ایالات متحده جرات توقیف نفتکش های ایرانی را ندارد

رضا رسالت، کارشناس روابط بین الملل

دیپلماسی ایرانی - آمریکا برای فشار بیشتر بر تهران و کاراکاس و به منظور جلوگیری از فروش نفت ایران به ونزوئلا ناو جنگی به دریای کارائیب فرستاده است. خبرها حاکی از ان است که چهار ناو جنگی نیروی دریایی آمریکا به همراه هواپیمای «پی ۸ پوسایدون» از اسکادران VP-26 به منطقه کارائیب اعزام شده‌اند. دونالد ترامپ اینگونه وانمود می‌کند که مترصد انجام یک قمار خطرناک و پر ریسک دیگر است و این بار با اعزام ناوهای جنگی به دریای کارائیپ ظاهراً تلاش دارد مانع از رسیدن نفتکش‌های ایرانی حامل بنزین به ونزوئلا شود. اتفاقی که اگر رخ دهد بی شک به یک رویارویی همه جانبه نظامی میان ایران و آمریکا منجر خواهد شد. هر چند که اولین نفتکش ایرانی ساعاتی پیش به ونزوئلا رسید.

اما هنوز معلوم نیست که آمریکایی ها چه اقدامی در برابر دیگر نفتکش ها خواهند کرد و شاید تنها بدنبال این هستند که نفت‌کش های باقی مانده تغییر مسیر داده و بازگردند. در هر صورت مواجهه ناوهای آمریکایی با کشتی‌ ایران باعث بروز یک تنش جدی خواهد شد و هرگونه برخورد خصمانه چه بسا موجب یک برخورد نظامی میان ایران و آمریکا گردد. حال سوال اصلی اینست که ترامپ در آستانه انتخابات آمریکا به دنبال یک درگیری نظامی و جنگ ولو محدود با نیروهای ایران است و برای جلوگیری از رسیدن محموله‌های سوخت حیاتی برای ونزوئلا حاضر است با نقض قوانین بین‌المللی و به خطر انداختن نیروهای خود در منطقه غرب آسیا تن به چنین هزینه سنگینی بدهد؟

ایران و ونزوئلا هر دو تحت تحریم‌های گسترده آمریکا هستند و دولت های حاکم بر دو کشور نیز در صف اول جبهه دشمنی با ایالات متحده قرار دارند. دو کشور تلاش می‌کنند با گسترش مناسبات تجاری و اقتصادی با یکدیگر خود را از تنگنای تحریم‌های آمریکا تا حدودی نجات دهند. ایران به ونزوئلا سوخت صادر می‌کند و برای تاسیسات پالایشگاه‌های این کشور تجهیزات لازم را می‌فرستد، در مقابل ونزوئلا به ایران طلا می‌دهد؛ بده‌ و بستانی که خوشایند ایالات متحده آمریکا نیست.

یکی از مهم‌ترین معضلات در برابر ایران و ونزئلا، مسدود بودن دسترسی آنها به چرخه دلار و ناممکن بودن روابط بانکی بین‌المللی است. استفاده از طلا برای تسویه معاملات اقتصادی اقدام رایجی است که میتواند این خلاء را تا حد زیادی پوشش دهد.

از نظر حقوق بین الملل منعی برای تبادل میان ایران و ونزوئلا وجود ندارد، آن چیزی که می تواند محدودیتهایی را ایجاد کند، قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل است و در غیر این صورت کشورها می‌توانند با یکدیگر تبادل تجاری داشته یاشند. کشورها در معاملات اقتصادی و تجاری هیچ منعی ندارند، بلکه اسنادی مانند حقوق اقتصادی و اجتماعی  وجود دارد که کشورها را به داشتن روابط مسالمت آمیز با یکدیگر تشویق می‌کند؛ لذا اگرآمریکا بخواهد با ناوهای جنگی خود با نفتکشهای ایرانی تقابل نظامی داشته باشد، برخلاف حقوق بین‌الملل عمل کرده است.

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در نامه ای به آنتونیو گوترش، ‌دبیرکل سازمان ملل متحد نسبت به اقدام آمریکا در "ایجاد مزاحمت در انتقال سوخت ایران به ونزوئلا" هشدار داده است.آقای ظریف در این نامه تهدیدهای آمریکا را "خطرناک، تحریک آمیز و دزدی دریایی" توصیف کرده و آن را خطری بزرگ برای صلح و امنیت بین المللی دانسته است. وزیر امور خارجه کشورمان همچنین ضمن یادآوری مسئولیت دولت آمریکا در برابر پیامدهای هر گونه اقدام غیرقانونی، بر حق ایران برای اتخاذ تدابیر مناسب و ضروری در مقابله با این تهدیدات تاکید کرده است.

اما انچه مسلم است اینکه سایر نفتکش های ایرانی با پرچم جمهوری اسلامی در حال حرکت به سمت مقصد است و اگر رژیم آمریکا بخواهد مانع تردد باقی این کشتی‌ها شود قوانین کشتیرانی را در آب‌های آزاد نقض کرده است. لذا بسیار بعید است که آمریکا جرات کند نفتکش‌های ایرانی را توقیف کند، چراکه انگلیس در گذشته این اشتباه را انجام داد و نتیجه آن را به وضوح دید. ایران به اعتبار قدرت راهبردی خود در حال شکستن علنی تحریم‌های آمریکاست و این توانایی استراتژیک تضمین کننده فعالیت‌های اقتصادی ایران در شرایط تحریم خواهد بود.