کشورهای حاشیه خلیج فارس درگیر رقابت های آمریکا و چین

نویسنده: جیمز ام. دورسی

دیپلماسی ایرانی: روابط اسرائیل با چین در چند هفته اخیر به سر تیتر خبرها تبدیل شده، اما آزمون حقیقی برای توانایی ایالات متحده در مقابله با نفوذ فزاینده چین در خاورمیانه احتمالا در حاشیه خلیج فارس خواهد بود. 

رهبران اسرائیل در مذاکرات ماه گذشته با مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، این مساله را به وضوح آشکار ساختند که اگرچه خواستار روابط نزدیک با چین هستند، اما نمی خواهند روابط دیرینه خود با ایالات متحده، نزدیک ‌ترین متحد و حامی سیاست‌ های جنجال برانگیز الحاق آنها، را در این مسیر به خطر اندازند. در چند روز سفر پمپئو، اسرائیل از یک شرکت اسرائیلی به جای شرکت چینی رقیب به عنوان بزرگ ترین تاسیسات آب شیرین کن جهان تقدیر کرد. به طور مشابه مقامات اسرائیلی اعلام کردند که به دلیل نگرانی های امنیتی احتمالا پیشنهاد شبکه نسل پنجم هواوی، غول چینی ارتباطات مخابراتی، را نخواهند پذیرفت. با این حال، آزمون حقیقی برای اسرائیل ممکن است در سال آینده و زمانی باشد که چین مدیریت بندر حیفا را در دست می گیرد. ناوگان ششم ایالات متحده عمدتا در این بندر کناره می گیرد و مقامات آمریکایی تصور می کنند که کنترل چین بر بندر می تواند بر تمایل نیروی دریایی ایالات متحده به استفاده از تاسیسات حایفا تاثیر بگذارد.

برخلاف اسرائیل، ایالات متحده برای متقاعد کردن کشورهای حاشیه خلیج فارس به محدود کردن تعاملاتشان با چین از جمله شرکت هواوی که در حال حاضر به طور گسترده در منطقه فعالیت می کند، با مشکلات بیشتری مواجه خواهد بود. 

مقامات امارات متحده عربی نیز همانند اسرائیل سعی کرده ‌اند به ایالات متحده نشان دهند که به روابط با آمریکا ارزش زیادی می دهند، اما مطرح شدن مساله چین این کار را پیچیده و دشوار کرده است. انور گارگاش، وزیر امور خارجه امارات متحده عربی، گفت: «ایالات متحده مهم ترین شریک استراتژیک ماست. برخی اوقات، مردم وقتی به روابط ما با ایالات متحده فکر می کنند، فقط به جنبه سیاسی/نظامی آن می نگرند. اما این روابط واقعا بسیار گسترده تر است. این رابطه در زمینه هایی همچون فناوری اطلاعات، تجارت، سرمایه گذاری، قدرت نرم، در حضور موسساتی مانند شعبه ابوظبی دانشگاه نیویورک، و در افرادی مانند خود من که برخی از بهترین سال های زندگی خود را در آمریکا گذرانده اند، نیز دیده می شود.» گرگاش این اظهارات را پس از سفر پومپئو به اسرائیل و همچنین پس از بیان کرد که یک مقام ارشد آمریکا به طور مستقیم به کشورهای حوزه خلیج فارس هشدار داد.

دیوید شنکر، مشاور وزیر خارجه ایالات متحده در امور خاور نزدیک، گفته بود: «کشورها باید ارزش شراکت خود با ایالات متحده را ارزیابی کنند. می خواهیم شرکایمان اینکار را با دقت عمل انجام دهند.» شنکر در ادامه کمک های چینی را «غارتگری» توصیف کرد و هشدار داد که مشارکت هوآوی در ایجاد زیرساخت های لازم برای شبکه نسل پنجم در خلیج فارس، برقراری ارتباط میان نیروهای آمریکایی و خلیج فارس را دشوار خواهد کرد. هوآوی در این زمینه با امارات متحده عربی، عربستان سعودی و بحرین توافقنامه هایی امضا کرده است. شنکر در ادامه گفت: «ما کشورها را وادار به انتخاب بین ایالات متحده و چین نمی کنیم. کشورها می توانند و باید با هر دو طرف روابط سالم داشته باشند، اما ما می خواهیم هزینه های برخی تعاملات خاصبا چین را یادآور شویم.»

یک مقام ارشد آمریکا پیشتر هشدار داده بود که کشورهای حوزه خلیج فارس «روابط استراتژیک طولانی مدت با ایالات متحده» را به مخاطره انداخته اند. ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات متحده خارج از بحرین فعالیت می کند و قطر میزبان مقر فرماندهی مرکزی ارتش آمریکاست.

دیوید فریدمن، سفیر آمریکا، در پیامی خطاب به اسرائیل که مخاطب حقیقی آن کشورهای حوزه خلیج فارس بودند، نگرانی های ایالات متحده را مطرح کرد: «برای دو متحد نزدیک به مثابه اسرائیل و ایالات متحده که با یکدیگر همکاری و اطلاعات و رازهایی برای محافظت متقابل رد و بدل می کنند، لازم است که در خصوص قرار دادن این سطح همکاری در معرض یک قدرت خارجی با دستورکار متفاوت، احتیاط کنند.» فریدمن گفت که چین از سرمایه گذاری ها و پروژه های زیرساختی برای «نفوذ» به کشورها استفاده می کند: «این شرکت های چینی می توانند با زدن یک یا چند سوئیچ به حساس ترین ارتباطات دسترسی پیدا کنند.»

سفارت ایالات متحده در ابوظبی ماه گذشته پیشنهاد امارات متحده عربی برای اهدای صدها آزمایش ویروس کرونا برای بررسی سلامت کارمندان خود را رد کرد. کیت های تست نیز به صورت بخشی از دیپلماسی بهداشت و سلامت جاده ابریشم جدید چین مبتنی بر تجربه آن از همه گیری کرونا طراحی شده بود. یک مقام آمریکایی گفت این تست ها به این دلیل رد شدند که یا ساخت چین بودند یا شرکت چینی «بی جی آی» که در خلیج فارس فعال است و همین مساله نگرانی هایی را درباره حریم شخصی بیماران ایجاد کرده بود. ایالات متحده بعدتر ضربه خود را با اعزام کادری 40 نفره از پرستاران و دکتران خوشنام به ابوظبی برای کمک به درمان برخی از شدیدترین نمونه های ابتلا به کرونا، تسهیل کرد.

مشکل تلاش های آمریکا برای کاهش نفوذ چین در منطقه خاورمیانه با یادآوری این واقعیت تشدید می شود که هیچ شرکت آمریکایی در حال حاضر خدماتی در زمینه نسل پنجم ارائه نمی دهد که بخواهد جایگزین هوآوی شود. یک مقام در منطقه خلیج فارس که خواست نامش فاش نشود، گفت: «ارتباطات نسل پنجم، آینده است. اگر ایالات متحده به دنبال تجدیدنظر درباره همکاری با هوآوی است، باید یک گزینه جایگزین ارائه کند. اما تا این لحظه که چنین کاری نکرده است.» همین مشکل در رابطه با کاهش تعهدات ایالات متحده در خاورمیانه نیز صدق می کند. آمریکا در رقابت جهانی خود با چین نمی تواند چنین خلایی ایجاد کند و انتظار داشته باشد که چین و روسیه نخواهند که آن را پر کنند. یک تحلیل گر خلیج فارس که خواست نامش فاش نشود، گفت: «شرایط مشابه است. ایالات متحده توانایی رقابت در زمینه ارتباطات نسل پنجم را ندارد و چین و روسیه هم نمی توانند در زمینه امنیت رقابت کنند. شرایط دشواری است و مجموعه ای از روابط در جریان است که به مدیریت دقیق نیاز دارد. مشکل این است که رهبران قدرت های بزرگ تمایل زیادی به یافتن راه حلی در میانه نشان نمی دهند و این مساله سبب می شود که کشورهای خلیج فارس برای یافتن راهی با بیشترین بخت موفقیت، به تقلا بیافتند.»

منبع: آسیا تایمز / مترجم: طلا تسلیمی