کاهش ارزش دلار به معنای افزایش آن در ذخایر ارزی است

نویسنده: برَد دابلیو. سِتسِر

دیپلماسی ایرانی: کاهش ارزش دلار همواره برخی گمانه زنی ها درباره از بین رفتن جایگاه آن به عنوان ارز اصلی در ذخایر ارزی در جهان را در پی داشته است. سقوط دلار در ماه ژوئیه نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. البته رئیس جمهوری دونالد ترامپ هم سهم خود را در نابسامانی وضعیت دلار در نظام مالی جهانی ایفا کرده است؛ به نظر می رسد او توانایی در نظر گرفتن همه گزینه های غیرقابل تصور را دارد.

درست همانطور که ایالات متحده به آسیب پذیری زنجیره تامین خود فکر می کند، چین هم به آسیب پذیری مالی خود می اندیشد چرا که هنوز در بخش گسترده ای از تجارت خود و حتی در بازپرداخت وام های خارجی بانک های دولتی از دلار استفاده می کند. و بسیاری از اروپایی ها بر مبنای یک ایده سنتی شکل گرفته در فرانسه بار دیگر به افزایش نقش جهانی یورو می اندیشند. البته تحریم های ایالات متحده علیه ایران نیز در این زمینه تاثیر قابل توجهی داشته است.

اما در حال حاضر پویایی دیگری نیز در جریان است که چندان شناخته شده نیست. ضعیف شدن دلار تمایلات دیگر کشورهایی که به دنبال حمایت از صادرات خود در بازار ارز هستند را افزایش می دهد و از این رو، به انباشت بیشتر ذخایر می انجامد. بنابراین، دلار ضعیف تر معمولا با افزایش تقاضا از سوی مدیران ذخایر ارزی همراه می شود و نه کاهش تقاضا.

این ادعا که دلار ارز اصلی در ذخایر ارزی جهانی است در مفهوم گسترده تر به این معناست که اغلب در پرداخت های بین المللی از دلار استفاده می شود؛ به این صورت که دلار ارز اصلی در صورتحساب های تجاری جهانی و ارز لازم برای اجرای معاملات ارزی است. برای نمونه، اگر یورو داشته باشید و بخواهید ملکی در برزیل خریداری کنید، بانک ابتدا یورو را به دلار تبدیل و با آن ملک را خریداری می کند. بیشتر پس اندازهای بازنشستگی به ویژه در کشورهای آسیایی نیز دارایی های دلاری است. برای نمونه، سازمان بازنشستگان ژاپن اندوخته وسیعی از اوراق قرضه شرکتی بلند مدت ایالات متحده دارد.

با این حال، نقش دلار در ذخایر جهانی هنوز اهمیت دارد؛ در حال حاضر ذخایر دلار در جهان برابر با حدود 30 درصد از تولید ناخالص داخلی ایالات متحده است. وجود این ذخایر و این واقعیت که ایالات متحده خود ذخایر ارز خارجی ندارد، سهم بزرگی از موقعیت بدهی خارجی خالص ایالات متحده را به خود اختصاص می دهند و کسری خارجی ایالات متحده آشکار از طریق فروش اوراق قرضه به جهان تامین می شود و نه از طریق فروش سهام.

یکی از آشکارترین و متداول ترین الگوها در اقتصاد هانی این است که با پایین آمدن ارزش دلار، ذخایر دلاری افزایش می یابد. دلیل این امر ساده است: ارزش دلار کاهش نمی یابد مگر آنکه ارزش یک ارز دیگر بالا برود و برخی از اقتصادهای مبتنی بر صادرات به ویژه اقتصادهای صادرات-محور آسیایی عمدتا تمایلی به بالا رفتن ارزش پول خود ندارند. آنها برای مقاومت در برابر بالا رفتن ارزش ارز محلی دلار خریداری می کنند که یعنی ضعف دلار منجر به رشد سریع تر ذخایر جهانی می شود. از این رو، اگر دلار در معنای «ذخایر ارزی» مورد بررسی قرار بگیرد، دلار ضعیف تر به معنای افزایش در سطح ذخایر دلاری در جهان است.

در حقیقت، برخی از نشانه های این روند را می توان در اطلاعات مربوط به مبادلات ذخایر ارز خارجی در ماه ژوئیه مشاهده کرد: بسیاری از کشورها در بازار ارز خارجی دلار خریداری و سپس آن را با ارز محلی مبادله می کنند. این شیوه دستکاری در ارز در ماه های ژوئن و ژوئیه در تایوان، سنگاپور و هند قابل مشاهده بوده است.

یک پویایی ثانویه نیز مطرح است که افراد علاقمند به بازار ارز خارجی را مشغول کرده است. بر خلاف دستکاری سوئیس که به صورت مبادلات دلار در برابر یورو صورت می گیرد، دستکاری های آسیایی عمدتا به صورت دلار در برابر دلار است. از این رو، خریدهای بزرگ دلاری در آسیا عمدتا با فروش دلار در برابر یورو برای تحقق اهداف متنوع کردن سبد خرید همراه می شود. این اتفاق می تواند به افزایش ارزش یورو و چرخه ای از دستکاری های ارزی بینجامد.

در کل، این داستان چندان پیچیده نیست. بسیاری از اقتصادهای مبتنی بر صادرات با مازاد خارجی زیاد، ترجیح می دهند ارزش ارز محلی آنها در برابر دلار پایین باشد و از این رو، در صورت پایین آمدن ارزش دلار در برابر بالا رفتن ارزش ارز محلی خود مقاومت می کنند. از این رو، بیشترین حجم انباشت ذخایر دلاری در جهان هنگامی رخ می دهد که بازار دلار تحت فشار باشد.

منبع: شورای روابط خارجی / مترجم: طلا تسلیمی