیز حمایت حاکمیت را با خود به همراه ندارد. اینها باعث می شد که طرف های مقابل با تردید به آینده برجام نگاه کنند، اما با سخنان دیروز مقام معظم رهبری به نظر می‌رسد که حمایت جدی از این سیاست اصولی آقای دکتر روحانی صورت گرفته است و این موضع دولت را برای پیشبرد اهداف مد نظرش در جهت تامین منافع کشور در زمینه مذاکرات پیش رو تقویت می کند.

مضافا نباید فراموش کرد بعد از سخنان دیروز مقام معظم رهبری در خصوص عدم فرصت سوزی برای لغو تحریم ها، دلواپسان و کاسبان تحریم دیگر نمی توانند به کارشکنی خود علیه دولت و به خصوص رویکرد وزارت امور خارجه ادامه دهند. ذیل این واقعیت بعد از فرمایشات دیروز رهبری که برای همه فصل الخطاب است، احتمالاً تلاش‌های تخریبی این جریان ها در حوزه سیاست خارجی تعدیل شود و با تغییر موضع، سعیشان بر آن خواهد بود که انتظارات مردم را در استفاده از تمام راه ها برای لغو تحریم ها برآورده کنند. چرا که ملت در شرایط کمرشکن تحریمی این درخواست را دارند که در دولت و حاکمیت از هیچ تلاشی برای لغو تحریم‌ها دریغ نشود. با این وصف چه بسا که مجلس یازدهم طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها را نیز راهگشای این مسیر دیپلماتیک بداند.