چگونه می توان به یک توافق موشکی با ایران رسید؟

مایکل المن -  مارک فیتزپاتریک

دیپلماسی ایرانی: به نظر می رسد به غیر از کشورهایی که در کمپین ضد ایرانی حضور دارند، هیچ کشور دیگری آمریکا را در موضع خصمانه اش علیه ایران همراهی نخواهد کرد. اما همچنان که رهبران کشورهای اروپایی در تلاش هستند تا توافق هسته ای را حفظ کنند، باید سعی کنند تا دلایلی مشترک با واشنگتن برای پرداختن به نگرانی هایشان پیدا کنند.

یک مسئله کلیدی تهدید بالقوه موجود در برنامه موشکی بالستیک ایران است: اگر ایران یک روز تصمیم به ساخت سلاح هسته ای بگیرد، برخی از موشک هایش که توانایی حمل کلاهک را دارند، می توانند برای حمل کلاهک هسته ای مورد استقاده قرار بگیرند.

یکی از سه دلیل دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، برای خروج از توافق هسته ای همین عدم وجود محدودیت در برنامه موشکی ایران بود. اما ترامپ هیچ راهکاری، به غیر از این درخواست غیرمعقول که ایران تمام موشک هایش را کنار بگذارد، ارائه نداد. با توجه به نقش کلیدی موشک ها در قدرت دفاعی و بازدارندگی ایران، کنار گذاشتن تمام برنامه ی موشکی به هیچ وجه ممکن نیست.

راهی بهتر وجود دارد: دولت های نگران باید مانع توسعه ی موشک های بالستیک قاره پیمای ایران شوند و آنها را در برد 2000 کیلومتر محدود کنند که البته پیش از این ایران اعلام کرده بود که این میزان، حداکثر مسافت مورد نیازش است. در حالی که ایران به طور کلی این محدودیت را برای خودش اعمال کرده است، اما نشانه هایی از دور زدن این محدودیت برای ساخت سیستم های دور برد دیده می شود. بنابراین، وجود یک توافق موشکی که شامل قوانین اجرایی و بازبینی می شود، مورد نیاز است.

ایران هرگز چنین محدودیتی را اجرایی نخواهد کرد و بازبینی ها و اقدامات جزایی برای کنترل برنامه ی موشکی اش را نخواهد پذیرفت، مگر آن که در ازای آن چیزی نصیبش شود. به عنوان یک بده و بستان، ایران می تواند اجازه ی ادامه ی برنامه ی پرتاب فضایی اش را داشته باشد اما با محدودیت تکنولوژی و شفافیت قوانین تا خطر پرتاب موشک ها با مقاصد نظامی به حداقل برسد.

محدودیت های فنی برای به حداقل رساندن خطر سیستم پرتاب فضایی ایران، به نفع مذاکرات جاری آمریکا با کره ی شمالی نیز خواهد بود. این که دقیقا منظور پیونگ یانگ از تعهد به خلع سلاح هسته ای اش، که دو ماه پیش در سنگاپور به ترامپ قولش را داده بود، چیست، هنوز نامشخص است. این تعریف یکی از اصلی ترین مشکلات مذاکرات، قبل و بعد از نشست، بوده است.

موشک های با قابلیت حمل سلاح هسته ای کره ی شمالی، هم کوتاه برد و هم دور برد، باید جزئی از توافق خلع سلاح هسته ای باشند. موشک های ماهواره ای غیرنظامی کره شمالی، اگر محدودیت و شفافیت لازم را رعایت کنند، می توانند این بار مستثنی باشند.

محدود کردن برد موشک های ایران به 2000 کیلومتر تهدید بالقوه ایران علیه اسرائیل، عربستان، بحرین، امارات و سایر کشورهای همسایه را حذف نخواهد کرد. ایده آل ترین حالت این بود که ایران تمام موشک هایی که قابلیت حمل 1100 پوند بار در بازه ی حداقل 180 مایلی دارند را کنار بگذارد. اما هشت تا از سیزده سیستم موشک های بالستیک فعلی ایران فراتر از این محدوده هستند.

اما اگر بخواهیم صادقانه به این مسئله نگاه کنیم، ایران توانایی موشکی اش را تا این حد محدود نخواهد کرد، مخصوصا حالا که دشمنان منطقه ای اش نیروی هوایی شان را تقویت کرده و توانایی موشکی شان را بدون هیچ محدودیتی ارتقاء داده اند. درست این است که توافق محدود کردن برد موشک ها باید تمام کشورهای منطقه را شامل شود. حالا که این طور نیست، مقامات ایرانی به انگیزه های دیگری برای رضایت دادن به این توافق احتیاج دارند – مانند مستثتی شدن برنامه ی فضایی که قبلا به آن اشاره کردیم.

کشورهای غربی باید به جای به کار گرفتن اقداماتی مطلق برای تضعیف برنامه ی موشکی ایران، از این فرصت برای ممانعت از شکل گیری خطرناک ترین سیستم موشک های دوربرد استفاده کنند.

مایه تاسف است که پیش از این توافقاتی خلاقانه و از نظر فنی دقیق برای مهار توسعه موشک های بالستیک ایران و کره ی شمالی ارائه نشده اند. با این حال هنوز هم خیلی دیر نشده است و به طور فزاینده ای لازم الاجرا هستند.

منبع : فارین پالسی / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی /33