بازتایید پایبندی ایران، بازتاکید تعهدات اروپا

 چهاردهمین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی درحالی دیروز(جمعه)منتشرشد که بازتایید فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران، باردیگر بازتاکیدی برتعهدات برجامی اروپا در قبال ایران را نشان می دهد.
به گزارش ایرنا، درفضای پسا آمریکایی برجام، شکل دادن به روندهای بین المللی برای شکست تقابل دولت ترامپ با مردم ایران، از جمله سیاست هایی است که در دیپلماسی برجامی امکان پذیر خواهد بود. 
در حالی که دولت ترامپ با خروج از توافق برجام در 18 اردیبهشت، از عمل به تعهدات خود بر مبنای این توافق چندجانبه و قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل خودداری کرده است، چهاردهمین گزارش «یوکیا آمانو» رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره راستی آزمایی اجرای برجام در پرتو قطعنامه 2231 شورای امنیت روز گذشته منتشر شد و تأکید می‌کند که ایران از تعهداتش در این توافق منحرف نشده است.
گزارش های آژانس بین المللی انرژی اتمی را می توان بخش مهمی از دیپلماسی برجامی ایران تفسیر کرد. 
گزارش آژانس تایید کرده که ایران سطح غنی‌سازی و میزان ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده خود را درسطحی که مورد توافق بوده،حفظ کرده است. 
براساس این گزارش، ایران به‌رغم تحریم‌های آمریکا همچنان به مفاد کلیدی در فعالیت‌های هسته‌ای خود طبق توافق سال 2015با گروه 1+5، پایبند مانده است.
گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین تأکید کرده است به مکان‌هایی که برای بازرسی نیاز بوده و اغلب با اطلاع رسانی کوتاهی صورت می‌گیرد، دسترسی داشته است. 
در آخرین گزارش آژانس آمده که هم حجم آب سنگین و هم میزان اورانیوم غنی شده در ایران افزایش یافته است.با این وجود، در گزارش تاکید شده که میزان این مواد همچنان در محدوده‌ای است که در توافق برجام تعیین شده است.
توافق برجام را شاید بتوان مهمترین توافق دو دهه اخیر دانست که ماحصل چندجانبه گرایی بین المللی و عبور جهان ازیکجانبه گرایی واستثناگرایی آمریکایی بود؛ توافقی که توانست نه تنها قدرت های بزرگ، بلکه جهان را در یک محور و آن هم دیپلماسی گردهم آورد، به نحوی که هنوز برجام به عنوان مهمترین موضوع دیپلماسی مذاکرات دیپلماتیک مطرح می باشد.
دراین میان، نقش آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان نهاد تخصصی بین المللی چه در پیش از برجام وچه پس از توافق برجام مهم بوده است. اگرچه هنوز زمینه های رویکرد سیاسی درآژانس وجود دارد اما پس از توافق برجام و با از میان برداشته شدن بهانه سیاسی،آژانس وظیفه تخصصی خود را با وجود فشار دولت ترامپ انجام می دهد. 
دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا اردیبهشت ماه گذشته از برجام خارج شد و تحریم هایی را که به موجب این توافق لغو شده بود دوباره اعمال کرد. 
ایالات متحده آمریکا نیز در حالی از برجام خارج شد که حتی سازمان‌های اطلاعاتی این کشور پایبندی ایران به برجام را تایید کرده بودند.
ماه گذشته'جینا هاسپل'رئیس سیا نیز در گزارش به کنگره آمریکا گفت که ایران، برجام را اجرا کرده و از تعهداتش تخطی نکرده است.
اتحادیه اروپا با اجرای قانون مسدودسازی تحریم‌ها (Blocking Statute) گامی در حمایت از شرکت های کوچک و متوسط برداشت تا این شرکت ها به موجب این قانون، مشمول تحریم های آمریکا قرار نگیرند. 
وزیران خارجه سه کشور اروپایی آلمان،فرانسه وانگلیس نیز یازدهم بهمن سال جاری درحاشیه نشست اتحادیه اروپا اعلام کردند کانال ویژه حمایت از مبادلات مالی و تجاری اروپا و ایران تحت عنوان «سازوکار حمایت از مبادلات تجاری ایران واروپا(اینستکس - INSTEX)به ثبت رسمی رسیده است.
به نظر می رسد چهاردهمین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی، بار دیگر نشانه ای از پایبندی ایران به تعهدات باشد؛ تعهداتی که ایران هنوز به آن پایبند است و کشورهای طرف دیگر توافق برجام یا پایبند نیستند یا پایبندی خنثی و بی اثری داشته اند. 
گزارش های آژانس را می توان از جمله گزارش هایی دانست که در فضای مناسبات منطقه ای وبین المللی می تواند به عنوان سند و رژیم حقوقی عبور از تحریم ها مورد بهره برداری قرار گیرد. 
در شرایطی که آمریکا تحریم های ضدایرانی خود را بر ملت ایران تحمیل کرده است، ایستادن در فضایی که آژانس بین المللی انرژی اتمی تعهدات برجامی ایران را بازتایید کرده، نشانه های همکاری ایران را در موضوع هسته ای عیان می سازد. 
در این میان این پرسش مطرح می شود که با وجود همکاری و پایبندی ایران به تعهدات خود، طرف های دیگر برجام به ویژه اروپا در این روند چه کرده است؟
'محمدجواد ظریف' وزیر خارجه کشورمان به تازگی در صفحه توئیتر خود با بیان این که ایران نمی ‌تواند برای همیشه همه هزینه‌ های حیاتی امنیت جهانی را بپردازد، نوشت «وقت آن است اروپا برای شنا کردن خیس شود وقتی می ‌خواهد در مقابل یک‌ جانبه گرایی آمریکا بایستد.»
پیش از این نیز وزیر امورخارجه ایران در پنجاه و پنجمین کنفرانس امنیتی مونیخ تاکید کرده بود که اروپایی های 'در عمل باید اقدامات بیشتری انجام دهند. اگر روزی آمریکایی‌ها به اروپا بگویند باید رابطه تجاری خود را با چین قطع کنید، آن‌ها چه می‌کنند؟ همان کار را الان انجام دهید. چرا که اگر در برابر یک زورگو نایستید، زورگوتر می‌شود'.
نگاه جمهوری اسلامی ایران به برجام و همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی یک نگاه سازنده است وتهران اقدامات خود رادرچارچوب دیپلماسی چندجانبه پیگیری می کند. 
بخشی از دیپلماسی چندجانبه دولت روحانی در آژانس بین المللی انرژی اتمی وبخشی دیگر در اروپا مستقر شده است که هر دو در هم پیوندی باهم قرار گرفته اند. یکی از اصول همکاری اروپا با ایران، پایبندی به تعهدات برجامی و نظارت و راستی آزمایی آژانس ذکر می شود، با تایید اقدامات تعهدات برجامی توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی، مطالبه ایران یعنی تعهدات اقتصادی اروپا و دیگر طرف های برجامی با سرعت کمتری انجام می شود. 
از این رو، به نظر می رسد که نگاه اروپا بایستی در چارچوب تعهدات برجامی شکل پررنگ تری به خود گرفته و ساز و کار حمایت مالی(اینستکس) هر چه زودتردر وضعیت عملیاتی و اجرایی قرار بگیرد.