عواملی که سبب می شوند اسرائیل همیشه نگران باشد

نویسنده: محمد سالاری

دیپلماسی ایرانی:
مقدمه:  
با گذشت چند سال از آشفتگی ها و خیزش های جهان عرب و شکل گیری دولت های جدید عربی¬ محیط امنیتی این منطقه با تغییر و تحولات بسیاری همراه بوده است. سوریه که تبدیل به جولانگاه قدرت بین جبهه مقاومت فلسطین از یک طرف و رژیم صهیونیستی و حامیان منطقه ای و بین المللی آن شده بود اکنون با قدرت گیری و حضور فعال جبهه مقاومت روزهای پسا بحران را تجربه می کند. 

بسیاری از کارشناسان غربی تحولات خاورمیانه و جنگ داخلی سوریه را گامی در جهت دموکراسی غربی و بهاری برای اعراب دانسته و معتقد بودند که تغییرات ایجاد شده بیش از آنکه تهدید باشد، فرصتی برای رژیم صهیونیستی و غرب است. اما در برابر این دیدگاه خوشبینانه حال با گذشت چند سال از بحران سوریه و تحکیم قدرت مقاومت تهدیدات و بحران ها دامنگیر ژئوپلتیک سرزمین های اشغالی شده است. اقدامات مسلحانه ضد اسرائیلی در عمق استراتژیک این رژیم افزایش یافته و تهدیدات مقاومت حیات اسرائیل را نشانه گرفته است. در این نوشتار به بحران ها و تهدیدات حیاتی پیش روی رژیم صهیونیستی خواهیم پرداخت.

تحولات و آشوب های خاورمیانه 

کشورهای عربی و شمال خاورمیانه از آغاز استقلال خود پس از جنگ جهانی دوم، تحت  حکمرانی حکومت های دیکتاتور و اقتدارگرا بوده و تاریخ یکصد ساله آنها همواره با مشخصه بی ثباتی و اقتدارگرایی شناخته شده است. طی چند سال گذشته این کشورها خیزش های اجتماعی و سیاسی بی سابقه ای را پشت سرگذرانده اند به طوریکه که به درستی می توان این تحولات را نقطه عطفی در تاریخ این منطقه به شمار آورد. این تحولات علاوه بر اینکه باعث سقوط سه دیکتاتوری (تونس، مصر،لیبی) شد، بیشتر کشورهای خاورمیانه را به ناامنی و آشفتگی دچار کرد. 

در حکومت رژیم های سابق عربی اکثر گروه ها و جریان های فکری از جمله گروه های اسلام گرا مشغول سرکوب سیاسی بوده و نقشی در سیاست نداشتند اما با شروع تحولات سیاسی در کشورهای جهان عرب و روی کار آمدن نظام سیاسی تازه در این کشورها، بسیاری از گروه های اسلام گرا فرصت دوباره ای برای فعالیت پیدا کرده اند. 

جنبش های اخیر خاورمیانه بیش از آنکه عرصه ای برای احیای دموکراسی غربی باشند فضایی برای احیای قدرت جبهه مقاومت فلسطین و ایجاد بحران ها و تهدیدات امنیتی جدیدی برای رژیم صهیونیستی بوده است. در این بخش برای درک بهتر از شرایط و موقعیت اسرائیل در منطقه متغییر خاورمیانه، مهمترین چالش ها و آسیب پذیری های رژیم صهیونیستی را مورد تحلیل و برسی قرار می دهیم.

آسیب پذیری های رژیم صهیونیستی 

رژیم اشغالی صهیونیستی از بدو تاسیس در سال 1948 توسط استعمار انگلیس با چالش ها و تهدیدات فراوانی مواجه بوده و همیشه یک رژیم نامن و  آسیپ پذیر باقی مانده است. دولت یهود به علت جمعیت محدود، مرزهای غیر قابل دفاع و منابع طبیعی کم و عدم عمق استراتژیک، دکترین نظامی پیشرفته ای را طرح ریزی کرد (Civcik.2004 : 20-21). اما این دکترین نظامی با صرف هزینه بسیار نتوانسته است امنیت را به سرزمین های اشغالی بیاورد. چهار حوزه مهم آسیب پذیر این رژیم که همیشه عامل تهدید و چالش های فراون بوده عبارتند از : 

1- فقدان عمق استراتژیک در مقابل حملات غافلگیرکننده

امنیت ملی رژیم صهیونیستی تحت تأثیر منفی عامل جغرافیای سیاسی قرار گرفته، فقدان عمق استراتژیک قابل قبول برای اسرائیل به عنوان یک آسیب‌پذیری استراتژیک مطرح است. بدین منظور فقدان عمق استراتژیک مؤثرترین عامل تشکیل دهنده ای اصول دکترین نظامی اسرائیل به شمار آمده و مهمترین نگرانی امنیتی این رژیم را شامل می شود(Civcik,2012: 27). وسعت کم و شرایط ژئواستراتژیکی نامناسب ضمن آنکه حمله سریع و اشغال اسرائیل ( سرزمین های اشغالی) را در اختیار همسایگان قرار می دهد، آن را در برابر حملات غافلگیرانه و سریع غیر قابل دفاع می کند. این امر از آنجا ناشی می شود که فاصله بین مرزی که اسرائیل را از دشمنان عربیش جدا می کند، تا مراکز اصلی اسرائیل بسیار کم است. مراکز حیاتی رژیم صهیونیستی را مثلث بیت المقدس، حیفا و تل آویو تشکیل می دهد (به عنوان هارتلند اسرائیل شناخته می شود) که در تیررس حملات مرزی کشورهای عربی قرار دارند و همیشه خطرات بالقوه ای را در خود جای داده اند.

2- ناتوانی در سازماندهی و بازسازی برای دفاع و مقابله با نیروهای دشمن

وسعت کم¬و شکل نامناسب ¬اسرائیل باعث شده تا این رژیم از داشتن عمق استراتژیک در درون سرزمین اشغالی محروم باشد. کشورهای وسیع و داراری عمق استراتژیک این امکان را دارند که پس از حمله غافلگیرانه و دریافت ضربه اول در بخش دیگری از خاک خود نیروهای خود را جمع آوری کند و به بازسازی آن برای مقابله با دشمن بپردازد. رژیم صهیونیستی که فاقد یک عمق استراتژیک مناسب است از این امکان محروم است.

3- در تیر رس بودن مراکز جمعیتی و اقتصادی آن

ویژگی تصنعی و تحمیلی بودن، اسرائیل را به عضوی غیر عادی و ناسازگار با دیگر کشورهای منطقه و مجموعه دولت هایی که در یک منطقه و در کنار هم به سر می برند، تبدیل کرده است. از این رو رژیم صهیونیستی نمی تواند خود را با محیطی که در آن به سر می برد منطبق کند و به عضو سازگار با سایر اعضا و اجزای نظام منطقه ای تبدیل شود.

4-ضعف سیاست بازدارندگی اسراییل

اسرائیل از آغاز شکل گیری تلاش کرده است تا سیاست بازدارندگی را بر کشورهای عربی و جبهه مقاومت فلسطین تحمیل کند تا آنان را از تهدید نظامی یا مسلح شدن فعال باز دارد. ولی این سیاست کارساز نبوده و اسرائیل همواره در اجرای سیاست بازدارنگی باشکست روبه رو است.

تهدید ات حیاتی و وجودی اخیر در ژئوپلتیک اشغالی اسرائیل

تحولات داخلی کشورهای عربی و به ویژه  اتمام جنگ داخلی سوریه و قدرت گیری جبهه مقاومت، اسرائیل را عملا با جنس متفاوتی از تهدیدات عملی مواجه ساخت به طوریکه بسیاری از کارشناسان دپارتمان های امنیتی اسرائیل دولت نتانیاهو را به علت عدم موفقیت در حفظ امنیت محکوم کردند و معتقدند که تهدیدات در تمام خطوط مرزی موجودیت حکومت یهود را تهدید جدی کرده است. به تعبیر یکی از نویسندگان مرکز مطالعاتی بگین – سادات  آقای گرشون هاکوهن انبار تهدیدات مرزی اسرائیل درحال انفجار است. وی تهدید حیاتی را  در سه محور اصلی عملیاتی زیر تقسیم بندی می کند(Gershon Hacohan,2019)
    الف: تهدیدات موشکی و راکت های بسیار پیشرفته که توانایی هدف گذاری دقیق را در مرزهای اشغالی اسرائیل دارند. این زرادخانه های پیشرفته به نحوی سازماندهی شده اند که قادرند مراکز عمیق حیاتی و استراتژیک اسرائیل را چون( تاسیسات نظامی- فرودگاها- مراکز جمعیتی – شریان ها و ایستگاه های انرژی) مورد هدف قرار دهند
    ب: تهدیدات جدید از ارتفاعات جولات اشغالی توسط حزب الله و جبهه مقاومت که حنبه عملیاتی به خود گرفته و نگرانی جدی را برای امنیت اسرائیل به وجود آورده است.
    ج: خطر واضع و روشن شهرها و روستاهای سرزمین های اشغالی در امتداد مرزهای لبنان و نوار غزه توسط کماندوهای آموزش دیده حزب الله که برای ضربه زدن به داخل مرزها سازماندهی شده اند. 

جمع بندی

به طور کلی می توان گفت سقوط مهمترین شرکای اسراییل و شکل گیری محیط ناآرام و بی ثبات در مجاورت این رژیم، دولت صهیونستی را با غافلگیری گسترده ای مواجه کرد که حتی هرگز پیش بینی آن را نمی کرد. قدرت جبهه مقاومت و نیروهای آموزش دیده آن عمق استراتژیک اسرائیل را مورد هدف قرار داده و تا نابودی کامل این رژیم پیش خواهد رفت. بسیاری از گروها و عناصر جبهه مقاومت در نوارهای مرزی مستقر و به راحتی توان هدف گیری مراکز جمعیتی اسرائیل را دارند. دکترین نظامی این رژیم نتوانسته است امنیت سازی کند و هر روز بر حجم تهدیداتی که موجودیت حکومت یهود را در منطقه خاورمیانه هدف قرار داده اند افزوده می شود.