ترامپ ندانسته با عمل به دستورات بولتون و پمپئو با ایران می جنگد؟

نویسنده: ادوارد لوک

دیپلماسی ایرانی: سان ژو ژنرال، استراتژیست نظامی و نویسنده و فلسفه دان چینی توصیه کرده است: «همیشه یک راه فرار برای دشمن خود باقی بگذارید.» اما دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده یکی یکی همه راه فرارها را به سوی نظام ایران می بندد. هفته آینده معافیت 5 مشتری باقی مانده نفتی ایران از تحریم ها منقضی می شود و واشنگتن اعلام کرده است که آنها را تجدید نخواهد کرد. ترامپ اوایل ماه جاری میلادی هم بر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برچسب سازمان تروریستی زد و انتظار می رود طی هفته های آتی تحریم های بیشتری علیه ایران اعمال کند.

ترامپ اگرچه در ظاهر قصد اعلان جنگ ندارد، اما در به مبارزه طلبیدن ایران تا سر حد ممکن پیش می رود. به استثنای تغییر نظام در داخل ایران گزینه چندانی برای این کشور باقی نمانده است.

سوال این است که چرا؟! ترامپ تا اندازه زیادی در عمل به وعده خود مبنی بر پایان دادن به «جنگ های بی پایان» ایالات متحده و خودداری از شروع یک جنگ جدید موفق عمل کرده است. او سعی دارد نیروهای آمریکایی را از افغانستان و از سوریه بیرون بکشد. یک جنگ دیگر در خاورمیانه به ویژه با ایران که نفوذ نظامی آن بر عراق سایه انداخته است، موفقیت ترامپ در عمل به وعده اش را به نابودی می کشاند. آخرین چیزی که رای دهندگان از ترامپ می توانند بخواهند یک جنگ جدید است که لزومی هم به آغاز آن وجود ندارد. با این حال، به نظر می رسد که او در حال تحریک ایران به آغاز یک درگیری این چنینی است.

مساله دیگری که به همان اندازه گیج کننده است این است که چنین اقدامی بر دستیابی ترامپ به دیگر اهداف سیاست خارجی آن تاثیر منفی می گذارد. بزرگ ترین این هدف ها هم تلاش برای دستیابی به یک توافق تجاری با چین در هفته های آتی است. ترامپ گفته اگر چین به خرید نفت ایران ادامه دهد، تحریم های ثانویه را علیه آن اعمال خواهد کرد. اما چنین اقدامی چشم انداز یک توافق تجاری بین ایالات متحده و چین را به خطر می اندازد. به علاوه، چنین اقدامی دیدگاه چین مبنی بر اینکه هیچگاه نمی توان به ایالات متحده اطمینان کرد را تشدید می کند. ایران همچنان به توافق هسته ای سال 2015 که چین هم یکی از امضا کنندگان به شمار می رود، متعهد مانده است. هیچ کشور دیگری از ایالات متحده در خروج از توافق پیروی نکرد.

ترامپ با پیشبرد این تحریم های جدید به ژاپن و کره جنوبی هم که متحدان ایالات متحده محسوب می شوند، آسیب می زند. این مساله درباره ترکیه هم صدق می کند و این در حالی است که ایالات متحده برای تکمیل خروج نیروهای آمریکایی از سوریه به ترکیه نیاز دارد. کشور پنجمی که با تحریم ها مواجه می شود هند است که در میانه انتخابات سراسری به سر می برد. امریکا در برابر قدرت گرفتن چین یک حامی بالفطره برای هند به شمار می رود. تنبیهات اینچنینی می تواند سبب شود که دهلی نو در موضع خود تجدید نظر کند.

به علاوه، به نظر نمی رسد که انگیزه های ترامپ متعلق به خود او باشند. در ایالات متحده رهبری گروه جنگ با ایران را جان بولتون، مشاور امنیت ملی و مایک پومپئو، وزیر امور خارجه بر عهده دارند. اینکه ترامپ سال گذشته و درست اندکی پس از آنکه این دو روی کار آمدند از توافق هسته ای ایران خارج شد، نمی تواند تصادفی باشد. بولتون از دیرباز از حامیان تغییر نظام در ایران بوده و پومپئو هم 12 درخواست از ایران برای کاهش فشارها علیه این کشور مطرح کرده که قبول آنها از سوی ایران بیشتر به مثابه تسلیم است. از جمله این درخواست ها می توان به تعطیلی برنامه موشکی ایران و بازگشایی همه سایت های نظامی به روی بازرسان اشاره کرد.

در تئوری، اقتصاد ایران که پیش از این اقدام اخیر دولت ترامپ پیش بینی شده بود امسال 6 درصد کوچک می شود، با پایان صادرات نفتی دچار رکود خواهد شد. اما در عمل، این احتمال وجود دارد که ایران سرسخت تر شود. و به نظر می رسد این درست همان چیزی است که گروه جنگ در خارج تحت رهبری عربستان سعودی و اسرائیل روی آن حساب می کنند. ایران اخیرا به بستن تنگه هرمز تهدید کرده که به افزایش شدید قیمت نفت می انجامد و همچنین ایالات متحده را به آستانه جنگ با ایران می کشاند. معلوم نیست که آیا ترامپ از این مساله آگاه است یا نه، اما ریاض و تل آویو هر دو این تاثیر را به خوبی درک می کنند.

آنچه برای آنها حائز اهمیت نیست، تاثیرات اقدامات این چنینی بر قدرت آمریکاست. ترامپ به طور فزاینده متحدان ایالات متحده در آسیا و اروپا را رنجانده، در مسیر عکس تلاش های خود برای ترغیب کیم جونگ اون رهبر کره شمالی برای غیر هسته ای کردن شبه جزیره کره عمل کرده و در مسیر عکس وعده خود مبنی بر کاهش قیمت نفت عمل کرده است.

این شرایط تنها برای عربستان سعودی وضعیت برد-برد است. هر گونه درگیری ایالات متحده با ایران به دشمن دیرینه سعودی ها در منطقه آسیب می زند و درآمدهای نفتی ریاض را به شدت بالا می برد.

منبع: فایننشال تایمز / مترجم: طلا تسلیمی