ميانجيگرى ترکيه براى بازگشت جولان به سوريه

مذاکرات سوریه و اسرائیل با وساطت ترکیه رسما آغاز شده است. به گفته منابع خبری این مذاکرات بصورت مجدانه در حال پیگیری است و ظاهرا دو طرف مصمم هستند به هر صورتی که شده مذاکرات را به نتیجه برسانند.

 

اما این مذاکرات هم چندان براحتی و بآسانی پیش نمی­رود. دو طرف مجبورند در صورتی که بخواهند به صلح برسند شروط یکدیگر را پذیرفته و از برخی مواضع خود نیز چشم­پوشی کنند. ایهود اولمرت، نخست وزیر اسرائیل و ایهود باراک، وزیر دفاع این رژیم، هر دو بر این نکته تاکید دارند که برای رسیدن به صلح با اسرائیل باید امتیازهای دردناکی را داد.

 

سوریه بشدت به دنبال آن است که بلندی­های جولان را از اسرائیل پس بگیرد و اسرائیل نیز تلاش می­کند، دوست و متحد تازه­ای در دنیای عرب برای خود بدست آورد. کشوری که طبیعتا می­تواند با عادی­سازی روابط با آن امتیازهای بسیاری را برای اسرائیل به ارمغان آورد.

 

علاوه بر آن عادی سازی روابط با سوریه خاطر اسرائیل را از مرزهای شمال شرقی که دائما بدلیل تحولات سیاسی منطقه در تهدید است، آسوده خاطر می­کند.

 

اما اسرائیل از سوی افکار داخلی خود نیز تحت فشار است. بر اساس نظرسنجی ای که یک روز پس از آغاز مذاکرات اسرائیل و سوریه گرفته شده 53 درصد مردم اسرائیل از پس دادن بلندی­های جولان به سوریه خشنود نیستند.

 

گرچه این رقم قبل از آغاز مذاکرات با حضور دولت ترکیه 65 درصد بود و اکنون کاهش بالقوه­ای را نشان می­دهد اما هیچ تضمینی نیست که این رقم باز هم سیر کاهش داشته باشد.

 

علی باباجان، وزیر امور خارجه ترکیه، که کشورش نقش میانجی در این مذاکرات را ایفا می­کند در این باره گفت:« مذاکرات سه روزه­ای که در استانبول برگزار شد از نظر ايجاد زمينه مشترک براى ادامه گفت و گوها برای هر دو طرف راضى کننده بود.»

 

وزير امورخارجه ترکيه اضافه کرد:« گرد هم آمدن هياتهاى سورى و اسرائيلى بر سر يک ميز تنها در صورتى که در اين روند پيشرفت­هاى مشخص و راضى کننده­اى حاصل شود ممکن خواهد بود.»

 

باباجان همچنین احتمال تغيير محل انجام مذاکرات را ممکن دانست اما مکان فعلى آن را استانبول اعلام کرد و گفت:« اين مذاکرات يک سال است که در ترکيه، اسرائيل و سوريه ادامه دارد.»

 

پیش از این دولت سوریه تلاش داشت مذاکرات خود با اسرائیل را مخفی نگاه دارد و از درز جزئیات آن در رسانه­ها پرهیز کند.

 

این در حالی است که برخی تحلیلگران چندان چشم امیدی به نتیجه بخش بودن این مذاکرات ندارند.

 

به اعتقاد کارشناسان، اسرائیل قصد دارد در یک نقشه طراحی شده هم پيمانى ايران و سوريه را بر هم زده و در همین راستا حزب الله و حماس را نیز حذف کند. موضوعی که چندان هم آسان نیست و بنظر می­رسد سوری­ها هم چندان تمایل ندارند این پیمان­ها را از دست دهند. بویژه این که سوریه بواسطه حماس و حزب الله توانسته در دنیای عرب وزنه تازه­ای بدست آورد.

 

عده­ای از تحلیلگران نیز بر این باورند، سوریه تلاش می­کند اسرائیل را وارد یک بازی کند که پس گیری بلندی­های جولان پیش پرداخت آن است و فاصله گرفتن از ایران، حزب­الله و حماس دیگر فاکتورهایی است که سوریه پس از این پیش پرداخت بر سر آنها با تل آویو معامله خواهد کرد.

 

برخی نیز معتقدند سوریه قصد دارد در اين مقطع زمانی که بحران سراسر خاورمیانه را در نوردیده و آمريکا نیز قرار است شاهد روی کار آمدن دولت جدید باشد، آرامش و آتش‌بس در منطقه برقرار کند تا اين مرحله در ثبات، آرامش و بدور از جنجال سپرى شود.

 

محسن بلال وزير اطلاع رسانى سوريه در گفت‌وگو با شبکه تلويزيونى الجزيره تاکيد کرد، هيچ گزينه‌اى در مقابل اسرائيل جز عقب‌نشينى از بلندى‌هاى اشغالى جولان وجود ندارد.

 

بلال گفت:« اگر اسرائيل خواهان صلح با سوريه است هيچ راهی جز عقب‌نشينى کامل از بلندى‌هاى اشغالی جولانان ندارد. به اعتقاد ما اسرائيلى‌ها تا زمانى که از بلندي­هاى جولان عقب‌نشينى نکرده­اند، هیچ امتيازى نداده­اند.»

  

موضع گیری وزير اطلاع رسانى سوريه مبنی بر قطع رابطه دمشق با حزب­ الله، حماس و ایران که اسرائیل جزو شروط اصلی خود برای عادی سازی روابط با سوریه اعلام کرده، حکایت از درجه سختی مذاکرات دو طرف و آسان نبودن به نتیجه رسیدن این مذاکرات را دارد.

 

وی در این باره گفت:« سورى ها مى خواهند حق خود را بگيرند. آن حق هم چیزی جز جولان سوريه که در جنگ ژوئن سال 1967 توسط اسرائیل اشغال شده نیست. ما برای رسیدن به این حق لازم نیست امتیاز بدهیم. چون این حق ما است.»

 

جمعه 23 می تزيپى ليونى، وزير امور خارجه اسرائیل، مدعى شده بود اگر سوريه خواهان صلح با تل آويو است بايد از ايران دورى و روابطش را با گروه­هاى اسلامى چون حزب الله و جنبش حماس قطع کند.

 

اما با این حال مسئولان سوری تاکید کرده­اند، دو طرف تمايل دارند گفت و گوها با حسن نيت ادامه یافته و تصميم گرفتند با جديت و قاطعيت تمام و با هدف تحقق صلح فراگير مطابق با اصول توافقنامه صلح مادريد مذاکرات خود را پيگيرى کنند.

 

وليد معلم، وزير امورخارجه سوريه، نيز در اين رابطه اعلام کرد، اسرائیل پايبندى خود را به خروج از بلندى‌هاى جولان اعلام کرده است.

 

اما با این حال اسرائیلی­ها نیز بسختی این مذاکرات واقفند. آنها نیز معتقدند راه بسیار سخت و پرسنگلاخی برای رسیدن به صلح با سوریه پیش رو دارند. گرچه آنها بخوبی واقفند نتایج پرثمر این مذاکرات می­تواند به اندازه­ای خوب باشد که ارزش آن را دارد سختی­های آن را به جان خرید.

 

ايهود باراک، ­وزیر دفاع اسرائیل، معتقد است خارج کردن سوريه از دايره کشورهای متخاصم با اسرائیل گام با اهميتى است اما بايد واقع نگر بود زیرا تنها رسیدن به صلح از موضع قدرت و امنيت با ارزش و قابل اطمینان است.

 

باراک در این باره گفت:« سورى‌ها مانند ما مى‌دانند نشستن پشت میز مذاکرات مانند رفتن به یک خیابان دو طرفه است. اگر از یک طرف امتیاز دهی از طرف دیگر هم امتیاز می­گیری. اما فاصله بين دو طرف این خیابان برای ما و سوریه بسيار زياد است و این موضوع مسیر صلح را بسیار سخت و مشکل می­کند.»

 

به اعتقاد وزیر دفاع اسرائیل قدرت و بازدارندگى ارتش این رژیم نخستين و مهمترين وسيله براى جلوگيرى از جنگ است و می­تواند باعث برقرارى صلح ‌شود.

 

باراک همچنین مدعی شد، اسرائيل خواستار صلح است و دستش را براى صلح به سوى همسايگان دراز مى‌کند.

  

اما این اظهارات باراک از واکنش سوری­ها در امان نماند. مهدى دخل‌الله، وزير سابق اطلاع رسانى سوريه، با بيان اينکه اسرائیل هيچگاه به دنبال برقرارى صلح نبوده، گفت:« در سوريه و حتى سرزمين‌هاى عربى هيچکس اعتقاد ندارد اسرائيل رژيم صلح‌طلبی است و رفتارهای این رژیم در قبال موضوعات مورد منازعه از جمله جولان، مزارع شبعا در لبنان، اراضی تحت اشغال فلسطینی­ها، اراضی اشغال شده اردن و بسیاری مسائیل دیگر که هیچ گاه اسرائیل حاضر نشده صادقانه و با حسن نیت برای حل آنها گام بردارد و آنها را حل و فصل کند، دلیلی بر این ادعا است.»

  

نصرالدين خيرالله، نماینده پارلمان سوریه، نیز در گفت و گو با شبکه خبرى العالم گفت:« ما در طول 9 سال مذاکره با اسرائيل به هدف خود نرسيديم اما معتقدیم اگر تل آویو واقعا براى برقرارى صلح نيتى صادقانه داشته باشد مى‌توانيم به آن برسیم.»

  

وى با تاکيد بر اينکه تنها خواست سوريه بازگرداندن کامل سرزمين‌هاى اشغالى اين کشور است، افزود:« اگر سوريه احساس کند اسرائيل در بازگرداندن کامل بلندى‌هاى اشغالى جولان جدى است، با اين رژيم مستقيما مذاکره خواهد کرد. گرچه شرايط کنونى و وضعيت اسرائيل چندان دلگرم‌کننده نيست اما با این حال سوريه از هر فرصتى براى پس‌گيرى حقوق و سرزمين اشغالى خود استفاده خواهد کرد.»

  

وی همچنین گفت:« با وجود اين، شرايط از سال 2006 ميلادى بويژه بعد از پيروزى مقاومت لبنان و موضع ثابت سوريه به عنوان جبهه مقاومت و مقابله با سلطه‌گرى غرب در منطقه تغيير کرده است. اين وضعيت شايد رژيم اسرائيل را وادار کند بار ديگر درباره موضوع اشغال بخشى از خاک سوريه بيانديشد. بنابراين هر چه زمان بگذرد به همان اندازه نيز دستيابى به صلح وثبات دشوارتر خواهد شد. البته ترکیه ضمانت­هایی را به ما مبنی بر برگرداندن بلندی­های جولان از سوی اسرائیل داده است.»

 

اسحاق ناوون که رياست گروه اسرائیلی در مذاکرات صلح با مصر را در سال 1978 بر عهده داشت نیز در گفت و گو با روزنامه دیلی تلگراف از سران اسرائيل خواست به منظور کاهش نفوذ ايران در منطقه خاورميانه با سوريه به صلح برسند.

 

وى با اشاره به نزديک شدن شصتمين سالروز تاسيس اسرائيل گفت:« جنگ سال 1973 با مصر و توافق صلح متعاقب آن درسى اساسى براى دولت ايهود اولمرت نخست وزير اسرائيل است.»

 

آنچه مسلم است مذاکرات سوریه و اسرائیل یک شبه حل نخواهد شد. شاید این مرتبه بتوان گفت جبهه سوریه برای صلح بسیار مطمئن­تر از جبهه اسرائیل است.

 

زیرا دولت کنونی اسرائیل مذاکرات صلح با سوریه را رهبری می­کند و با توجه به شکننده بودن پایگاه این دولت و احتمال کنار رفتن آن از قدرت، هیچ تضمینی نیست که این مذاکرات به نتیجه برسد. گرچه قضاوت در این زمینه هنوز بسیار زود است.