نکاتی درباره مراسم تحلیف نچیروان بارزانی

دیپلماسی ایرانی: مراسم تحلیف نیچیروان بارزانی به عنوان دومین رئیس اقلیم کردستان حاوی دلالت هایی بود که پرداختن به آنها از حیث صورت بندی نیروهای سیاسی و آرایش جدید آنها در عراق و کردستان خالی از لطف نخواهد بود.

- تصدی دو منصب اصلی ریاست و نخست وزیری اقلیم کردستان توسط نچیروان و مسرور بارزانی صرفا بیانگر هژمونی فزاینده پارتی و به حاشیه رفتن اتحادیه میهنی نیست. بلکه همزمان یادآور تثبیت و نهادینه شدن یک سنت مهم جانشینی در حزب دموکرات کردستان است. رویه ای که زمان بارزانی بزرگ با قدرت گرفتن توامان پسرانش ادریس و مسعود در دستگاه رهبری جنبش ایلول آغاز شد و پس از درگذشت او با رهبری مشترک دو برادر در حزب دموکرات کردستان عراق ـ قیاده موقت به یک سنت سیاسی تبدیل شد.

ملا مصطفی غیر از ادریس و مسعود که جوان ترین پسرانش بودند، چند نفر اولاد ذکور دیگر نیز داشت که هیچ کدام مانند این دو، مقرب دستگاه سیاسی پدر نشدند. مسعود بارزانی هم غیر از ادریس که برادر ناتنی اش بود، چند برادر تنی دارد ولی بر اساس سنت پیشگفته، موازنه سابق حفظ و رهبری در خانواده خودش و شاخه ادریس بارزانی متمرکز ماند. یحتمل در آینده هم نسل چهارم رهبری بارزانی ها، از این دو خانواده بر می خیزد.

- در مراسم دیروز شواهد و قرائن به نفع تداوم نقش مسلط مسعود بارزانی در آینده سیاست اقلیم و منطقه کم نبود. رئیس سابق اقلیم کردستان به نشانه اهمیت جایگاهش، اولین سخنران مراسم بود. مسرور بارزانی نیز به عنوان نخست وزیر منتخب در پیام تبریکش به رئیس جدید اظهار امیدواری کرد که "دو پسر عمو" تحت رهبری بارزانی بتوانند کردستانی آباد بسازند. اشاره به عنوان "رهبری" برای بارزانی طبیعتا باید فراتر از زعامت حزب باشد. چرا که مناصب حکومتی ریاست و صدارت عظما، فربه تر از احزاب سیاسی هستند. 
اشاره سوم در سخنان برهم صالح نمودار شد که گفت جایگاه و وزانت سیاسی مسعود بارزانی به جایگاه حقوقی وی ارتباطی ندارد. این، هم اعتراف به تداوم نقش آفرینی عمده رئیس سابق در عرصه سیاسی بود، هم نشان از آشتی جویی و رفع کدورت ها پس از انتصاب بحث برانگیز وی به مقام ریاست جمهوری عراق.

-در سخنان مقامات کرد هیچ اشاره ای به رفراندوم، حق تعیین سرنوشت و استقلال کردستان نشد. حتی از نواختن سرود ملی "ای رقیب" هم خودداری شد. احتمالا به دلیل حضور وزیر امور خارجه ترکیه و ملاحظه کردن حساسیت های آن کشور و آسیب نرساندن به روابطی که به تازگی احیا شده است. اگر این قرینه را در کنار حضور پررنگ جناح ها و شخصیت های عراقی بگذاریم، حاکی از آغاز دور جدیدی از همکاری و همگرایی بین دو طرف است. اهمیت این ملاحظات تا جایی بود که نچیروان بارزانی بر خلاف رویه معهود اعلامی پارتی، به ستایش از نقش حشد شعبی در مبارزه با داعش نیز پرداخت. به سخن دیگر باید انتطار داشت که سیاست منطقه ای اقلیم تحت ریاست نچیروان مشابه سیاست آن قبل از سال 2012 شود. زمانی که هنوز خبری از داعش نبود و اختلافات نفتی با بغداد شدت نگرفته بود.

- با پایان جنگ علیه داعش به نظر می رسد از توجه بین المللی به اقلیم کردستان و ترافیک دیپلماتیک در اربیل  کاسته شده است. بلندپایه ترین مقام خارجی حاضر، وزیر امور خارجه ترکیه بود و هیات هایی از ایران و عربستان هم حضور داشتند. این می تواند نشانه ای از تداوم اهمیت منطقه ای اقلیم کردستان به رغم کاهش اهمیت ستادی آن در جنگ علیه داعش تلقی شود.   

- شخصیت انعطاف پذیر و عملگرای نیچروان بارزانی که تصور دولتمردی میانه رو و قابل همکاری در قیاس با سایر بارزانی ها، نزد احزاب دیگر کرد ساخته، باعث شد، مراسم تحلیفش شاهد طیف نسبتا گسترده ای از افراد و جناح های سیاسی کرد باشد. غیر از نسل نو که مراسم را تحریم کرد و جمعیت اسلامی که فراکسیون پارلمانی آن در مراسم شرکت کرد، بقیه حاضر بودند. این هم نشان از آغاز دور جدیدی از همگرایی در اقلیم دارد و هم بیانگر آن است که دو حزب مذکور اپوزیسیون اصلی چهار سال آتی خواهند بود.

- پرونده های معوقه و گره های فروبسته فراوانی فراروی رهبران جدید اقلیم قرار دارد. پرونده کرکوک و مناطق مورد مناقشه همچنان باز است و تغییر نسبی موازنه قدرت به زیان کردها در آنها، یک اهرم فشار مهم را از اربیل ستانده است. در داخل هم مناقشات داخلی اتحادیه میهنی و منازعه بر سر قدرت در منطقه سبز، متغیر مهم دیگری است که پویایی های حاصل از آن روی کلیت تجربه سیاسی منطقه تاثیر می گذارد. از این نظر نباید در چهار سال آینده منتظر وضعیت متفاوتی درباره مسائل یاد شده نسبت به گذشته بود.