اروپایی ها به نیروی امنیت دریایی می اندیشند، اما نه برای تنگه هرمز

نویسنده: سباستین اسپرنجر

دیپلماسی ایرانی: وزرای دفاع اتحادیه اروپا از مفهوم اعزام نیروهای دریایی کشورهای عضو اتحادیه برای محافظت از خطوط کلیدی حمل و نقل حمایت می کنند، اما این تفکر لزوما به معنای حمایت آنها از اعزام نیرو به خلیج فارس نیست. برنامه ای که مقامات اروپایی آن را «حضور دریایی هماهنگ» می خوانند، مبتنی بر مشارکت داوطلبانه کشورهای عضو اتحادیه به اعزام نیرو و استفاده از دارایی هاست که در هر شرایطی تحت کنترل ملی هستند. 

فدریکا موگرینی، مسئول ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در کنفرانس خبری در هلسینکی در فنلاند در پایان نشست غیر رسمی وزرای دفاع اتحادیه گفت: «ما تمایل و تقاضای فزاینده به ایفای نقش اتحادیه اروپا به عنوان یک تامین کننده امنیت دریایی نه تنها در منطقه خود، که در دوردست ها را شاهد هستیم.» او در دیدار با خبرنگاران افزود که منطقه آسیا و اقیانوسیه می تواند منطقه ای برای آزمودن این تفکر باشد.

این مساله در حالی مطرح شده که ایالات متحده با همراهی بریتانیا، استرالیا و بحرین درصدد اجرای «عملیات نگهبانی» برآمده اند؛ عملیاتی که قرار است در آن رزمناوهای کشورهای عضو ائتلاف کشتی های باری را در تنگه هرمز همراهی کنند تا مبادا ایران آنها را توقیف کند. مقامات ایالات متحده از کشورهای اروپایی نیز خواسته اند که در این عملیات شرکت کنند، اما هیچ یک از آنها غیر از بریتانیا حاضر به همکاری نشد. مقامات آلمان این درخواست را علنا رد و درباره کشیدن شدن نیروهای آلمانی به جنگ احتمالی میان نیروهای ایالات متحده و ایران ابراز نگرانی کرده اند؛ چرا که هر گونه تبادل آتش اتفاقی بین نیروهای دو کشور در میانه تنش ها در تنگه هرمز می تواند همه رزمناوها در منطقه را درگیر کند.

رسیدگی به مشکل تهدید احتمالی نیروهای ایرانی برای تانکرها در آب های بین المللی برای اتحادیه اروپا و آلمان یک مساله پیچیده دیپلماتیک است. از یک سو، مقامات می گویند که هر گونه اقدامی از سوی ایران برای توقیف کشتی های باری بین المللی پذیرفتنی و قابل تحمل نیست. از سوی دیگر، آنها نگران این مساله هستند که اعزام نیروهای بیشتر به منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز آخرین فرصت ها برای محافظت از توافق هسته ای بین المللی ایران که این کشور را از پیشبرد بیشتر برنامه هسته ای و ساخت سلاح باز داشته، به خطر بیندازد. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده، حدود یک سال و نیم پیش از توافق هسته ای ایران موسوم به برجام خارج شد و با اعمال مجدد تحریم ها علیه ایران به تنش ها بین دو کشور دامن زد.

موگرینی در توصیف برنامه امنیت دریانوردی اتحادیه اروپا موفق شد از هر گونه اشاره ای به تنش ها در تنگه هرمز خودداری کند. اما نهایتا یک خبرنگار از او پرسید که این مساله ارتباطی با بحران کنونی در منطقه خلیج فارس دارد یا خیر. موگرینی گفت: «در حال حاضر این مفهوم هیچ ارتباطی با هیچ تنش خاصی ندارد. با این حال، احتمال اعزام و استقرار نیرو در این منطقه در آینده وجود دارد.» به گفته موگرینی، انتظار می رود که موضوع محافظت از حمل و نقل دریایی در خطوط ترافیکی مهم در گردهمایی های آتی مقامات اتحادیه اروپا بیشتر مورد بررسی قرار بگیرد. موگرینی گفت که نشست های سیاسی-دیپلماتیک برای رسیدگی به بحران مناسب تر از نشست وزرای دفاع هستند.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت هنوز در رابطه با استقرار نیروهای دریایی از جمله قابلیت های جنگی یگان های مشارکت کننده در این ماموریت مسائل زیادی وجود دارد که باید مورد بررسی قرار بگیرند. موگرینی در ادامه گفت که مقامات اتحادیه در حال حاضر تنها درباره به اشتراک گذاری اطلاعات و تجزیه و تحلیل داده ها به صورت داوطلبانه در میان نیروهای مستقر روی آب ها گفت و گو کرده اند.

ایوونی استفانیا افستاتیو، تحلیلگر موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک در لندن، به سایت «دیفنس نیوز/اخبار دفاعی» گفت: «ارزیابی ارزش عملی این مفهوم بدون اطلاع داشتن از دارایی های قابل استقرار برای دستیابی به اهداف این ماموریت دشوار است. تبادل اطلاعات و تحلیل ها صرفا داوطلبانه خواهد بود و تجربه نشان داده است که چنین کاری محدودیت هایی خواهد داشت.»

موگرینی در انتها گفت که یکی از الزامات برای گردآوری نیروها این است که تقریبا همه کشورهای ساحلی اطراف باید با حضور این نیروها موافق باشند و این می تواند بدان معنا باشد که برنامه ریزان اتحادیه اروپا از استقرار نیرو در موقعیت های دشوار و مخاطره آمیز خودداری خواهند کرد.

منبع: دیفنس نیوز / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34