چرا برخی اروپایی ها در رابطه با تنگه هرمز از آمریکا فاصله گرفته اند؟

دیپلماسی ایرانی: پس از یک سری حملات مشکوک و مرموز در منطقه خلیج فارس و دریای عمان و پس از آنکه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران یک هواپیمای بدون سرنشین ایالات متحده را بر فراز آب های تنگه هرمز منهدم کرد، آمریکا و فرانسه دو ابتکارعمل دریایی جداگانه در منطقه را معرفی کردند که هدف از هر دوی آنها تامین امنیت در تنگه برای تانکرهایی بود که روزانه محموله های نفت با ارزش حدودی 1.2 میلیارد دلار را جا به جا می کنند.

اروپا نمی خواهد در مناقشات آمریکا و ایران گرفتار شود

مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، در اواخر ماه ژوئن و چند روز پس از انهدام هواپیمای بدون سرنشین کشورش توسط نیروهای ایرانی، برنامه «عملیات دیده بانی» را معرفی کرد که بعدتر به «ساختار امنیت دریایی بین المللی» معروف شد؛ آمریکا سعی داشت حمایت بین المللی را در حفظ کنترل بر تنگه هرمز و سایر نقاط بازرسی در منطقه جلب کند. با این حال، تنها شمار اندکی از کشورها از جمله بحرین، بریتانیا، استرالیا، آلبانی، عربستان سعودی، امارات متحده عربیریال قطر و کویت به این بلوک پیشنهادی آمریکا پیوستند. آلمان، فرانسه و ژاپن از مشارکت در طرح دریایی آمریکا خودداری کردند و فرانسه ابتکارعمل امنیتی مختص خود در منطقه را معرفی کرد که هلند 25 نوامبر به آن پیوست. پاریس روز شنبه اعلام کرد که این ماموریت دریایی که  10 کشور اروپایی و غیر اروپایی در آن شرکت دارند، احتمالا از اوایل سال آتی میلادی آغاز خواهد شد.

سارا عابد، خبرنگار و تحلیلگر مستقل، در این باره گفت: «دلیل اصلی که متحدین ایالات متحده از پذیرش دعوت آن برای پیوستن به ائتلاف دریایی خودداری کرده و تصمیم گرفته اند بین خود و این ابرقدرت جهانی فاصله ایجاد کنند این است که نمی خواهند در درگیری نظامی احتمالی بین واشنگتن و تهران گرفتار شوند. برخی از این کشورها از جمله آلمان، دیپلماسی را ترجیح می دهند و برخی دیگر همچون ژاپن، می خواهند روابط اقتصادی و سیاسی با ایران را حفظ کنند. فرانسه هم هنوز به نجات برجام امیدوار است.» جدای از اینها، دولت ترامپ سال گذشته به صورت یکجانبه از توافق هسته ای ایران خارج و سبب شد که کشورهای بزرگ اروپایی که دیگر امضا کنندگان توافق هسته ای با ایران بودند، پیامدهای شدید این اقدام ایالات متحده را متحمل شوند. عابد می گوید: «نگرانی کشورهای اروپایی این است که ایالات متحده از ساختار امنیت دریایی بین المللی برای اجرای کمپین تحریمی خود علیه ایران و مداخله در ماموریت های کشتی های این کشوردر تجارت های مشروع آن، استفاده کند.» عابد همچنین این مساله را محتمل می داند که برخی از کشورهایی که درخواست ایالات متحده برای پیوستن به ماموریت دریایی را رد کرده اند، به گزینه کمتر جذاب تحت رهبری فرانسه بپیوندند.

بازی اروپا و آمریکا با ایران؟

الکساندر آزادگان، استاد اقتصاد سیاسی بین الملل و سردبیر کانون مرکز تحلیلی بین المللی جهان متحد، معتقد است که آمریکا و اروپا در حال بازی «شغال و بالا» با ایران هستند تا سبب شوند که ایران به یک طرف اعتماد کند و به دیگری بی اعتماد باشد. (در بازی تخته ای شغال و بالا هر بازیکن سه تاس هشت وجهی دارد و سعی می کند با آنها ارزش دسته کارت هایی را که در میانه میز است، تعیین کند.) آزادگان می گوید: «در حال حاضر، یکی از دلایلی که اروپا به طور فزاینده به استقلال از ایالات متحده اساسا در مسائل مربوط به منطقه غرب آسیا، تمایل نشان می دهد، بازار گاز طبیعی است که نیاز حدود 700 میلیون شهروند اروپایی را تامین می کند. از این رو، تفاوت در استراتژی تا اندازه ای به این منظور است که بتوانند روابط دوستانه خود را با ایران حفظ کنند.» او در ادامه با اشاره به اینکه تحریم های ایالات متحده علیه ایران ضرر و زیان های شدیدی به قراردادهای چند میلیارد دلاری اروپا در این کشور خاورمیانه وارد آورده، می افزاید: «اروپایی ها می خواهند توانایی محافظت از منافع ملی خود را داشته باشند بدون آنکه ایالات متحده به طور دائمی رویکرد خود را به آنها دیکته کند و آنها را مورد تهدید قرار دهد.»

پایان نو امپریالیسم واشنگتن در خاورمیانه

سارا عابد در رابطه با تاثیرات وجود دو ائتلاف دریایی جداگانه در تنگه هرمز به طور همزمان، می گوید احتمالا همکاری ها و هماهنگی ها اوایل سال آتی میلادی توسط بحرین و امارات متحده عربی صورت خواهد گرفت. او می افزاید که ماموریت آمریکا و فرانسه هر دو با پیش فرض های نادرستی شکل گرفته اند.

بحرین و امارات هم مانند عربستان از دیگر حامیان خروج آمریکا از برجام و اعمال تدابیر تنبیهی علیه ایران بودند. شیخ عبدالله بن زاید، وزیر امور خارجه امارات متحده عربی، و شیخ خالد بن احمد، وزیر خارجه بحرین اواخر ماه سپتامبر در جلسه مجمع عمومی سازمان ملل متحد ادعا کردند که  برجام نتوانسته «رفتار» ایران را تغییر دهد؛ آنها همچنین جمهوری اسلامی را به حمایت از «تروریسم» متهم کردند.

آزادگان معتقد است که ابتکارعمل تحت رهبری فرانسه می تواند «برخی از این کشورهای ضد روسی، کشورهای اروپای شرقی را که بعضا اروپایی هستند و بضا سعی دارند از شیوه حاکمیت ملی خود محافظت کنند» را به خود جذب کند. او انتظار ندارد که کشورهای حوزه اسکاندیناوی تمایلی به پیوستن به طرح فرانسه داشته باشند، اما احتمال می دهد دانمارک در این طرح شرکت کند. این شخصیت دانشگاهی می گوید: «ما پایان امپریالیسم نوین واشنگتن در خاورمیانه و به ویژه کشورهای خلیج فارس را شاهد هستیم. [ایالات متحده] به دنبال اخاذی، گرفتن پول بیشتر برای محافظت از ناتو و ایجاد یک پارانویای ساختگی درباره دشمنان غیر موجود به ویژه ایران، چین و روسیه بوده است. بسیاری از کشورهای اروپایی فریب این نیرنگ را نمی خورند. و از آنجایی که ایالات متحده در حال تضعیف شدن است، بسیاری از کشورها ترجیح می دهند به الگوی حاکمیت ملی برگردند و خودشان با دیگر کشورها مذاکره کنند.»

منبع: اسپوتنیک / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34