قدم بعدی در تعاملات واشنگتن و تهران چه خواهد بود؟

نویسنده: لارا روزن

دیپلماسی ایرانی: دانشمند سلول های بنیادی ایرانی درست چند روز پیش از آنکه قاضی آتلانتا او را محکوم معرفی کند، در نتیجه یک سری مذاکرات محتاطانه در ازای آزادی شیوئه وانگ، دانشجوی فارغ التحصیل دانشگاه پرینستون، آزاد شد. 

برایان هوک، مسئول امور ایران در وزارت امور خارجه آمریکا پیامی به سوئیسی ها و ایرانی ها ارسال کرد مبنی بر اینکه بیل ریچاردسون، فرماندار پیشین نیومکزیکو و سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد، از سوی کاخ سفید اجازه مذاکره در تبادل زندانی ها را نداشته است. اما بعدتر وزارت دادگستری به دادگستری آتلانتا دستور داد همه اتهامات علیه مسعود سلیمانی، دانشمند سلول های بنیادی، را رد کند. جیمز اسلاتری، نماینده پیشین حزب دموکرات از ایالت کانزاس، به المانیتور گفت: «ما یک توافق بر سر گناهکار شناختن او داشتیم و منتظر این بودیم که در 11 دسامبر قاضی به طور رسمی آن را امضا کند. تاریخ دادگاه از پیش مشخص شده بود. یقین داشتیم که قاضی این توافق را تایید خواهد کرد و پس از آن دکتر سلیمانی دوره محکومیت خود را می گذارند و بعد آزاد می شد. اما وزارت دادگستری مداخله کرد و اساسا دستور داد که همه اتهامات رد شوند.»

مبادله زندادی در تاریخ 8 دسامبر در زوریخ انجام شد. هوک به همراه سلیمانی که در بازداشت مارشال های ایالات متحده بود، به زوریخ پرواز کرده بود. وانگ هم با همراهی محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه، و محسن بهاروند، مشاور ارشد وزارت امور خارجه در امور آمریکای لاتین، از تهران به زوریخ رفته بود. هوک بعدتر گفت که هیچ گفت و گویی با بهاروند نداشته و این «یک فرصت از دست رفته» است. هوگ بعدتر به حضار در شورای روابط خارجی گفت: «با مبادله زندانی ها نشان دادیم که می دانیم چگونه همکاری کنیم و به توافق برسیم. امیدوارم این مبادله اولین قدم باشد.» اما او هنوز به درخواست «المانیتور» برای پاسخ به اینکه چرا در برنامه اولیه تبادل زندانی ها مداخله کرده و بعدتر مدعی اعتبار آن شده، توضیحی نداد.

میکی برگمن، معاون مرکز ریچاردسون برای مشارکت جهانی که هم با ظریف و هم با مقامات شورای امنیت ملی و وزارت دادگستری در ارتباط بوده، گفته تنها مساله مهم این است که وانگ به خانه بازگشته: «تبادل وانگ-سلیمانی به ایرانی ها نشان داد که ما نه تنها می توانیم مذاکره کنیم، که توانایی عمل به قولمان را داریم. این اتفاق به ما هم ثابت کرد که ایرانی ها به وعده خود عمل می کنند. این مساله بسیار مهم است چون آمریکایی های دیگری هم در ایران زندانی هستند که بخواهیم به خانه بازگردانیمشان.» او افزود: «ما به جای خانواده ها صحبت می کنیم. دولت ها باید در ارتباط با دولت های خارجی مجموعه ای پیچیده از منافع را در نظر بگیرند، اما ما تنها یک مساله برایمان مهم است و آن بازگشت افراد به خانه شان است.» برگمن از جلسه خود و ریچاردسون با ظریف در حاشیه اجلاس دوحه در 15 دسامبر و چشم انداز بازگشت دیگر آمریکایی های بازداشتی در ایران از جمله مایکل وایت، کهنه سرباز نیروی دریایی، سخن گفت: «گفت و گو بسیار مفید بود. موانع زیادی وجود دارد، اما ما امیدوار هستیم.»

اگرچه هوک، ایوانکا ترامپ و استیون منوچین، وزیر خزانه داری ایالات متحده، نیز در اجلاس دوحه حضور داشتند، اما ظریف گفت که هیچ برخورد رسمی یا تصادفی بین اعضای هیئت ایرانی و آمریکایی صورت نگرفته است. به گفته برگمن، اگر دولت ترامپ خواهان مذاکره با ایران است، باید رویکرد بهتری اتخاذ کند: «اگر ایالات متحده می خواست چه در زوریخ و چه در دوحه گفت و گوهای معناداری با مقامات ایران داشته باشد، باید از اعمال تحریم ها علیه ایران دست بردارد و جدای از اظهارات مثبت به مثابه اظهارات رئیس جمهوری، در عمل نیز رویکرد مثبتی داشته باشد. تحریم ها فقط نشان می دهند که ایران نمی تواند به رئیس جمهوری آمریکا اعتماد کند.»

اسلاتری که مجید تخت روانچی، سفیر ایران در سازمان ملل متحد، آشناست، ابراز امیدواری کرد که ایالات متحده و ایران بتوانند از موفقیت تبادل زندانی ها برای بهبود روابط خود استفاده کنند: «در این مذاکرات متوجه مسائل زیادی شدم. مقامات ایرانی دقیقا همان کاری را انجام دادند که وعده آن را داده بودند.» اما او در عین حال درباره تبادل زندانی ها و سیاسی شدن دستگاه قضایی ایالات متحده ابراز نگرانی کرد: «نباید هرگز یک نفر را به دلایل سیاسی متهم بخوانیم و به همین ترتیب، نباید یک نفر را به دلایل سیاسی از زندان معاف کنیم. پرونده های قضایی باید صرفا بر اساس شواهد و قوانین پیگیری شوند.» او همچنین دولت ایالات متحده را با تسهیل تحریم هایی که بر توانایی ایران برای خرید و تولید دارو تاثیر گذاشته اند، ترغیب کرد و گفت: «دولت را ترغیب می کنم که در تلاش برای برقراری رابطه دیپلماتیک با ایران به اندازه برقراری روابط با کره شمالی جسورانه عمل کند. شکی ندارم که پاداش این روابط بسیار بزرگ تر خواهد بود.»

منبع: المانیتور / مترجم: طلا تسلیمی