عبقیق پاشنه آشیل آرامکو بود (بخش اول)

دیپلماسی ایرانی: حمله 14 سپتامبر به خاک عربستان سعودی که شرکت ملی نفت سعودی، آرامکو، را وادار ساخت مهمترین تاسیسات در زیرساخت های نفتی و گاز طبیعی خود یعنی مجموعه پالایش گاز عبقیق را تعلیق کند، کابوسی دیرینه بود که نهایتا به حقیقت پیوست و به قیمت حذف 5.7 میلیون بشکه نفت خام از تولید روزانه عربستان تمام شد. مقامات سعودی سعی دارند به بازارهای نفت و گاز طبیعی جهانی اطمینان دهند که توانایی از سرگیری میزانی از این تولیدات را دارند، اما بر خلاف اظهارات اولیه مبنی بر ازسرگیری همه تولیدات در فاصله زمانی اندک، ریاض 16 سپتامبر اعلام کرد که جبران آسیب های حمله به تاسیسات عبقیق و اتمام تعمیرات می تواند هفته ها یا حتی ماه ها طول بکشد.

تاثیر این اتفاق بر بازارهای جهانی نفت شدید، اما دست کم برای مدت زمانی در آینده نزدیک قابل کنترل خواهد بود. قیمت نفت خام برنت که یک شاخص جهانی به شمار می رود، در تاریخ 16 سپتامبر و تقریبا بلافاصله پس از حمله 20 درصد افزایش یافت، اما نهایتا روی حدود 69 دلار در هر بشکه (14 درصد افزایش) تثبیت شد که هنوز هم از نفت بشکه ای 80 دلار سال گذشته ارزان تر است. اما حمله به تاسیسات عبقیق جدای از تاثیرگذاری بر قیمت نفت، یک سری سوالات اساسی درباره آینده تولیدات نفتی در خاورمیانه و همچنین سیاست گذاری های نفتی عربستان سعودی ایجاد کرده است. تحولات 14 سپتامبر نشان دادند که ایالات متحده هر اندازه هم که تولیدات داخلی را افزایش دهد، باز هم نمی تواند تاثیرات خاورمیانه بر تامین انرژی را نادیده بگیرد.

پاشنه آشیل آرامکو

اهمیت عبقیق برای عربستان سعودی را به هیچ وجه نمی توان دست کم گرفت. اولین قدم در بخش اعظم تولیدات نفت و گاز طبیعی ساحلی عربستان سعودی در تاسیسات تفکیک گاز و نفت آغاز می شود که همانطور که از نامش پیداست، گاز طبیعی را از نفت پالایش نشده جدا می کند و پس از آن است که پروسه تثبیت از طریق حذف سولفید هیدروژن، آخرین مرحله پالایش پیش از انتقال نفت به پایانه های صادراتی، آغاز می شود.

عربستان سعودی مجموعه های پالایشی زیادی دارد، اما عبقیق محل استقرار بزرگ ترین تاسیسات تثبیت نفت خام جهان به شمار می رود. تا پیش از حمله 14 سپتامبر، عمده نفت خام تولیدی در برخی از بزرگ ترین میدان های نفتی عربستان از جمله میدان های به شدت بزرگ اغوار و شیبه که به ترتیب اولین و چهارمین میدان نفتی عربستان از نظر ظرفیت استقرار به شمار می روند، در برج های تثبیت عبقیق پالایش می شدند. شرایط به گونه ایست که انگار در جریان حمله، برج های تثبیت نفت خام و تانکرهای ذخایر گاز طبیعی در عبقیق به طور مشخص هدف گرفته شده اند. تصاویر ماهواره ای حاکی از آسیب شدید به چندین برج تثبیت هستند و برای از سرگیری فعالیت در آنها به تعمیرات طولانی مدت یا بازسازی نیاز است و این روند می تواند چندین ماه طول بکشد. آسیب ها در خوریس که دومین میدان نفتی بزرگ عربستان به شمار می رود و یکی دیگر از سایت هایی است که در جریان حملات 14 سپتامبر هدف گرفته شده، ظاهرا به 2 تا از 5 جداکننده نفت و گاز مجموعه محدود می شود. عربستان سعودی ادعا کرده که می تواند تولید 2 میلیون بشکه نفت خام در روز (ظرفیت تولید مجموعه پیش از حمله) را نسبتا سریع از سر بگیرد. هنوز مشخص نیست که چه مقدار از این رقم تولید به احیای تجهیزات مازاد در تاسیاست مربوط می شود و دقیقا چقدر تعمیرات در این تاسیسات باید صورت بگیرد و اینکه کل این روند دقیقا چقدر طول می کشد.

مساله دیگری که هنوز به طور دقیق به آن پرداخته نشده این است که عربستان سعودی تا چه اندازه می تواند از ظرفیت تولید مازاد در دیگر پالایشگاه ها برای جبران کسری ناشی از آسیب ها به عبقیق و خوریس استفاده کند. ظرفیت تولید مازاد عربستان سعودی برای جبران هر گونه کسری در بازار جهانی رقمی بین 2.2 تا 2.7 میلیون بشکه در روز است، اما رقم دقیقی در دست نیست. برخی از گزارش های منتشر شده در اوایل سال جاری میلادی حاکی از آن بودند که بیش از نیمی از ظرفیت تولید مازاد عربستان سعودی به تاسیسات ساحلی و اساسا اغوار و خوریس مربوط می شود. این بدین معناست که بخش قابل توجهی از ظرفیت تولید مازاد عربستان به دلیل آسیب ها به زیرساخت های نفتی در حملات اخیر از بین رفته است؛ به عبارت دیگر، امکان جبران شکاف ایجاد شده در تولیدات وجود ندارد. (این مطلب ادامه دارد.)

منبع: استرتفور / مترجم: طلا تسلیمی