ایران سلیمانی را از دست داد، اما توانایی نظامی خود را نه ​​​​​​​

نویسنده: تام اُکانر

دیپلماسی ایرانی: در ۶ ماهی که از ترور سردار سلیمانی، فرمانده نیروی قدس ایران، گذشته، توانایی جمهوری اسلامی برای مبارزه بدون مشهورترین فرمانده نظامی آزموده شده است. ترور سردار سلیمانی در نزدیکی فرودگاه بین‌ المللی بغداد در عراق یک عملیات فوق محرمانه بود که بسیاری در شبکه جاسوسی آمریکا نیز از آن خبر نداشتند؛ اما خبر کشته شدن سردار بازتاب گسترده ای در سراسر خاورمیانه و ورای آن داشت. کارشناسان بین المللی و مقامات ایران و اسرائیل که با «نیوزویک» در این باره گفتگو کردند درباره تاثیرات این اتفاق بر شبکه نیروهای متحد ایران در منطقه با یکدیگر هم نظر نیستند، اما همگی باور دارند نیروی قدس توانایی ادامه فعالیت در خارج از مرزهای ایران را حفظ کرده است.

باربارا اسلاوین، مدیر طرح ابتکارعمل ایران در شورای آتلانتیک، گفت: «قدرت نیروی قدس مبتنی بر یک رهبر کاریزماتیک نیست.  نیروی قدس و سپاه پاسداران از شمار زیادی از کهنه سربازان جنگ ایران و عراق و دیگر فرماندهانی تشکیل شده که اکنون در سوریه هستند. سلیمانی های بیشتری وجود خواهند داشت.» از سردار سرتیپ اسماعیل قاآنی، جانشین سردار سلیمانی در مقام فرماندهی نیروی قدس، پیش و پس از ارتقاء سمت ناگهانی در ژانویه اطلاعات زیادی در دست نیست. با این حال، طبق برخی گزارش ها او ماه گذشته به عراق و هفته گذشته به سوریه سفر کرده تا یک پیام عمومی برای تقویت محور مقاومت وابسته به ایران علیه آمریکا و اسرائیل را برساند. اسلاوین گفت: «جانشین سلیمانی مشخص شد و استراتژی او ادامه دارد. او قهرمان و شهید جدید سازمانی است که برای هر دو مفهوم ارزش زیادی قائل است.» اسلاوین با اشاره به نقش مهم قاآنی در برقراری ارتباط میان نیروی قدس و شیعیان افغانستان و پاکستان گفت که هنوز برای قضاوت درباره فرماندهی او خیلی زود است. اسلاوین معتقد است که متحدان ایران در خاورمیانه از جمله حزب الله لبنان، نیروهای بسیج مردمی عراق و انصار الله یمن نیز همچنان به مبارزات خود ادامه داده اند.

انیسه بصیری تبریزی، پژوهشگر ارشد در بخش تحقیقات امنیت بین الملل در موسسه خدمات متحده سلطنتی، گفت که از زمان ترور سردار سلیمانی هیچ گونه تضعیف شدنی در وضعیت ایران دیده نشده است. او افزود که سردار قاآنی اکنون ریاست نظارت بر روابطی را دارد که ایران در چند دهه دشواری از جمله جنگ و تحریم های بین المللی ایجاد کرده است. شاید شهرت سردار قاآنی یا ارتباطات شخصی او با سردار سلیمانی در یک سطح نباشد، اما این مساله تغییری در تغییر استراتژی یا تاکتیک ایران و سپاه پاسداران ایجاد نکرده است: «در حقیقت، نشانه های موجود از عکس این برداشت ها حکایت دارند و پیام آن را پس از ترور سردار سلیمانی تقویت و گرایشات در روند سیاست خارجی ایران را تشدید می کنند. سوال این است که این نشانه ها صرفا ظاهری هستند یا عمق دارند. مخاطب هدف طرف ایرانی، ایالات متحده است. تاکنون هیچ نشانه ای دال بر تاثیرگذاری اعمال فشار حداکثری ایالات متحده بر کاهش ظرفیت ایران دیده نشده است.»

رنج علاءالدین، از اعضای مهمان مرکز بروکینگز در دوحه و همکار ابتکارعمل جنگ های نیابتی، درباره تداوم پیشرفت سپاه در میان شرکا بدون حضور سردار سلیمانی ابراز تردید کرد، اما گفت برای ارزیابی عملکرد سردار قاآنی هنوز خیلی زود است. او در عین حال گفت باور دارد که «روابط و تاثیرگذاری سلیمانی» در فعالیت های منطقه ای ایران اهمیت زیادی داشته و از این رو، احتمال اینکه جانشینش نتواند همان مسیر را ادامه دهد، وجود دارد. علاءالدین پیامدهای ترور سردار سلیمانی برای دولت ایران را بسیار حائز اهمیت توصیف کرد و گفت: «سال ها طول خواهد کشید تا پیامدهای ترور سردار سلیمانی به طور کامل ارزیابی شود. ترور او لحظه ای سرنوشت ساز برای جمهوری اسلامی بود. ایران آنقدر در شبکه های نیابتی سرمایه گذاری کرده که می توان آنها را لژیون خارجی این کشور توصیف کرد. اتفاقات در عراق و سوریه نیز بر شرایط داخلی در ایران تاثیرگذارند.»

رهبر معظم ایران پیشتر در جایی هشدار داده که اگر ایران در خارج از کشور با دشمنان خود نجنگد، مجبور می شود در خانه با آنها بجنگد. اما این جنگ ها ایران و متحدانش را از لحاظ جغرافیایی به اسرائیل نزدیک کرده و افزایش عملیات آن در خاک خارجی را افزایش داده است. یک مقام اسرائیلی که خواست نامش فاش نشود، اینطور مدعی شده که ترور سردار سلیمانی تاثیرات مثبتی در ثبات منطقه ای داشته است. او گفت: «ترور سردار سلیمانی محور ایرانی را با یک شکاف ظرفیتی مواجه کرده که هنوز پر نشده است. تاثیر این اتفاق از دیدگاه استراتژیک و در سطح عملیاتی بر محور ایرانی واقعی، ملموس و حقیقی بود. این واقعیت که سلیمانی دیگر نیست، به دشواری های عملیاتی ایران افزوده چرا که او نقشی اساسی در هماهنگی عملیات ها و هموار کردن مسیر بین گروه های شبه نظامی متحد ایران ایفا می کرد.»

با این حال، اسرائیل نیز پایان فعالیت های منطقه ای ایران یا متحدان خارجی آن را پیش بینی نمی کند. حتی اکنون که به نظر می رسد گروه های شبه نظامی عراق دچار چنددستگی شده اند، لبنان با بحران مالی دست و پنجه نرم می کند و سوریه و ایران درگیر چالش های سیاسی و اقتصادی هستند، سپاه پاسداران همچنان یک گروه مقاوم باقی مانده است. مقام اسرائیلی گفت: «سپاه یک سازمان بسیار قوی با بودجه گسترده است و حمایت کامل نظام جمهوری اسلامی را دارد. ما هیچ سناریویی را نمی بینیم که در آن سپاه صرفا به دلیل فقدان سلیمانی فعالیت خود را متوقف کند.»

منبع: نیوزویک / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34