ضرورت هوشیاری دولت درباره تبدیل SPV به H-SPV توسط اتحادیه اروپا

احتمال دارد با توجه به مشکلات ایجاد شده درباره صادرات غذا به ایران توسط شرکت‌های بین‌المللی و همچنین عدم تمایل اتحادیه اروپا به پرداخت هزینه نقض تحریم های آمریکا، SPV به H-SPV تبدیل شود یعنی صرفا محدود به تجارت غذا و دارو گردد.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، اخیرا رویترز به نقل از منابع ایرانی و غربی خبر داد که شرکت‌های بین‌المللی که در زمینه‌ی غذا تجارت می‌کنند، صادرات غذا به ایران را در اثر فشار تحریم‌های آمریکا متوقف کرده‌اند. رویترز هم‌چنین گزارش داده است بسیاری از بانک‌های کوچکی که در دوره‌ی قبلی تحریم‌ها تراکنش‌ها را تسهیل می‌کردند و با ایران رابطه داشتند، اکنون روابط بانکی خود با ایران را قطع کرده‌اند. یک منبع اروپایی آگاه به شرایط نیز در این رابطه به رویترز گفت: «هیچ شانسی برای پرداخت تحت چنین مکانیسم‌هایی وجود ندارد و بسیاری از تاجران بین‌الملی اکنون نمی‌توانند تجارت جدیدی  با ایران انجام بدهند».

*جزئیات تبعیت بانک کنلن چین از تحریم‌های آمریکا علیه ایران

علاوه بر بانک‌های اروپایی، بانک کنلن چین که بانک دولتی به حساب می‌آید و قرار بود تراکنش‌های مربوط به خرید نفت را برای ایران تسهیل نماید، اخیرا طی نامه‌ای به بانک‌های ایران اعلام نموده است که از این به بعد تنها می‌تواند تراکنش‌های مربوط به تجارت اقلام غذایی و دارویی را پوشش بدهد. در این نامه است: «با تایید مقام‌های مربوطه و ضمن در نظر گرفتن همکاری‌های بلند مدت با بانک‌های ایرانی، برای تسهیل تجارت‌های دو جانبه ایران و چین و با توجه به معافیت موقتی چین از تحریم‌های آمریکا، بدین وسیله به اطلاع بانک خوب شما می‌رسانیم که بانک ما قادر به ادامه همکاری با بانک‌های ایرانی که تحت تحریم‌های ثانویه اوفک نباشند خواهد بود». در ادامه‌ این نامه بانک کنلن چین تصریح شده است که تنها تجارت اقلام بشردوستانه و غیرتحریمی در روابط دوجانبه چین و ایران قابل قبول است و موارد تحریمی شامل بخش خودروسازی ایران، محصولات پتروشیمی، بخش انرژی، حمل و نقل، کشتی‌سازی ایران، بنادر و ... است.

*تجربه‌ قانون مسدودسازی اروپا و SPV

با توجه به آنچه گفته شد، ممکن است باز هم در این زمینه اتفاقات جدیدی بیفتد و اتحادیه اروپا با سوء استفاده از شرایط پیش آمده، SPV را تبدیل به H-SPV یعنی SPV  محدود به تجارت غذا و دارو نماید. اروپا قبل از SPV راهکارهایی را برای دور زدن تحریم‌های آمریکا پیشنهاد کرده بود که قانون مسدودسازی اتحادیه اروپا یکی از این راهکارها بود. طبق وعده‌های داده شده، قرار بود قانون مسدودسازی اتحادیه اروپا از تبعیت شرکت‌های اروپایی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران جلوگیری نماید و اگر خسارتی به شرکت اروپایی رسید، آن را جبران نماید.

این قانون در موعد بازگشت دور اول تحریم‌های آمریکا، در 16 مرداد اجرایی شد؛ اما با ادامه خروج شرکت‌های اروپایی از ایران مشخص شد که کارایی ندارد. اتحادیه اروپا نه تنها شرکت‌های خارج شده از ایران را جریمه نکرد، بلکه در برابر این اقدام این شرکت‌ها سکوت نمود. عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه در گفتگوی تلویزیونی در تاریخ 14 شهریورماه درباره قانون مسدودسازی اتحادیه اروپا گفت: «این قانون در مورد شرکت های بزرگ صدق نمی کند و تصویب شده مورد اجرا قرار گرفته اما از شرکتهای بزرگ حمایت نمی کنند و فقط شرکت های کوچک و متوسط را مورد حمایت قرار می‌دهد».

اتحادیه اروپا نتوانست جلوی تبعیت شرکت‌های اروپایی از تحریم‌های آمریکا را بگیرد، برای همین بهانه آورد که این قانون تنها برای شرکت‌های کوچک و متوسط تصویب شده است و این در حالی است که شرکت‌های کوچک و متوسط عمدتا در آمریکا کسب و کاری قابل توجهی ندارند که در اثر نقض تحریم‌های آمریکا دچار صدمه بشوند. در واقع اروپایی‌ها با خدعه از زیر بار تعهدات خود فرار کردند.

*SPV محدود به تجارت غذا و دارو همان H-SPV است

  با توجه به اینکه بانک‌ها از قبول تراکنش‌های مربوط به تجارت غذا امتنا می‌کنند و ممکن است باز هم دامنه‌ این رخداد گسترده‌تر شود؛ دولت و مسئولین باید نسبت به رفتار اروپا هوشیار باشند زیرا ممکن است اروپا با آوردن بهانه‌هایی مانند اینکه بانک‌های دنیا تحت فشار تحریم‌های آمریکا حتی تراکنش‌های مربوط به تجارت دارو و غذا را رد می‌کنند، سعی کنند دولت را راضی به H-SPV کنند و از این طریق از زیر بار تعهدات خود شانه خالی کنند. اگر SPV در عمل محدود به تجارت غذا و دارو شود و تراکنش‌های مربوط به نفت و فرآورده‌های نفتی، طلا و فلزات گرانبها و خودروسازی را تسهیل و تضمین نکند، این SPV  با SPV تعهد داده شده توسط اتحادیه اروپا به ایران متفاوت بوده و در واقع، تبدیل به H-SPV (Humanitarian Special Purpose Vehicle) شده است.

سابقه‌ رفتاری اتحادیه اروپا در رابطه با انجام تعهداتش در برابر ایران (از جمله قانون مسدوسازی اروپا) نشان می‌دهد که اروپا می‌خواهد بدون اینکه هزینه‌ای بپردازد (هزینه نقض تحریم‌های آمریکا) از ایران امتیاز (ادامه عمل به تعهدات در چارچوب برجام) بگیرد و این مسئله‌ای است که محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان بر آن صحه گذاشته است. ظریف در مصاحبه با هفته نامه لوپوئن فرانسه در تاریخ ۱ دی ماه گفته است: « فکر می‌کنم که اروپایی‌ها تلاش‌هایی کرده‌اند ولی آمادگی این را ندارند که بهای آنرا بپردازند. آنها می‌خواهند شنا کنند بی‌آنکه خیس شوند». در واقع، ظریف بر این حقیقت صحه می‌گذارد که اتحادیه اروپا نمی‌خواهد برای حفظ برجام هزینه‌ای بپردازد و چه بسا SPV را در فاز عملیاتی تعدیل به H-SPV نماید. انتظار می رود دولت هوشیار باشد و جلوی تبدیل SPV به H-SPV توسط اتحادیه اروپا را بگیرد.