سرانجام حمایت تهران از بشار اسد در کش و قوس مشکلات اخیر

نویسنده: اندرو پاراسیلیتی

دیپلماسی ایرانی: بن کسپیت، خبرنگار اسرائیلی، ادعا دارد که ایران در حال ارزیابی مجدد تعهد خود به حمایت از بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه است. او به نقل از مقامات امنیتی اسرائیل گزارش می دهد که ایران در حال بازنگری در رویکرد خود در سوریه است و حتی این احتمال وجود دارد که از حمایت دیرینه از بشار اسد، رئیس جمهوری این کشور، دست بکشد. 

منابع  امنیتی اسرائیلی می گویند برای اولین مرتبه از آغاز جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱ و تلاش های تهران در حمایت از دمشق، ایران شروع به عقب نشینی در سوریه کرده، فعالیت ‌های خود را در این کشور کاهش داده و حتی حضور نظامی نیروهای ایران و گروه های شبه نظامی شیعه وابسته به آن در سوریه کمتر شده است. طبق ارزیابی اسرائیل، ایران همچنین در سال های اخیر به تدریج از سرمایه گذاری گسترده در سوریه دست کشیده است.

بن کسپیت باور دارد که ایران احتمالا در واکنش به یکی از موارد و شرایط زیر، موقعیت خود در سوریه را مورد بازنگری قرار خواهد داد:

اولی، سیاست اعمال فشار حداکثری ایالات متحده است که خسارات وحشتناک به اقتصاد ایران وارد آورده و ماجراجویی خارجی را برای این کشور به اتفاقی غیر قابل کنترل تبدیل کرده است. یک مقام اطلاعاتی اسرائیل که خواسته نامش فاش نشود، در این باره گفته: «آنها سعی می کنند تا ماه نوامبر دوام آورند. ایرانی ها به تغییر در کمپین اعمال فشار حداکثری امید بسته اند.»

دومی، شیوع گسترده کووید-19 و کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی است که فشار تحریم های آمریکا علیه ایران را تشدید کرده است.

سومی، افزایش تلفات جانی و خسارت های مالی حملات هوایی اسرائیلی به مواضع ایران در سوریه از جمله حمله 4 مه به مرکز مطالعات و تحقیقات علمی سوریه در حلب است که ظاهرا به دلیل باور اینکه این مرکز روی یک پروژه موشک با هدف گیری دقیق کار می کرده، صورت گرفته است. البته لازم به ذکر است که بسیاری از حملات اسرائیلی بدون اینکه به طور رسمی مسئولیت آن را بپذیرد، انجام می شود.

چهارمی، ترور سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و معمار استراتژی ایران در سوریه، در تاریخ 3 ژانویه است. این مساله احتمالا در رویکرد ایران در قبال سوریه وقفه ایجاد کرده و سران در تهران را به تجدید نظر در تعهدات به دمشق وا داشته است.

پنجم و آخر، جایگاه بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، به لطف پیروزی های اخیر نظامی و بازپس گیری کنترل بخش اعضم اراضی سوری مستحکم تر شده و این فرصت را برای تهران و دمشق فراهم آورده است تا به روابط خود نگاهی دقیق تر بیندازند.

با توجه به همه این مسائل می توان گفت که ایران شاید در رویکرد خود در سوریه بازنگری کند، اما بعید است که بخواهد همه نیروهای خود را از این کشور بیرون بکشد. ایران از آن بازیگرانی نیست که بار خود را ببندد و به خانه بازگردد. سوریه نیز همانند عراق مهمترین متحد ایران در منطقه به شمار می رود و این اتحاد از همان زمان انقلاب اسلامی در سال 1979 آغاز شده است. سوریه پل زمینی و شاهرگ اتحاد موسوم به «محور مقاومت» از ایران تا عراق و سوریه تا لبنان، حزب الله و حتی غزه است. در حال حاضر به نظر می رسد فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم ها و دیگر مسائل همچون ویروس کرونا و لزوم احیای اقتصاد، سران ایران را به تمرکز روی مشکلات داخلی وا داشته و کمبود نقدینگی بر فعالیت های سپاه پاسداران سایه انداخته است. پنج موردی که پیشتر به آنها اشاره شد، همگی می توانند توجیهی برای کمرنگ شدن نقش ایران در سوریه باشند؛ اما این عقب نشینی احتمالا تاکتیکی یا موقت است و اسرائیل نباید چندان روی دست کشیدن ایران از بشار اسد و سوریه حساب کند.

منبع: المانیتور / مترجم: طلا تسلیمی