ترامپ ترکیه و اروپا را به هم نزدیک می کند

طاها ازهان
دیپلماسی ایرانی: تابستان سال 2016، دو زلزله سیاسی در اتحادیه اروپا و ترکیه اتفاق افتاد. 23 ژوئن، انگلیس از اتحادیه اروپا خارج شد و بحرانی را در اتحادیه به وجود آورد. کمتر از یک ماه بعد، در 15 ژوئیه، سازمان تروریستی فِتو (جنبش فتح الله گولن)، که به دولت و ارتش ترکیه نفوذ کرده بود، تلاش کرد تا دولت ترکیه را سرنگون کند. اگرچه کودتا شکست خورد، اما تاثیر زیادی بر سیاست و نهادهای دولتی ترکیه داشت.

از آنجایی که هم اتحادیه اروپا و هم ترکیه با بحران های سیاسی بزرگی روبه رو شدند، روابطشان بیش از پیش رو به افول رفت. واکنش ضعیف اتحادیه اروپا به اقدام به کودتا گروه فتو و عدم تمایل آنها برای داشتن حمایت کامل سیاسی از دولت ترکیه، تنش های پیشین را شدت بخشید.

قبل از تابستان سال 2016، آنکارا و بروکسل، بر سر یک سری مسائل، از جمله مسئله کردها، اصلاحات دموکراتیک و نحوه سرکوب اعتراضات ضد دولتی در سال 2013، توسط دستگاه امنیتی ترکیه، با یک دیگر اختلافات جدی داشتند.

دو سال از آن تابستان پر ماجرا می گذرد و اکنون زمان آن رسیده است تا اتحادیه اروپا و ترکیه روابط را از سر بگیرند. سفر هفته گذشته رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، به آلمان قدم اول و خوبی در این جهت بوده است.

رئیس جمهور ترکیه، سفرش را موفقیت آمیز خواند در حالیکه همتای آلمانی اش، فرانک والتر اشتاین مایر، گفت: "این دیدار به معنای عادی سازی روابط نیست – این کار زمان زیادی می برد- اما این دیدار می تواند آغاز آن باشد."

با نگاهی به دو سال گذشته، می بینیم که در واقع دلایل متعددی برای بد بینی وجود دارد. از سال 2016، اختلافات سیاسی زیادی بین این دو کشور به وجود آمده است.

اما دلایلی هم برای خوش بین بودن وجود دارد. در واقع، طی چند ماه اخیر، جو حاکم بر روابط بین این دو کشور، و به طور کلی بین ترکیه و اتحادیه اروپا، به سرعت تغییر کرده است. این تغییر فوق العاده یک عامل اصلی دارد: رئیس جمهور آمریکا، دونالد ترامپ.

ترامپ از زمانی که به عنوان رئیس جمهور آمریکا انتخاب شده است، اقدامات زیادی برای تضعیف روابط ترانس آتلانتیک، با بیشتر رهبران اتحادیه اروپا – به ویژه صدر اعظم آلمان، آنگلا مرکل – انجام داده است. دولت او همچنین قصد متشنج کردن روابط با ترکیه را دارد.

به عبارت دیگر، سیاست های دولت ترامپ باعث تمایل به همگرایی سیاست های خارجی، مسائل تجاری و امنیتی بروکسل و آنکارا شده است.

ترامپ حتی قبل از به قدرت رسیدن تهدید کرده بود که به حساب ناتو خواهد رسید و این کار را هم کرد. او به متحدانش در ناتو متعرض شد و آنها را متهم به شانه خالی کردن از تعهداتشان کرد. این اقدام باعث شد تا سایر اعضا ناتو در مقابل اقدامات تفرقه افکنانه او که آینده اتحاد را به خطر می اندازد، جبهه بگیرند.

ترامپ همچنین آسیب جدی به روابط اقتصادی آمریکا با اتحادیه اروپا و ترکیه وارد کرده است. تصمیم وی برای اعمال تعرفه بر واردات فولاد و آلومینیوم و تهدیدهای مداوم وی برای بستن مالیات های سنگین بر خودرو های وارداتی اروپایی، باعث خشم بروکسل، که در حاضر نگران تاثیرات اقتصادی خروج انگلیس از اتحادیه است، شده است. دولت ترامپ همچنین اخیرا تحریم های اقتصادی علیه ترکیه اعمال کرده است.

از آنجایی که جنگ تجاری که ترامپ آغاز کرده است در حال شعله ورتر شدن است، عاقلانه ترین کار برای اتحادیه اروپا و ترکیه این است که با هم متحد شوند. ترکیه چهارمین بازار بزرگ صادرات و پنجمین منبع واردات اتحادیه اروپا می باشد و تا کنون اتحادیه اروپا مهم ترین شریک تجاری ترکیه بوده است.

به علاوه، خروج یک جانبه ترامپ از توافق هسته ای ایران و اعمال تحریم ها بر صادرات نفت این کشور، بیش از پیش روابط آمریکا با اتحادیه اروپا را بی ثبات کرده است. دیپلمات های اروپایی در تلاش هستند تا توافق هسته ای را حفظ کنند. ترکیه نیز اعلام کرده است که روابطش را با ایران ادامه خواهد داد و مقابل تحریم های آمریکا خواهد ایستاد.

به نفع هر دو طرف، و در کل اتحادیه اروپا، است که در برهه ای که رهبرانی مانند ترامپ، تفرقه و بی ثباتی را در جهان گسترش می دهند، با یکدیگر متحد باشند.

ما باید بدانیم که ترکیه و اروپا دارای وابستگی های جغرافیایی، جمعیتی و اقتصادی هستند و همچنین اشتراکات تاریخی و فرهنگی بسیاری با یکدیگر دارند که همیشه باعث خواهد شد، بدون در نظر گرفتن شرایط، به سمت هم کشیده شوند.

منبع: الجزیره / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33