تبعات حمله موشکی سپاه، پاشنه آشیل ترامپ در انتخابات

گفت و گو از عبدالرحمن فتح الهی، عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی 

دیپلماسی ایرانی – مجلس سنای آمریکا جمعه گذشته قطعنامه‌ای را که خواستار کاهش اختیارات جنگی رئیس‌جمهور این کشور علیه ایران است را به تصویب رساند.  این قطعنامه همان گونه که از نامش پیداست به دنبال ممنوع کردن اقدام نظامی ترامپ علیه ایران بدون مجوز کنگره است که با ۵۵ رأی موافق و ۴۵ رأی مخالف به تصویب سنا رسید. در این راستا بسیاری از کارشناسان امر و رسانه‌های آمریکایی بر این باورند که این اقدام سنا به واسطه آثار و تبعات نظامی و امنیتی ناشی از تصمیم اشتباه دونالد ترامپ در صدور فرمان ترور سردار سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و به‌تبع آن پاسخ موشکی سپاه در حمله به پایگاه عین الاسد در عراق بوده که تا کنون ۱۰۹ نفر زخمی بر جای گذاشته است. اما تصویب این قطعنامه از جانب سنا چه آثاری بر وضعیت سیاسی دونالد ترامپ در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا خواهد داشت؟ آیا وتوی این مصوبه سنا از جانب رئیس جمهور آمریکا و به تبع آن احتمال تداوم و تشدید کشمکش های سیاسی میان کنگره با دونالد ترامپ باعث ریزش آرای ترامپ خواهد شد؟ آیا دونالد ترامپ به دنبال تداوم و حتی تشدید تنش نظامی با جمهوری اسلامی ایران است که مجلس سنای آمریکا و هم حزبی های او هم حاضر به تصویب قطعنامه ای برای کاهش اختیارات جنگی ترامپ شده‌اند؟ دیپلماسی ایرانی پاسخ به این سوالات را در گفت وگویی با عبدالرضا فرجی راد، سفیر اسبق ایران در نروژ، استاد ژئوپلیتیک و کارشناس مسائل بین الملل پی گرفته است که در ادامه می‌خوانید:

شما از آن دست کارشناسانی بودید که اعتقاد داشتید اگرچه روند استیضاح دونالد ترامپ یقیناً در مجلس سنای ایالات متحده آمریکا با وجود اکثریت جمهوری‌خواه به برکناری رئیس جمهور این کشور نخواهد انجامید، اما یقیناً تبعات و آثار سوء روانی و سیاسی بسیاری برای دونالد ترامپ در آستانه انتخابات ریاست جمهوری به دنبال خواهد داشت. پیرو این نکته آیا اقدام اخیر مجلس سنای آمریکا در تصویب کاهش اختیارات جنگی دونالد ترامپ در برابر ایران جزء همین آثار و تبعات روانی من همان استیضاح ناکام است؟

بله من کماکان معتقدم که آثار و تبعات روانی و سیاسی استیضاح دونالد ترامپ تا زمان برگزاری انتخابات ادامه خواهد داشت. کما این که تصویب قطعنامه کاهش اختیارات جنگی در سنای آمریکا برای دونالد ترامپ جزء همین آثار و تبعات روانی و سیاسی استیضاح است. در این راستا اگر چه مجلس سنا به برکناری دونالد ترامپ حاضر نشد، اما این بدان معنا نیست که کنگره ایالات متحده اعم از دموکرات و جمهوری خواه به دنبال کنترل رئیس‌جمهور آمریکا نیستند. چون تمام ساختار سیاسی ایالات متحده آمریکا از دموکرات‌ها تا جمهوری‌خواهان بیش از پیش به این نکته رسیده اند که شخصیت دونالد ترامپ به گونه ای است که نمی‌توان وی را پیش‌بینی کرد چرا که هیچ گونه منطق و استدلال سیاسی و دیپلماتیک پشت حرکات، سخنان و مواضعش وجود ندارد. بنابراین باید حتی المقدور ترامپ را کنترل کرد تا هزینه‌های سیاسی، دیپلماتیک، حقوقی، نظامی، امنیتی و اقتصادی ناشی از اقدامات او برای ایالات متحده آمریکا کاهش یابد.
نکته مهم دیگری که باید به آن اشاره کرد این است که آثار و تبعات سیاسی و روانی استیضاح دونالد ترامپ تنها محدود به کنگره و مجلس سنا نمی‌شود. در این رابطه رئیس جمهوری آمریکا اخیرا به تسویه های جدیدی در کاخ سفید دست زده و تمام کسانی که در روند استیضاح وی یا سکوت کردند یا حاضر به دادن اطلاعات به کنگره و مجلس نمایندگان شدند را از کاخ سفید اخراج کرده است. اما افراد اخراج شده برای انتقام از دونالد ترامپ اطلاعات بیشتری به رسانه ها، کنگره و افکار عمومی می دهند و این واکنش ها شرایط ترامپ را به هم ریخته است کما این که پیش از این هم در مسئله اخراج استیو بنن، جان بولتون، رکس تیلرسون، هربرت مک مستر و نظایر آنها چنین اتفاقاتی روی داد. بنابراین دایره تنش های سیاسی ناشی از روند استیضاح حتماً به ضرر دونالد ترامپ خواهد بود، آن هم در شرایط حساس کنونی انتخاباتی.

اما با این تفاسیر قطعا این مصوبه مجلس سنای ایالات متحده آمریکا با وتوی دونالد ترامپ مواجه خواهد شد، کما این که کاخ سفید 4 روز پیش از اقدام سنا در تصویب کاهش اختیارات جنگی ترامپ در برابر ایران اعلام کرده بود رئیس‌جمهوری آمریکا هر طرحی که اختیارات او را محدود کند را وتو خواهد کرد. در این وضعیت برای تصویب نهایی باید دو سوم اعضای مجلس سنا به آن رای دهند. فارغ از این که مصوبه مذکور چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد و آیا اختیارات جنگی دونالد ترامپ در برابر ایران کاهش پیدا خواهد کرد یا نه، تداوم و احتمال تشدید کشمکش سیاسی داخلی در آمریکا چه شرایطی برای دونالد ترامپ در آستانه انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۰ به دنبال خواهد داشت؟

اگرچه اکنون طبق برخی از نظرسنجی ها وضعیت دونالد ترامپ در آستانه انتخابات چندان بد ارزیابی نمی شود و وضعیت او اکنون از چند کاندیدای انتخابات بهتر است، اما قطعاً آثار و نتایج این کشمکش‌های سیاسی می تواند وضعیت را دگرگون کند. لذا من معتقدم که اگر این کشمکش سیاسی داخلی آمریکا میان کنگره با دونالد ترامپ پررنگ‌تر شود وضعیت او در میان افکار عمومی آمریکا بغرنج تر خواهد شد. با این تفاسیر احتمالا نتایج نظرسنجی آتی حکایت از کاهش محبوبیت ترامپ در میان مردم امریکا خواهد داشت. از طرف دیگر من معتقدم که اگر وضعیت انتخابات درون حزبی دموکرات ها به یک سرانجام برسد و این حزب و جریان سیاسی بتواند روی یک کاندید مشخصی به اجماع برسند قطعاً تجمیع نیروها و افکار عمومی در برابر دونالد ترامپ بیشتر خواهد شد و این مسئله به کاهش نفوذ ترامپ در میان مردم ایالات متحده آمریکا خواهد انجامید. کما این که اکنون هم وضعیت دونالد ترامپ، وضعیت شکننده ای است. لذا ما هر چه به زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۰ ایالات متحده آمریکا نزدیک شویم، درصد اختلافات میان دونالد ترامپ با رقیبش کمتر و کمتر خواهد شد. پیرو این نکته احتمال دارد کوچکترین اتفاق، جنجال، کشمکش و اختلاف نگاهی میان کنگره با دونالد ترامپ شکست را در انتخابات پیش رو رقم بزند. این تحلیل از آن حکایت دارد که وضعیت دونالد ترامپ به شدت شکننده و متزلزل است. این ها علاوه بر آن است که احتمالاً در ماه‌های منتهی به انتخابات جریان های رقیب و منتقد دونالد ترامپ نیز فعالیت‌های بیشتری برای کاهش محبوبیت او خواهند داشت و چون ترامپ نیز از یک منطق و هوشمندی سیاسی و دیپلماتیک برخوردار نیست، احتمال بروز برخی واکنش ها، سخنان، مواضع و تصمیمات احساسی، آنی و غلط از وی پررنگ تر خواهد شد که این امر قطعا می‌تواند به کاهش و ریزش آرای وی بینجامد. بنابراین اگرچه استیضاح دونالد ترامپ به برکناری وی نینجامید، اما همین آثار و تبعات روانی در مجموع می‌تواند شکست او را رقم بزند. 

سوال مهم دیگری که ذهن را درگیر می کند این است که آیا دونالد ترامپ به دنبال تداوم و حتی تشدید تنش نظامی با جمهوری اسلامی ایران بوده است که اکنون مجلس سنای آمریکا و هم حزبی های او هم حاضر به تصویب قطعنامه ای برای کاهش اختیارات جنگی ترامپ شده‌اند؟

خیر من به دو دلیل معتقدم که دونالد ترامپ اساساً به دنبال تداوم و تشدید تنش نظامی با جمهوری اسلامی ایران نبوده و نیست؛ اول اینکه شعار سیاسی دونالد ترامپ از همان ابتدا و در شعارهای تبلیغاتی سال 2016 تا کنون عدم جنگ با کشورها، به خصوص کشورهای مهمی مانند ایران،‌ آن هم در منطقه حساسی مانند خاورمیانه بوده است. اتفاقا در سایه همین نگاه، ترامپ انتقادات جدی به سیاست‌های بوش پسر و باراک اوباما داشت. اکنون هم این شعار در انتخابات پیش رو در دستور کار دونالد ترامپ است. کما اینکه اکنون دونالد ترامپ به شکل جدی به دنبال مذاکره و صلح با طالبان در افغانستان است و از آن سو دستور خروج بخشی از نیروهای نظامی آمریکا از خاک عراق را نیز صادر کرده است. 
دوم اینکه اساساً مسئله جنگ نظامی با جمهوری اسلامی ایران می تواند آثار و تبعات بسیار مخربی، نه برای دونالد ترامپ، بلکه برای کل ساختار سیاسی، اقتصادی و نظامی ایالات متحده آمریکا به دنبال داشته باشد. اتفاقا به دلیل اشراف بر همین آثار و تبعات بسیار سنگین جنگ نظامی با ایران است که اکنون مجلس سنا به دنبال کاهش اختیارات جنگی دونالد ترامپ در برابر ایران بوده و خود دونالد ترامپ نیز با اشراف بر این آثار و تبعات احتمال جنگ نظامی با ایران است که به دنبال تداوم و تشدید تنش با تهران نیست، آن هم در شرایط حساس سیاسی کنونی انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا که کوچکترین اقدام و تصمیم اشتباه دونالد ترامپ می‌تواند شکست او را به دنبال داشته باشد. کما این که اکنون هم به واسطه آثار و تبعات اقدام اشتباه ترامپ در ترور سردار سلیمانی نیز شرایط وی در میان ساختار سیاسی، رسانه ها و افکار عمومی ایالات متحده آمریکا چندان مثبت ارزیابی نمی شود. خصوصا که با اقدام و پاسخ موشکی قاطع و کوبنده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در حمله به پایگاه نیروهای نظامی آمریکا در عین الاسد و اربیل که تاکنون به اعتراف رسمی وزارت دفاع آمریکا نزدیک به ۱۰۹ زخمی و مجروح به دنبال داشته، میزان انتقادات و هجمه های سیاسی و رسانه ای به ترامپ به شکل چشم گیری افزایش پیدا کرده به گونه ای حتی کار به خود هم حزبی های ترامپ نیز کشیده شده است. اتفاقاً یکی دیگر از آثار و دلایلی که باعث شد برخی از جمهوری‌خواهان در مجلس سنا حاضر به تصویب قطعنامه برای کاهش اختیارات جنگ دونالد ترامپ در برابر ایران شوند ناشی از همین آثار و تبعات اقدام اشتباه ترامپ در ترور سردار سلیمانی و پاسخ موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود. البته همین الآن هم این آثار و تبعات تصمیم اشتباه دونالد ترامپ در صدور فرمان ترور سردار سلیمانی و پاسخ موشکی سپاه به شدت از جانب دموکرات ها به عنوان یک برگ برنده در برابر دونالد ترامپ استفاده می شود.
لذا من معتقدم که اگر وزارت دفاع در آینده میزان تلفات و مجروحین را افزایش دهد یقینا شرایط برای دونالد ترامپ مساعد نخواهد بود و در آستانه انتخابات به واسطه فشار افکار عمومی، رسانه‌ها و برخی از جریان‌های سیاسی، به خصوص دموکرات ها، ترامپ به دروغگویی به مردم ایالات متحده آمریکا متهم خواهد شد، به ویژه که وی در همان ساعات اولیه پاسخ موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی صراحتا عنوان کرده بود که هیچ اتفاقی برای نظامیان آمریکایی در پایگاه عین الاسد نیفتاده است و همه نظامیان در صحت و سلامت به سر می برند.

به میزان تلفات و مجروحین نظامیان آمریکایی در پایگاه عین الاسد به واسطه حمله موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران اشاره کردید. آیا این شیوه از اطلاع رسانی قطره‌چکانی از جانب کاخ سفید و به ویژه وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا در شرایط حساس کنونی سیاسی آستانه انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۰ به ضرر دونالد ترامپ تمام شده است یا به سود وی؟

من معتقدم اساساً این شیوه اطلاع رسانی قطره‌چکانی به واسطه جبر شرایط از سوی کاخ سفید در دستور کار قرار گرفت. چون اگر در همان ساعات اولیه حمله موشکی سپاه، دونالد ترامپ و یا وزارت دفاع اقرار می کرد که به واسطه این حمله 109 نفر از نظامیان آمریکایی ( البته این رقم، آماری که تا لحظه انجام مصاحبه از جانب کاخ سفید اعلام شده است) مجروح شده‌اند قطعاً دونالد ترامپ مجبور می شد که یک واکنش نظامی در برابر جمهوری اسلامی ایران را در دستور کار قرار دهد و چون در ادامه قطعا تهران پاسخ قاطع تری از خود نشان می داد، وقوع یک جنگ، ولو کوتاه مدت و مقطعی امری اجتناب ناپذیر جلوه می کردکه این مسئله به ضرر دونالد ترامپ تمام می شد. لذا وی برای جلوگیری از تداوم این زنجیره و سلسله کنش ها و واکنش ها میان آمریکا و ایران از قطره چکانی اطلاعات استفاده کرد تا از بروز و تشدید دامنه تنش های نظامی با تهران جلوگیری کند. از طرف دیگر شرایط و اقتضائات سیاسی و به خصوص رسانه ای در ایالات متحده آمریکا به گونه‌ای است که دونالد ترامپ نمی تواند در بلند مدت و حتی در میان مدت این آمار و ارقام زخمی و مجروحین ناشی از حمله موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به پایگاه عین الاسد را مخفی کند و اخبار در این رابطه را سانسور کند. بنابراین اگر در آینده اخباری مبنی بر افزایش زخمی ها و حتی احتمال وجود برخی کشته ها مخابره شود، مطمئن باشید آرای دونالد ترامپ ریزش پیدا خواهد کرد.