مشکل اصلی تحریم های ایران برای ترامپ

نویسنده: دنیس هوراک

دیپلماسی ایرانی: تصمیم ایالات متحده برای اعمال مجدد تحریم ها علیه بخش های نفت، بانکداری و حمل و نقل ایران که از دوشنبه گذشته اجرایی شد، برای رسیدگی جامع به اقدامات و نفوذ بی ثبات کننده ایران از طریق هدف گرفتن فعالیت های منطقه ای و برنامه موشکی این کشور و در عین حال ایجاد فرصتی برای مذاکره مجدد درباره توافق هسته ای سال 2015 گرفته شده است. اما دستیابی به چنین هدفی می تواند بسیار دشوار یا حتی غیرممکن باشد.

بازسازی یک رژیم تحریمی جهانی بسیار دشوار خواهد بود. بازیکنان کلیدی بین المللی مانند چین، روسیه و اتحادیه اروپا، مخالف این رویکرد ایالات متحده هستند و به ادامه تجارت با ایران متعهد شده اند. آنچه اکنون در نتیجه بخشی تحریم ها تاثیر بسزایی دارد، واکنش شرکت های بین المللی به تحریم هاست. به رغم تلاش های اتحادیه اروپا برای محافظت از شرکت های اروپایی از مجازات های ایالات متحده، بیشتر این شرکت ها که اکنون با انتخاب بین تجارت با ایران یا تجارت با ایالات متحده مواجه هستند، ایالات متحده را انتخاب خواهند کرد. اقتصاد ایران که همین حالا هم ضعیف شده ضربه ناشی از این انتخاب را احساس خواهد کرد و نگرانی ایرانی ها افزایش خواهد یافت.

با این حال، افزایش مشکلات اقتصادی لزوما به انعطاف پذیری دیپلماتیک ایران نخواهد انجامید. ایران احساس می کند از سوی دشمنان محاصره شده است. گسترش نفوذ در سراسر منطقه و برنامه موشکی پیشرفته می تواند برای ایران به معنای قدرت دفاعی استراتژیک و قابلیت بازدارندگی قابل اطمینان باشد. برای نمونه، حزب الله لبنان از نظر ایران اهمیت امنیتی ویژه در مقابله با اسرائیل دارد. دولت های شیعه دسوت در عراق و سوریه هم این ارتباطات را تقویت می کنند و در عین حال روابط امنیتی ایران را به ورای مرزهای این کشور گسترش می دهند. پشتیبانی از حوثی ها، عربستان را در یمن درگیر و خجالت زده نگه می دارد و برنامه موشکی ایران هم پاسخ این کشور به قراردادهای خرید تسلیحات پیشرفته توسط کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس است.

ترغیب کردن ایران به قربانی کردن این دارایی ها و قابلیت های استراتژیک برای دستیابی به توافقی جدید که باز هم از احتمال ترک آن توسط یک فرد مغرور دیگر در آمریکا وجود دارد، کار چندان ساده ای نخواهد بود.

در حالی که ایالات متحده گفته که تحریم های جدید با هدف ترغیب ایران به تغییر رفتار اعمال شده اند، اما از نظر بسیاری در تهران ماجرا کلا به تغییر نظام مربوط است، چراکه از انقلاب اسلامی شرایط همین گونه بوده است. این احتمال وجود دارد که حق با آنها باشد.
اما اگر هدف آمریکا این است، دقیقا به دنبال تغییر نظام کنونی ایران به چه چیزی است؟ می توان گفت که هیچ جایگزین واقع گرایانه ای برای آن وجود ندارد.

اپوزیسیون خارجی در داخل ایران چندان طرفدار ندارد. این تفکر که گروهک مجاهدین خلق (که بسیاری در ایران آن را یک گروه تروریستی می دانند) یا سلطنت طلبان می توانند جای نظام روحانیت را در ایران بگیرند، توهمی بیش نیست. اگر قرار باشد تغییری رخ دهد، از داخل خواهد بود؛ اما هنوز مشخص نیست که چنین تغییری چه شکل و شمایلی خواهد داشت. لازمه تغییر نظام در ایران انقلابی مجدد است و ایرانی ها آمادگی چنین کاری را ندارند.

اگرچه نظام ایران نمی تواند سختی هایی را که قشر متوسط ایرانی متحمل می شود نادیده بگیرد، اما اولویت آن بقای نظام است و در این راستا در مقابله با ناآرامی ها خویشتن داری پیشه نخواهد کرد. اعتراض ها و تظاهرات خیاباتی اوایل سال جاری میلادی خیلی سریع آرام شدند و خشونت ها علیه جنبش سبز در سال 2009 هنوز در یادها مانده است. با دشوارتر شدن شرایط اقتصادی، انتظار می رود که فضای داخلی ایران امنیتی تر شود. اما همچنان باید به یاد داشت که میلیون ها ایرانی همچنان از نظام جمهوری اسلامی حمایت می کنند و به دفاع از آن ادامه خواهند داد.

تحریم های جدید ایالات متحده احتمالا ایران را به قائل شدن امتیازات مورد نظر آمریکا ترغیب نخواهد کرد، اما برخی معتقدند که تحریم ها می تواند به محدودیت در فعالیت های ایران در منطقه بیانجامد. اما چنین برداشتی هم اشتباه است. این برنامه ها برای ایران از نظر امنیتی اولویت دارند. هزینه این فعالیت ها در صورت نیاز تامین خواهد شد. به ویژه اینکه با نزدیک شدن جنگ در سوریه به نقطه پایان، ایران به بودجه قابل توجهی برای تثبیت نفوذ خود در منطقه نیاز نخواهد داشت. برای دولت ایران محاسبه مخاطرات نسبی امنیتی گزینه های پیش رو یعنی تسلیم یا مقاومت، کار چندان دشواری نیست. تسلیم کردن دارایی های استراتژیک مورد نظر ایالات متحده سفر به دنیایی ناشناخته است. اما مقاومت به این معنا خواهد بود که در صورت بروز هر چالشی، آنها قدرت مواجهه را خواهند داشت.

منبع: استار / مترجم: طلا تسلیمی