سلطه بر اقیانوس های جهان

دیپلماسی ایرانی: دو جنگ جهانی اوایل قرن بیستم به چند دلیل، نقطه عطفی در تاریخ بشریت بود. برای ایالات متحده، مهم ترین تاثیر جنگ این بود که مسیر رقابت را برایش هموار ساخت. تاریخ جهان از 1500 تا 1945 فهرستی بلند بالا از ارتباطات و درگیری های فزاینده در بین یک سری قدرت های بزرگ منطقه ایست. برخی از این قدرت ها همچون اسپانیا، فرانسه و بریتانیا، امپراطوری های فرامنطقه ای داشتند. شماری از قدرت های منطقه ای همچون اتریش، آلمان، ترکیه عثمانی و ژاپن هم توانستند در بخشی از این دوره سلطه خود را بر سرزمین های وسیعی گسترش دهند. و شماری از قدرت های ثانویه یعنی هلند، لهستان، چین و پرتغال دوره هایی قدرتمند محسوب می شدند. اما دو جنگ جهانی تقریبا همه این قدرت ها را نابود ساخت. و در همان حال، هیچ جنگی در ایالات متحده در حال وقوع نبود، هیچ کارخانه ای بمباران نشد و در نتیجه، ایالات متحده در سال 1945 نه تنها کارامدی خود را حفظ کرده بود، بلکه پیشرفت هایی هم داشت.

ایالات متحده بلافاصله پس از جنگ در جهت تثبیت این قدرت کوشید و معماری جهان را به گونه ای پیشبرد که بتواند این موضع جدید قدرت را حفظ کند. اولین مرحله، سلطه دریایی بود که خیلی سریع و ساده حاصل شد. نیروی دریایی ایالات متحده که در آغاز جنگ جهانی دوم نهادی قابل احترام محسوب می شد، پس از سه سال جنگ در آنسوی دو اقیانوس اطلس و آرام، هم به دسترسی جهانی رسید و هم کارآمدتر شد. اما این تنها بخشی از داستان است. مساله حائز اهمیت دیگر این بود که تا پیش از ماه اوت 1945 به استثنای نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا، نیروی دریایی دیگر کشورها نابود شده بودند. هر اندازه هم که نیروی دریایی ایالات متحده قدرتمندتر شده بود، بازهم آنچه از جنگ به دست آورده بود اهمیت بیشتری داشت. هیچ رقابتی در کار نبود. ایالات متحده که همواره یک قدرت تجاری دریایی محسوب می شد، می توانست منافع اقتصادی خود را تا سلطه تمام و کمال بر همه دریاها و مسیرهای آبی جهان پیش ببرد و حتی لازم نبود برای این کار یک کشتی اضافی بسازد.

در چند سال پس از اتمام جنگ جهانی دوم، برتری بی قید و شرط نیروی دریایی ایالات متحده این امکان را برای آمریکایی ها بوجود آورد تا تغییراتی در نظام بین المللی ایجاد کنند:

* تاسیس سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در سال 1949 که همه نیروهای دریایی بازمانده از جنگ را تحت فرماندهی استراتژیک آمریکایی در آورد؛

* عضویت بریتانیا، ایسلند و نروژ در ناتو که حق سلطه بر آب های اطلس شمالی و مدیترانه که در هر شورش احتمالی اروپایی ضروری محسوب می شدند، را برای آمریکا فراهم آورد؛

* تصاحب امپراطوری ژاپن بر اقیانوس آرام که دسترسی به سواحل اقیانوس را برای آمریکایی ها فراهم می آورد و سلطه دریایی آمریکایی را در بخش های شمالی و مرکزی این اقیانوس تکمیل می کرد؛

* اتحاد رسمی با استرالیا و نیوزیلند که هژمونی دریایی آمریکا را در سال 1951 به اقیانوس آرام جنوبی رساند؛

* معاهده امنیتی سال 1952 که ژاپن بازسازی شده و نیروی دریایی آن را عملا زیر چتر امنیتی آمریکا قرار داد؛

بدین ترتیب، امپراطوری های اروپایی که قدرت مستقل اقتصادی خود را در خانه و حضور مستقل دریایی را در آب های خارجی از دست داده بودند، خیلی سریع فروپاشیدند. در چند دهه ی بعد از جنگ جهانی دوم، تقریبا همه سرزمین هایی که زمانی تحت تسلط امپراطوری اروپایی بودند، به استقلال رسیدند و ایالات متحده برای گسترش نفوذ خود در عرصه بین المللی بی رقیب ماند.

منبع: استرتفور / مترجم: طلا تسلیمی