M.B.S؛ سیر قدرت یابی محمد بن سلمان

دیپلماسی ایرانی: مسائل عربستان همواره از اولویت های سیاست خارجی ایران طی دهه های اخیر بود و تحولات مربوط به از جذابیت ویژه ای برای ناظران ایرانی برخوردار بوده است به ویژه آنکه این کشور بعد از افول قدرت های سنتی - مصر، عراق و سوریه - مهمترین بازیگر جهان عرب محسوب می شود. از سوی دیگر مسائل داخلی در عربستان سعودی به دلیل ماهیت غیردموکراتیک نظام سیاسی این کشور همواره غیرشفاف بوده و روند تصمیم گیری ها برای ناظران گمراه کننده بوده است. اما به تازگی کتابی توسط بن هوبارد، سردبیر خاورمیانه روزنامه نیویورک تایمز، منتشر شد که به بسیاری از تحولات 5 سال گذشته عربستان سعودی نور تابانده و در نتیجه صدها مصاحبه با افراد تاثیرگذار در عربستان که نام بسیاری از آنها فاش نشده اطلاعاتی منحصر بفرد از آنچه در پشت دیوارهای بلند کاخ های شاهزاده های سعودی روی می دهد؛ در اختیار خوانندگان می گذارند. نویسنده در توصیف این اثر در مقدمه می نویسد:  

«محمد بن سلمان ظرف تنها چند سال به یک نیروی غالب در عربستان سعودی و یکی از پرتحرک‌ترین رهبران دنیا بدل شد. قدرت‌گیری او امری از پیش برنامه‌ریزی‌شده نبود. بخش عمده عمر او در حالی سپری شده بود که در میان جمعیت انبوه شاهزادگان ثروتمندتر و مجرب‌تر سعودی گم شده بود. او چطور توانست به اینجا برسد؟ این کتاب، این داستان را توضیح می‌دهد.»

نویسنده در فصول ابتدایی از طریق برخی افراد نزدیک به دربار سعودی و یا کسانی که در دوره های مختلف شاهزاده محمد را از نزدیک می شناخته اند، اطلاعاتی ناب درباره شاهزاده جوان ارائه می دهد. نویسنده ماجراهایی چون دستکاری در بورس تا رسیدن به لقب «ابورصاصه» و یا اعتیاد وی به فیس بوک همه ماجراهایی هستند که بن هوبارد در این کتاب ذکر می کند که تاکنون کسی درباره آنها نشنیده بود. 

نحوه به قدرت رسیدن شاهزاده محمد و دلربایی وی از کاخ سفید و نقش محمد بن زاید در هدایت شاهزاده جوان، جزئیات فوق العاده از حذف شاهزاده های رقیب از جمله محمد بن نایف، ماجرای ربایش سعد حریری و ناگفته های آن اقدام دیوانه وار، دست اندازی بر دارایی تجار مهم عربستان در ریتز تا قتل فجیع خاشقجی و بلایی که سر فعالان اجتماعی در عربستان آمده، همه در این کتاب با جزئیات شگفت آور در دسترس خوانندگان است. 

به هرحال ظهور بن سلمان، در برهه‌ای اتفاق افتاد که ثروتمندترین کشور جهان عرب با تهدیداتی جدی در داخل و خارج روبه رو شده، اما  ام بی اس (مخفف محمد بن سلمان، نامی که امریکایی ها به او داده اند) به تمام این چالش ها یورش برد. او پادشاهی سعودی را درگیر جنگ یمن می‌کند، از طرحی برای تحول اقتصادی رونمایی می‌کند؛ مدیران وال‌استریت، هالیوود و سیلیکون ولی را به خود جلب می‌کند؛ نخست‌وزیر کشوری دیگر را می‌رباید و پیوندی مستحکم و غیرقابل‌انتظار با رئیس‌جمهور دونالد ترامپ و دامادش ایجاد می‌کند. در داخل هم پر و بال مفتی ها را می‌چیند، سینما و کنسرت را آزاد می‌کند، با کنار زدن سنت‌های دیرینه، اعضای خاندان سلطنتی را محبوس می‌کند و نهایتاً به دستور او قتلی چنان فجیع انجام می‌شود که جهان را در شوک فرو می‌برد. 

این کتاب به کاملترین و بهترین شکل ممکن آنچه در عربستان محمد بن سلمان در طی این سال ها رخ داد را به طور دقیق کنکاش می کند. هرچند نویسنده کتاب مشحون اقدامات بن سلمان در لغو برخی محدودیت های اجتماعی در عربستان است و آن را تحسین می کند ولی نسبت به آینده عربستان سعودی به عنوان متحد اول ایالت متحده در جهان عرب نگران است و باور دارد که همیشه اوضاع به یک شکل باقی نخواهد ماند. 

این کتاب از هفته گذشته توسط نشر زرنوشت منتشر شده و در دسترس علاقه مندان است.