پتروشیمی به زودی جای صادرات نفت را برای ایران می گیرد

دیپلماسی ایرانی: از مارس 2018 تا مارس 2019، با وجود بازگشت تحریم های پتروشیمی آمریکا علیه تهران در ماه نوامبر؛ صادرات محصولات پتروشیمی ایران 14.1 میلیارد دلار بوده است. محصولات پتروشیمی حدود 32 درصد ارزش کل صادرات غیرنفتی ایران را شامل می شود. پس از تصمیم ایالات متحده آمریکا برای توقف مجوز معافیت خرید نفت از ایران، احتمالا اتکای حکومت ایران بر صادرات محصولات غیرنفتی به طور قابل توجهی افزایش پیدا خواهد کرد. 

بر اساس داده های منتشر شده توسط سازمان گمرک ایران، چین بیشتر از هر کشور دیگری ، 5.6 میلیارد دلار، امارات 2 میلیارد دلار، عراق 1.5 میلیارد دلار و ترکیه و هند هر کدام یک میلیارد دلار محصولات پتروشیمی از ایران وارد کرده اند. قبل از اعمال تحریم ها علیه تهران، به طور متوسط صادرات محصولات پتروشیمی ایران 1.2 میلیارد دلار بوده است اما با بازگشت تحریم ها در ماه نوامبر، صادرات محصولات پتروشیمی به 900 میلیون دلار کاهش یافته است. 

طی چهار ماه پس از بازگشت تحریم ها، چین همچنان بزرگترین مصرف کننده ایران، 1.6 میلیارد دلار محصولات پتروشیمی وارد کرده است. به استثنای میانمار و بنگلادش که در جایگاه نهم و دهم قبل از اندونزی و تایلند قرار گرفته اند، کشورهای دیگر مانند ترکیه ماهانه واردات محصولات پتروشیمی از ایران را افزایش داده اند. همچنین واردات دو کشور پاکستان و ازبکستان به صورت قابل توجهی افزایش یافته است. امارات حتی با وجود تعهد کلی نسبت به سیاست های آمریکا علیه ایران، به خرید قابل توجه محصولات پتروشیمی از ایران ادامه داده است. 

پس از بازگشت تحریم ها بلژیک، ژاپن، آلمان، نپال، استرالیا و تایلند واردات محصولات پتروشیمی از ایران را به صفر رساندند. در حالی که تایلند در ماه قبل از تحریم ها، 137 میلیون دلار محصولات پتروشیمی از ایران وارد کرده بود. پس از بازگشت تحریم ها، قطر، اندونزی، تایوان و ایتالیا همگی به صورت میانگین ماهانه بیش از 80 درصد خرید محصولات پتروشیمی از ایران را کاهش دادند. 

اگر دولت ترامپ در تعقیب سیاست حداکثر فشار علیه ایران مصمم است، باید به سرعت مکانیسم اجرای تحریم های پتروشیمی علیه ایران را بهبود ببخشد؛ زیرا با کاهش صادرات نفت پس از عدم تمدید معافیت های نفتی، ایران به طور فزاینده به صادرات پتروشیمی وابسته خواهد شد. تا به امروز پس از بازگشت تحریم ها، تنها 20 درصد صادرات محصولات پتروشیمی از ایران کاهش یافته است. واردکنندگان محصولات پتروشیمی از ایران شامل متحدان و رقبای آمریکا هستند. در میان بهترین مشتری محصولات پتروشیمی که دارای مرز زمینی با ایران هستند می توان به ترکیه، پاکستان، عراق و افغانستان اشاره کرد. دو کشور عمان و امارات هم دارای مرز دریایی مشترک با ایران هستند. این مجاورت جغرافیایی بدان معناست که تهران به آسانی می تواند پرداخت ها به داخل را به شکل ارز خارجی یا فلزات با ارزش مبادله کند. بنابراین محدودسازی صادرات محصولات پتروشیمی ایران نیازمند مذاکرات شدید با کشورهایی است که آماده یافتن عرضه کنندگان جدید هستند. بنابراین کاربرد تهاجمی تحریم ها و دیگر اقدامات تنبیهی ممکن است برای کشورهایی که از اجرای این تعهد امتناع می ورزند ضروری باشد.

منبع: بنیاد دفاع از دموکراسی (اف دی دی)/ترجمه: علیرضا علیپور