خروج بولتون از کاخ سفید و تغییرات در سیاست خارجی آمریکا

دیپلماسی ایرانی: دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، 10 سپتامبر در توئیتی نوشت که به جان بولتون، مشاور امنیت ملی، اطلاع داده که دیگر نیازی به خدمات او نیست. ترامپ در ادامه نوشته: «همانند بسیاری دیگر در دولت، من با بسیاری از پیشنهادات او شدیدا مخالف بودم و به همین دلیل از جان خواستم که استعفای خود را ارائه کند.» حذف بولتون سوالاتی را درباره چندین موضوع سیاست خارجی مطرح می کند که مقامات دولت ترامپ تا کنون بر سر آنها توافق نداشته یا نظرات و تفکرات متناقضی را مطرح کرده اند. تصمیم به کنار گذاشتن بولتون در حالی صورت می گیرد که ترامپ سعی دارد در آستانه انتخابات ریاست جمهوری 2020، آشفتگی های سیاسی را از بین ببرد، از درگیری نظامی ممانعت کند و نشان دهد که در زمینه سیاست خارجی توانایی دستیابی به موفقیت را دارد.

طبق گزارش های منتشر شده، چارلز کوپرمن، معاون و متحد نزدیک بولتون، قرار است تا زمان یافتن جایگزینی دائمی برای او به عنوان مشاور امنیت ملی موقت خدمت کند. اینکه آیا کوپرمن برای مدتی طولانی در این پست باقی می ماند یا ترامپ یک چهره با تمایلات جنگ طلبانه محدودتر را برای این سمت بر می گزیند، هنوز مشخص نیست. این احتمال هم وجود دارد که ترامپ همانند انتصاب مارک اِسپر، وزیر دفاع، یک گزینه از شبکه نزدیک به مایک پومپئو، وزیر امور خارجه، را به عنوان مشاور امنیت ملی برگزیند. در حال حاضر به نظر می رسد که پومپئو و اسپر فضای بیشتری برای پیشبرد آزادانه سیاست خارجی بدون دخالت های مشاور امنیت ملی دارند. حتی اگر گزینه مشاور امنیت ملی دائمی نیز خیلی سریع معرفی شود، باز هم مدتی طول خواهد کشید تا این فرد تازه وارد بتواند سمت ها در شورای امنیت ملی را با متحدان خود پر کند. از این رو، خروج بولتون از کاخ سغید با یک سریع تغییر و تحولات ژئوپولتیک همراه خواهد بود.

ایران

عزیمت بولتون از کاخ سفید به معنای خارج شدن یک مدافع سرسخت تغییر نظام ایران و معمار خروج آمریکا از توافق هسته ای و کارزار اعمال فشار حداکثری از طریق تحریم ها از معادلات روابط واشنگتن و تهران است. بولتون کسی بود که چشم انداز یک درگیری پر هزینه دیگر در خاورمیانه را پدید آورده بود که ترامپ می خواهد از آن اجتناب کند. این احتمال وجود دارد که ترامپ با حذف بولتون برای نمونه از طریق ابراز تمایل به در نظر گرفتن برخی معافیت ها از تحریم های نفتی یا موافقت با پیشنهاد رئیس جمهوری فرانسه مبنی بر تخصیص یک خط اعتباری به ایران در صدد اتخاذ موضعی نرم تر در قبال این کشور برآید و در مقابل، کاهش تنش های هسته ای و نظامی را خواستار شود. اگر ترامپ موضعی نرم تر اتخاذ کند، آنگاه راه برای دیدار مستقیم او با حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، در جریان مجمع عمومی سازمان ملل در اواخر ماه جاری میلادی اندکی هموار می شود. اما اگر ترامپ از تحریم ها عقب نشینی نکند، آنگاه ممکن است حذف بولتون از کاخ سفید ایران را به اتخاذ موضعی تهاجمی تر در برابر ایالات متحده ترغیب کند چرا که احتمالا طبق محاسبات تهران، واشنگتن بدون بولتون تمایلی به درگیری ندارد.

کنترل اسلحه

بولتون منتقد اصلی چارچوب کنترل تسلیحاتی در دولت ترامپ و عامل تصمیم گیری سریع ایالات متحده به خروج از پیمان نیروهای هسته ای میان برد 1987(آی ان اف) و مخالف اصلی تجدید پیمان «استارت جدید» بود و خروج او از کاخ سفید می تواند به خاموش شدن صداهای مخالف کنترل تسلیحاتی در داخل دولت منجر شود. هنوز مشخص نیست که با خروج بولتون کاخ سفید موضع خود را درباره کنترل تسلیحات تغییر خواهد داد یا خیر. یکی از محرک های اصلی خروج ایالات متحده از «آی ان اف» این بود که می خواست در زمینه موشک های دور برد سطح به هوا با چین رقابت کند. به علاوه، ترامپ شخصا اعلام کرده معتقد است که چین نیز باید در هر گونه پیمان جدید کنترل تسلیحاتی مشارکت داشته باشد. با توجه به مقاومت چین در برابر این خواسته، اگر کاخ سفید عقب نشینی نکند یا در صدد اتخاذ موضعی نرم تر در قبال روسیه بر نیاید، در بن بست در مذاکرات بر سر «استارت جدید» که در سال 2021 منقضی می شود، گشایشی حاصل نخواهد شد.

افغانستان

بولتون با تلاش های پومپئو برای مذاکرات توافق صلح با طالبان مخالف بود؛ طرحی که عقب نشینی 5 هزار سرباز آمریکایی را در ازای تعهد طالبان به مبارزه علیه فعالیت های تروریستی القاعده و داعش شامل می شد. دو لت ترامپ 7 سپتامبر پس از حدود یک سال از گفت و گوها عقب کشید و نشست های پنهانی جداگانه در کمپ دیوید با طالبان و اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان، را لغو کرد. اما ترامپ که هنوز احتمال عقب نشینی نیروها را به کل منتفی نکرده، می داند که توافق سیاسی واقعی ترین راه برای پایان دادن به درگیری هاست. با خروج بولتون از دولت و نزدیکی انتخابات 2020، ترامپ نهایتا می تواند برنامه صلح تحت حمایت پومپئو را احیا کند چرا که برای پیروزی مجدد در انتخابات به پیروزی در سیاست خارجی چشم دوخته است.

کره شمالی

خروج بولتون از کاخ سفید به معنای خاموشی صدای اصلی مخالف در برابر توافق سازش با کره شمالی است. اگرچه بولتون در میانه تلاش های دولت ترامپ برای برقراری ارتباط با پیونگ یانگ کنار گذاشته شد، اما می توان او را عامل اصلی ناکامی اجلاس سران آمریکا و کره شمالی در ماه فوریه در هانوی، پایتخت ویتنام، دانست. خروج او از کاخ سفید در آستانه نشست های احتمالی سران دو کشور در پایان ماه سپتامبر می تواند پیامی قابل توجه به پیونگ یانگ باشد. با توجه به اینکه کره شمالی تمایل چندانی به قائل شدن امتیازات برای ایالات متحده ندارد، توافق اولیه چندان محتمل به نظر نمی رسد؛ با این حال، ممکن است دو طرف برای ممانعت از درگیری های جدید در یک چانه زنی شرکت کنند.

ونزوئلا

بولتون در رابطه با ونزوئلا و در واکنش به کودتای ناموفق خوان گوایدو، رهبر اپوزیسیون، در 30 آوریل، از مداخله نظامی حمایت کرده بود. اما با از بین رفتن نفوذ بولتون در سیاست گذاری ایالات متحده در قبال این کشور آمریکای جنوبی، احتمالا کاخ سفید بیشتر به فشار تحریم ها اتکا خواهد کرد تا استفاده از گزینه نظامی.

منبع: استرتفور / مترجم: طلا تسلیمی