جوزف نای: «حالا که (سردار) سلیمانی را هدف گرفته ایم، اگر کسی پمپئو را هدف گرفت نگوییم چرا؟!»+فیلم

دیپلماسی ایرانی: جوزف نای، (Joseph Nye)، استاد علوم سیاسی و رئیس سابق مدرسه کِنِدی در دانشگاه هاروارد و موسس مرکز مطالعات "نولیبرالیسم در روابط بین المللی" و معاون اسبق وزیر دفاع و شورای امنیت ملی امریکا در گفت وگو با فرید زکریا، مجری برجسته شبکه سی ان ان در برنامه "جی پی اس" که زکریا خود مجری آن است، گفت: «پس از آن که ما (آمریکا) سردار سلیمانی را در کشوری ثالث (عراق)، آن هم در شرایطی که در حال جنگ نبودیم، ترور کردیم، اکنون اگر کسی وزیر امور خارجه ما را در بغداد ترور کند، ما حق هیچ شکایتی نداریم، زیرا باب ترور شخصیت ها را خودمان گشوده ایم.»

فرید زکریا در بخشی از این برنامه خود که درباره "نقش اخلاق در سیاست خارجی آمریکا" بود گفت: «وقتی ما به دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، نگاه می کنیم، می بینیم که او خودش می گوید که واقعاً هیچ توجهی به اخلاقیات ندارد و اصولاً نگرانِ این مسئله نیست.»

زکریا سپس از نای مهمان برنامه اش که اخیراً کتابی با عنوان «آیا اخلاقیات اهمیت دارد؟ رؤسای جمهور و سیاست خارجی (آمریکا) از فرانکلین روزولت تا ترامپ» منتشر کرده است، پرسید: آیا دونالد ترامپ در این زمینه (بی توجهی به اخلاقیات) با تمام رؤسای جمهور پیشین آمریکا فرق دارد؟ جوزف نای پاسخ داد: او از هر از کدام رؤسای جمهور سابق آمریکا که در کتابم نامشان فهرست شده و من درباره شان تحقیق کرده ام، غیراخلاقی تر است و به اخلاقیات کمتر اهمیت می دهد. به عنوان مثال، وقتی ترامپ به ترور جمال خاشقجی، روزنامه نگار منتقد سعودی، به دست سعودی ها در کنسولگری عربستان سعودی در استانبول ترکیه واکنش نشان داد، او چیزی قریب به این مضمون گفت: شما باید این مسئله را پشت سر بگذارید. ترامپ معتقد است که دنیا مکانی بسیار خطرناک است و از این نوع اتفاقات فجیع زیاد رخ می دهد. حتی روزنامه وال استریت ژورنال که یک روزنامه محافظه کار آمریکایی است، نوشت: "دونالد ترامپ در واکنش به قتل خاشقجی باید سخنان بیشتری درباره ارزش های آمریکایی بیان می کرد." از این رو به نظر من، او از این لحاظ با سایر رؤسای جمهور آمریکا متفاوت است. 

زکریا در ادامه پرسید: وقتی شما به واقعه ای مانند ترور (سردار سپهبد شهید قاسم) سلیمانی نگاه می کنید، آیا به نظر شما، آن اقدامِ آمریکا نشان می دهد که او بعضی از قوانین بازی را زیر پا گذشته است؟ آیا شما چنین عملیاتی را یک اقدام غیر اخلاقی توصیف می کنید؟ 

نای گفت: به نظر من، او به این مسئله اصلاً توجه نکرد که برای احیای مجدد بازدارندگی علیه ایران – که یک آرمانِ (هدفِ) با ارزش است – اگر او با غرق کردن یک کشتی ایرانی در خلیج (فارس) انجام می داد، عملیاتی مناسب به حساب می آمد که کم و بیش مورد پذیرش قرار می گرفت. با ترور یک مقام بلندپایه در یک کشور ثالث، آن هم در زمانی که شما (امریکا) در حال جنگ (با آن کشور) نیستید، در واقع، فرمان اجرایی جرالد فورد، رئیس جمهوری اسبق آمریکا، را ابطال کرده اید، زیرا جرالد فورد، پس از پایان جنگ ویتنام، یک فرمان اجرایی صادر کرد و در آن صراحتاً نوشت که ما وارد عملیات ترور دیگران نخواهیم شد. به نظر من، ما نباید این هنجار را کنار بگذاریم. مثلاً اگر مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، به بغداد برود و کسی به او تیراندازی کند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ آنگاه ما هیچ حقی برای شکایت از آن کار نداریم، زیرا ما خودمان (سردار) سلیمانی را هدف قرار داده ایم. اصلاً این سؤال مطرح نیست که آیا آنها افرادی خوب یا بد هستند؟ مسئله اصلی این است که پس از جنگ ویتنام و امضای آن فرمان اجرایی به دست جرالد فورد، ما اصولاً عملیات ترور را کنار گذاشته ایم. من مطمئن نیستم که ترامپ در این مسئله به خوبی غور کرده یا به آن عمیقاً اندیشیده باشد که وقتی شما آن اصل اخلاقی را کنار بگذارید، این برای آمریکا چه معنایی دارد؟ 

زکریا: به نظرم می رسد که شما می گویید ما در حال زیر پا گذاشتن هنجارهایی هستیم که به ما، یعنی ایالات متحده نیز کمک می کند. این در حالی است که وقتی شما به اقدامات ترامپ نگاه می کنید، چنین به نظر می رسد که او کارهایی می کند که مزایای صرفاً کوتاه مدت و تاکتیکی دارد، اما دارای منافع بلندمدت نیست.

نای: بله، صحیح است. مشکلِ رئیس جمهور ترامپ این است که همه چیز را مانند یک تبادل تجاری می بیند. مثلاً در نظر او همه چیز به مثابه معاملهِ املاک است. وی همه چیز را صرفاً یک موضوع کوتاه مدت تصور می کند. این در حالی است که اگر شما بخواهید وارد یک بازی با شرکایی شوید که در طولانی مدت بارها باید با یکدیگر تبادل ها و تعاملات دوجانبه داشته باشید، این شما را وادار می کند که تصمیمات کوتاه مدتِ تبادلی نگیرید، بلکه تصمیم های بلندمدت بگیرید. مثلا، جرج شولتس، که وزیر امور خارجه رونالد ریگان، رئیس جمهوری اسبق آمریکا بود، می گفت: برخورد ما با سیاست خارجی باید مانند برخورد یک باغبان با باغش باشد، زیرا باغبان ها همواره با اهداف بلندمدت، کشت و کار و درختکاری می کنند. نای سپس تأکید کرد: شما اصلاً چنین چیزی را در رئیس جمهور ترامپ نمی بینید.