حمله ترامپ به صادرات نفت ایران

جیم لوب

دیپلماسی ایرانی: دولت ترامپ با درخواست از کشورهای وارد کننده ی نفت ایران، مبنی بر حذف کامل واردات نفت از ایران از تاریخ 4 نوامبر، به سیم آخر زده است. این اتفاق به دنبال نشست اوپک رخ داد که در آن، ظاهرا به خاطر فشارهای عربستان، امارات و به ویژه آمریکا، اعضای این سازمان مجبور به پذیرش افزایش اندک در تولید نفت شدند. روسیه نیز اعلام کرده که مایل است افزایش تولید نفت داشته باشد.

لوبلاگ اخیرا مصاحبه ای با سارا وخشوری، کارشناس مطرح بین المللی در زمینه ی امنیت و بازار انرژی، پیرامون پیامد های این اقدام انجام داده است.

جیم لوب: به نظر شما در کوتاه مدت، این اقدامات چه تاثیری بر بازار جهانی و قیمت نفت خواهد داشت؟

سارا وخشوری: این مسئله بستگی به این دارد که تا چه میزان نفت ایران از بازار حذف شود. اگر کاهش صادرات نفت ایران، متناسب با مطالبه ی فصلی و مبانی بازار باشد، آنگاه، مانند تحریم های هسته ای سال 2012 تا 2015، شاهد افزایش چشمگیر قیمت ها نخواهیم بود. اما اگر دولت ترامپ برای کاهش حداکثری صادرات نفت ایران، فشار وارد کند، آن گاه با افزایش بهاء روبرو خواهیم بود. در سال های 2012 تا 2015، افزایش چشمگیر تولید در نفت شیل آمریکا رخ داد. اما اکنون ما انتظار یک افزایش ناگهانی در تولید را نداریم و تنها انتظار می رود که از ظرفیت ذخیره ی بازار استفاده شود. عربستان سعودی می تواند 2 میلیون بشکه در روز تولید کند. امارات متحده عربی و دیگر اعضای اوپک همراه با روسیه می توانند در زمان تحریم، کمبود نفت ایران را جبران کنند. اما وقفه هایی که اکنون در بازار عرضه از جانب ونزوئلا و لیبی رخ داده، شرایط بازار را نسبت به استفاده از ظرفیت ذخیره، به منظور پوشش کمبود نفت ایران، حساس کرده است. نگرانی بازار نسبت به افزایش درگیری ها در منطقه، مثلا بین عربستان و ایران، ممکن است باعث افزایش قیمت ها شود.

جیم لوب: به نظر شما، تا چه حد عربستان و امارات با دولت ترامپ، در تولید نفت به منظور افزایش فشار بر اقتصاد ایران هماهنگ هستند؟

سارا وخشوری: تنها عربستان و امارات نیستند، بلکه سایر اعضای اوپک و روسیه نیز برای ایجاد توازن در بازار و جلوگیری از افزایش ناگهانی قیمت ها تلاش خواهند کرد. اما به دلایلی که در بالا ذکر کردم، بازار مطمئنا شاهد افزایش قیمت نفت خواهد بود.

جیم لوب: از نظر شما صادرکنندگان اصلی نفت به ویژه روسیه، عربستان سعودی، عراق، امارات و ایران، تا چه میزان به تولید نفت، طی چند ماه باقی مانده تا 4 نوامبر، خواهند افزود؟

سارا وخشوری: تمام این کشور ها می توانند تولیداتشان را تا سقف 2.5 میلیون بشکه در روز افزایش دهند تا تمام صادرات نفت ایران را پوشش دهند. با این حال، همانطور که گفتم، این امر باعث ایجاد شکاف قابل توجهی در ظرفیت های دخیره ی بازار، به ویژه در موارد اضطراری، می شود. ایران با استفاده از تهدید به بستن تنگه هرمز، می خواهد به بازار نفت هشدار دهد که از تمام ظرفیت ذخیره اش استفاده نکند. حسن روحانی و محمود احمدی نژاد دقیقا از کلمات همانندی، در قبال تهدید علیه صادرات نفتشان استفاده کردند: "اگر صادرات نفت ایران ممنوع شود، اجازه نخواهیم داد حتی یک قطره نفت از تنگه ی هرمز رد شود."

لوب: با وجود روابطی که روسیه با ایران دارد، تا چه میزان در افزایش تولید با عربستان و امارات و حتی آمریکا، همکاری خواهد کرد؟ این اقدام چه تاثیری بر روابط مسکو با تهران دارد؟ و یا تمایل مسکو به افزایش تولید به خاطر دلایل کاملا متفاوتی است و ربطی به روابطش با ایران ندارد؟

وخشوری: روسیه طبیعتا آنچه به نفع اقتصاد و منافع ملی اش است را انجام می دهد. طی چند سال گذشته، روابط بین روسیه و عربستان بسیار نزدیک شده است. این دو کشور نه تنها در بازار نفت همکاری نزدیکی با هم دارند بلکه می خواهند در زمینه ی صنعت گاز طبیعی مایع نیز با یکدیگر همکاری کنند. گسترش ظرفیت تولید و صادرات گاز طبیعی مایع، یکی از اولویت های پوتین بوده است. این رابطه ی جدید بین عربستان و روسیه از یک طرف و از طرفی هم احتمال ایجاد روابط حسنه بین روسیه و آمریکا، قطعا می تواند بر موضع و سیاست روسیه در قبال ایران، تاثیر بگذارد.

لوب: از نظر شما، اقتصاد ایران، در مقایسه با دور قبلی تحریم ها، چقدر متاثر از این تحریم ها خواهد شد؟

وخشوری: اقتصاد ایران در شرایط خوبی به سر نمی برد. هنوز متاثر از تحریم های سال های 2012 تا 2015 است. به نظر می رسد که ایران راه حلی ندارد. از یک طرف، پایبندی به برجام، دیگر به نفع منافع و رفاه اقتصادی ایران نیست. از طرفی دیگر از ایران خواسته شده است تا در مورد برنامه ی موشکی و سیاست ها اش در خاورمیانه نیز به توافق رسیده و به آنها پایبند باشد. اگر ایران از برجام خارج شود و یا در قبال تحریم های آمریکا برخورد تندی نشان دهد، صادرات فرآورده ی نفت خام پالایش شده و پتروشیمی اش را در معرض خطر قرار خواهد داد. خروج ایران از برجام، باعث اتحاد بین آمریکا و اتحادیه ی اروپا بر سر اعمال تحریم های اقتصادی شدید تر علیه ایران، خواهد شد.

منبع: لوبلاگ / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 33