خطر افراطی شدن ایتالیا

نویسنده: محمد امین منیری

دیپلماسی ایرانی: آنچه در ادامه خواهید خواند حاصل یک پژوهش یا تحقیق و یا یک متن ژورنالیستی متداول نیست و نگارنده نیز روزنامه نگار نیستم. بلکه تحلیل خود را از آنچه در کشور ایتالیا در حال وقوع است به عنوان کسی که در این کشور زندگی می کند و سیر وقایع را از نزدیک دنبال می کند می نویسم.

روز یکشنبه 26 ماه مه (پنجم خرداد ماه 98) انتخابات پارلمان اروپا در سرتاسر قاره سبز برگذار شد و مردم اروپا نمایندگان خود را معرفی کردند. نتایج برای ساکنان اروپا تقریبا مطابق با پیشبینی ها رغم خورد ولی شاید آنچه اتفاق افتاد، لااقل در چند کشور، برای کسانی که فضای این روزهای کشور های اروپایی را نمی شناسند کمی شوکه کننده بود. در مجموع احزاب میانه روی راست و چپ اکثریت کرسی ها را در اروپا گرفتند ولی سایه سنگین راست افراطی، بیش از هر انتخاباتی بر این انتخابات حاکم شد. حالا دیگر قدرت روز افزون ناسیونالیست های مهاجرستیز در اروپا چیزی نیست که کسی بتواند انکار کند و یا نادیده بگیرد.

در ایتالیا اما کسی از نتیجه انتخابات اندک تعجبی نکرد چون این سیر روز افزون از انتخابات زودهنگام داخلی و جایی که دولت ائتلافی با همکاری یکی از همین احزاب تند دست راستی به قدرت رسید و تقریبا تمام توان داخلی کشور ایتالیا را به دست این گروه ها داد. پس رای نسبتا بالای حزب تازه تاسیس راست افراطی (لگا نرد) چندان دور از انتظار نمی نمود. در این میان آنچه نگران کننده است شخصیت ماتئو سالوینی است که رهبری این حزب تازه تاسیس را بر عهده دارد. کسی که با تمام نشانه های موجود می توان او را یک فاشیست بالقوه و یک تهدید جدی در ثبات اتحادیه اروپا دانست. 

سالوینی که هم اکنون معاون نخست وزیر و وزیر داخله ایتالیاست، پیش از این خود عضو پارلمان اروپا بود و با کنار رفتن دولت چپ میانه روی ماتئو رنزی در سال 2018، او نیز رهسپار رم شد تا تبدیل به سوپر استار دولت کنونی ایتالیا شود. دولتی که کسی به نام کنته، نخست وزیر ایتالیا نمی شناسد و همگان گاهی به سهو و گاهی به عمد آن را دولت سالوینی می نامند که به خودی خود امری بی سابقه است. اما سالوینی 46 ساله که در زمان انتخابات ایالات متحده امریکا رسما به کارزار ترامپ پیوست و شدیدا از مواضع او حمایت می کند به این حضور در دولت بسنده نیست. تمام یک سالی که در این سمت کار کرده را فعالانه صرف افراطی ترین موضع گیری ها علیه اتحادیه اروپا و سیاست های پولی مهاجرتی این اتحادیه کرد و با شناختی که از فضای حال حاضر ایتالیا داشت توانست با رای قابل توجه 34.3 درصد و افزایش 24 کرسی به 6 کرسی حزب خود پیروزی چشم گیری در این انتخابات مهم به دست آورد. در شادی این پیروزی او عکسی از خود منتشر کرد که اول شدن حزبش را جشن می گرفت، در پس زمینه عکس، کلاه معروف طرفداران ترامپ را می شد دید. به این ترتیب یک پوپولیست دیگر در یک کشور مهم جهان روز به روز به قدرت نزدیک تر می شود.

فاشیسم که در اوایل قرن بیستم در دانشگاه میلان به عنوان یک ایده در اندیشه سیاسی ظهور یافت، و بسیاری جیوانی جنتیله را بنیان گذار این ایده می دانند، سال ها در عمل در دیکتاتوری مخوف بنیتو موسیلینی اجرا شد و کشور ایتالیا را که مهمترین متحد آلمان نازی در جنگ جهانی دوم بود در سمت بازنده جنگ قرار داد که خسارات جبران ناپذیرش هنوز دامن گیر این کشور است. اما چیزی که بسیار نگران کننده است زنده بودن این ایده خطرناک در دل مردم این کشور است. انرژی جوانی و شعارهای پوپولیستی سالوینی که از میلان سر بر آورده و حتی نام حزبش این اشاره را دارد که اهل شمال ایتالیاست، خود به خود فیل مردم ایتالیا را یاد هندوستان سال های فاشیسم انداخته و تعداد زیادی را پای صندوق های رای کشانده تا به این چهره رای بدهند. 

خطراتی که پشت ظهور یک فاشیست در ایتالیا برای کشور ما، ایران، برشمردنی است کم نیستند. ایتالیا یکی از متحدین ایران در اروپا بوده که همیشه نقش بی طرفی در ادعاهای گزاف دولت امریکا علیه ایران را بازی کرده است. میزان صادرات و واردات دو کشور هم رقمی است که نمی توان نادیده گرفت. ضمنا نقش تعیین کننده ای که این کشور در سیاست های اتحادیه اروپا دارد می تواند به راحتی ایران را نیز متاثر از خود کند. اما در مقابل این تهدید، به نظر می رسد نمی توان و نباید واکنشی نشان داد. اصولا جریان های پوپولیستی از واکنش های مثبت و منفی خود تغذیه می کنند و دور ایستادن از این تحولات بهترین راه تضعیف آنهاست. گرچه این باور وجود دارد که این جریان در نهایت به قدرت رسیدن سالوینی در ایتالیا را منجر خواهد شد و در کنار او جایی برای قرار گرفتن ایران نمی توان یافت ولی مخالفت فعالانه با آنچه در حال بروز است نیز منطقی به نظر نمی رسد. باید دید ادامه این روند در ایتالیا به چه سو خواهد رفت.