بستن شاهراه نفتی به نفع وجهه ایران نیست

تام او کانر

دیپلماسی ایرانی: ایران در پاسخ به تحریم های آمریکا به منظور به صفر رساندن میزان صادرات نفتش، تهدید کرده است که بزرگترین مسیر نفتی دنیا را خواهد بست. چنین اقدامی برای منطقه و قیمت جهانی انرژی فاجعه بار خواهد بود.

اولین مرحله از تحریم های آمریکا علیه ایران، روز دوشنبه اجرا شد. تحریم هایی که حاصل خروج پرزیدنت ترامپ از توافق هسته ای ایران است. این تحریم ها شامل اعمال محدودیت بر صنایع تولیدی، حمل و نقل هوایی و خودرو سازی می شود، اما دور بعدی تحریم ها در 4 نوامبر به طور خاص شرکتهای بین المللی را از انجام تجارت با بخش نفت و گاز ایران ممنوع می کند.

بر اساس گزارش ها، در حین جنگ لفظی بین آمریکا و ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی رزمایش نظامی گسترده ای را در تنگه هرمز اجرا کرده است، جایی که حدود یک سوم از ذخایر نفتی جهان از آن می گذرد. از زمانی که حسن روحانی، رئیس جمهور ایران تهدید کرده این مسیر نفتی را خواهد بست، سپاه نیز به پشتیبانی از او در آمده و اعلام کرده مشتاقانه منتظر انجام آن است.

علی رغم این تنش های پر سر و صدا، ژاکوب شاپیرو، تحلیل گر اتاق فکر آینده ژئوپولتیک مستقر در تگزاس به نیوزویک گفت که در این رابطه "شک و تردید بسیار وجود داشت" که ایران واقعا بخواهد ریسک بستن شاهراه تجارت نفتی جهان را به جان بخرد. به نظر می رسد که این ریسک را پذیرفته است، با این حال، وی ادامه داد که "عواقب چنین کاری وخیم خواهد بود."

شاپیرو معتقد است: "اگر ایران به آن مرحله برسد که چیزی برای از دست دادن ندارد به این خاطر که تحریم های آمریکا به شکلی موثر صادرات نفتش را نابود کرده است و مهم تر از همه اینکه بخواهد خود را در داخل قدرتمند نشان دهد، آن گاه احتمالا افزایشی شدید و کوتاه مدت در بهاء نفت رخ خواهد داد. با این حال 30 درصد از نفت خام که از راه دریا انتقال داده می شود، از تنگه هرمز می گذرد."

وی ادامه داد: "اما مسئله مهم این است که این افزایش قیمت ها کوتاه مدت خواهد بود. دیر یا زود تنگه هرمز دوباره باز خواهد شد. تولیدکنندگان نفت شل آمریکا، به تولید خود خواهند افزود. روسیه نیز احتمالا تولید نفت خود را افزایش خواهد داد و خزانه اش را که به شدت خالی است پر خواهد کرد. یکی از مهم ترین عواقب بستن تنگه ی هرمز، سرازیر شدن پول به اقتصاد ضعیف روسیه خواهد بود."

شاپیرو گفته است که اتفاق مشابهی برای ایران نخواهد افتاد چون "منجر به مداخله خارجی خواهد شد." ارتش آمریکا احتمالا در حمایت از کشورهای مسلمان سنی مانند کویت، عربستان، قطر و امارات، مداخله کند و قدرت ارتش ایران هم که با آن قابل مقایسه نیست. با این حال رزمایش اخیر سپاه در تنگه ی هرمز توجه رهبران پنتاگون را به خود جلب کرده است.

ژنرال جوزف ووتل، رئیس ستاد فرماندهی ارتش آمریکا، روز چهارشنبه به خبرنگاران در پنتاگون گفت که ایران قصد داشته است "با این رزمایش پیامی به ما بدهد که حالا که ما تحریم ها را اعمال کرده ایم، آنها هم کارهایی از دستشان بر می آید." با این حال که سابقه درگیری بین کشتی های آمریکایی و ایرانی در آب های منطقه وجود دارد، ووتل گفته است که این رزمایش – که حدودا 100 کشتی در آن حضور داشته اند -  هیچ مزاحمتی برای نیروهای خارجی ایجاد نکرده است.

علاوه بر احتمال مواجهه با شکستی شدید، مسائل داخلی نیز تاثیر گذار بوده اند. ایران از طریق حمایت از جنبش های مسلمان شیعی، نفوذش را در منطقه افزایش داده اما این حمایت ها به اقتصاد ایران آسیب زده است. خروج ترامپ از توافق هسته ای ایران نیز باعث کاهش شدید ارزش ریال شده و تظاهرات کم سابقه ای را در شهرهای بزرگ ایران به پا کرده است.

بستن تنگه هرمز همچنین وجهه بین المللی ایران را خراب خواهد کرد. حتی کشورهایی که هنوز هم می خواهند با تهران داد و ستد کنند، مانند چین، عراق و احتمالا هند، ممکن است تصمیمشان عوض شود چون به باز بودن تنگه هرمز وابسته هستند. مخصوصا حالا که آمریکا به خاطر اقداماتش علیه ایران به شدت منزوی شده است، آسیب این اقدام بر ایران بیشتر خواهد بود.

سایر طرفین توافق هسته ای به شدت با ادعای ترامپ برای ترک توافق مخالفت کرده اند. اتحادیه اروپا حتی تهدید کرده است که هر شرکتی را که بخواهد با اقدامات یک جانبه آمریکا همراهی کند، مجازات خواهد کرد.

در نتیجه ایران هنوز مقاومت می کند و جواد ظریف، وزیر امور خارجه، به شبکه خبری جمهوری اسلامی گفته است: "هیچ کس دیگر به آمریکا اعتماد ندارد و هشدار ماه گذشته روحانی، هشداری به آمریکایی هایی بود که جنگ روانی راه انداخته اند."

سرلشکر امیر حاتمی، وزیر دفاع، به خبرگزاری تسنیم گفته است: "همه باید از اقدامات غیر مسئولانه آمریکا درس عبرت بگیرند و به عمق خصومت آنها با ملت بزرگ ایران پی ببرند."

منبع: نیوزویک / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33