سیاست های اشتباه آمریکا در قبال ایران

نویسنده: باربارا اسلاوین

دیپلماسی ایرانی: به رغم این ادعا که دولت ترامپ «در کنار مردم ایران می ماند، مساله ای که روز دوم جولای بار دیگر از سوی برایان هوک، مسئول سیاست گذاری وزارت امور خارجه آمریکا هم تکرار شد، اما تاثیرات منفی سیاست گذاری های ایالات متحده به طور عمده گریبان گیر مردم عادی ایران شده است.»

مساله تنها به تلاش های دولت ترامپ برای محروم کردن ایران از درآمدهای نفتی اش به رغم تعهد کامل این کشور به توافق هسته ای سال 2015، محدود نمی شود. ایرانی ها، از پدربزرگ ها و مادربزرگ های شهروندان آمریکا گرفته تا دانشجویان و تحصیلکرده ها، بر مبنای این توجیه اشتباه که تهدیدی برای امنیت ملی ایالات متحده هستند، از ورود به این کشور منع شده اند. این اتفاق در شرایطی رخ داده که ایرانی ها سهم به سزایی در اقتصاد و جامعه آمریکا داشته اند و تاکنون هیچ ایرانی که به او روادید اعطا شده در خاک آمریکا اقدام تروریستی انجام نداده است. دادگاه عالی آمریکا رای خود را درباره سومین دستور اجرایی ترامپ علیه شماری از کشورها با اکثریت مسلمان که ایران مشهورترین آنهاست، 26 ژوئن صادر کرد. ساعاتی از رای دادگاه نگذشته بود که یک مقام وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد هدف از خروج یک جانبه از برجام کاهش صادرات نفت ایران به «صفر» تا 4 نوامبر است. هوک هم دوم جولای این مساله را تکرار کرد. برخی در واشنگتن، تل آویو، ریاض یا ابوظبی احتمالا بر این باور بودند که اگر این ضربه دوگانه به تغییر دولت 40 ساله جمهوری اسلامی منجر نشود، دست کم ایران را به تغییری دلخواه آنها در مواضعش وا می دارد. اما احتمال اینکه چنین اقداماتی تغییری در موقعیت منطقه ای ایران ایجاد کند اندک است.

در خصوص مساله خرید نفت از ایران، هوک با اظهار اینکه آمریکا حاضر به هیچ گونه چشم پوشی نیست، گفت دولت ترامپ آماده است با کشورهایی که واردات نفتی خود از ایران را به تدریج کاهش می دهند، همکاری کند. چین، هند و ترکیه همگی اعلام کرده اند که تنها به این دلیل که واشنگتن خواسته واردات نفت از ایران را متوقف نمی کنند. با این حال، هیچ شکی وجود ندارد که در نتیجه تهدید آمریکا به اقدام قانونی علیه شرکت های خارجی که به تجارت با ایران ادامه می دهند، صادرات نفتی ایران کاهش خواهد داشت و این مساله بحران سیاسی و اقتصادی موجود در این کشور را تشدید می کند.

عدم اطمینان به دوام برجام از زمان ورود ترامپ به کاخ سفید اقتصاد ایران را ضعیف کرده و شرکت های خارجی را از سرمایه گذاری در این کشور باز داشته و به کاهش ارزش ریال منجر شده و همه اینها پیش از خروج یک جانبه ترامپ از توافق هسته ای در تاریخ 8 ماه مه بوده است. از ماه مه تاکنون کاهش بیشتر ارزش ریال در برابر دلار با وحشت عمومی همراه شده که اعتراض ها و اعتصاب ها در بازارهای ایران بازتاب همین وحشت بودند. جناح سیاسی مخالف دولت روحانی هم به این تشویش ها دامن زدند. حسن روحانی رئیس جمهوری ایران همچنان از حمایت آیت الله علی خامنه ای رهبر معظم ایران برخوردار است، اما به نظر می رسد محافظه کاران مخالف دولت او برای بازگشت به قدرت در انتخابات پارلمانی 2020 و انتخابات ریاست جمهوری 2021 تلاش می کنند.

اما این صحنه ها تکراری است؛ اقدامات جورج دابلیو. بوش زمانی که ایران را یکی از اعضای «محور شرارت» خواند در نهایت به روی کار آمدن محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری پیشین ایران منجر شد. احمدی نژاد با شکست دادن نامزد عمل گرا در انتخابات ریاست جمهوری سال 2005 و بعدتر در انتخابات 2009 پیروز شد. ایران برنامه هسته ای را که در دو سال آخر دولت قبلی به تعلیق درآمده بود، در دوران احمدی نژاد تسریع کرد و اکنون هم احتمال از سرگیری این برنامه در ابعاد خطرناک آن وجود دارد و این در حالی است که دستاوردهای دیپلماسی هسته ای دولت ترامپ با کره شمالی به طور فزاینده شک برانگیز به نظر می رسد.

دولت بوش که سال 2003 مذاکرات هسته ای با ایران را تماما به بریتانیا، فرانسه و آلمان سپرد، فرصت بزرگترین رشد جغرافیایی ایران را با سرنگونی صدام حسین دشمن دیرینه اش در عراق، فراهم آورد. دو سال بعد آمریکا بر برگزاری انتخاباتی اصرار ورزید که به روی کار آمدن دولتی شیعه و حزبی سیاسی منجر شد که دوست ایران بودند. نفوذ منطقه ای ایران از آن زمان رو به افزایش بوده است. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران به نیروهای عراقی در شکست دادن داعش کمک کرد. در سوریه دولت بشار اسد که دوست ایران است همچنان پس از چند سال جنگ داخلی قدرت را در دست دارد، حزب الله که متحد ایران محسوب می شود در لبنان نفوذ دارد و در یمن هم حوثی ها تاکنون در برابر تجاوزهای عربستان سعودی مقاومت کنند.

به نظر می رسد دولت ترامپ برای کاهش گستره نفوذ ایران در منطقه تنها روی فشار اقتصادی شرط بسته است. اما خودداری آمریکا از اعزام نیرو به منطقه به این معناست که دوستان ایران در منطقه به پیشروی ادامه خواهند داد. متحدان عرب آمریکا جدیدترین نمونه از تسلیحات پیشرفته را در اختیار دارند، اما در میدان مبارزه نمی توانند نیروهای ایرانی را شکست دهند. در حالی که عربستان سعودی و امارات متحده عربی با حمایت لجستیک آمریکا همچنان به بمباران یمن ادامه می دهند و وخیم ترین بحران بشریت را ایجاد کرده اند، مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا در توئیتر ایران را برای این بحران سرزنش می کند و این در حالی است که دولت آمریکا به نقض حقوق بشر در کشورهای استبدادی بی توجه و رفتارهایش در قبال پناهجویان در مرز مشترک با مکزیک خجالت آور است.

به طور قطع ایران هم مشکلاتی دارد و بسیاری در داخل و در خارج از این کشور خواستار اصلاحاتی هستند که ایران را به رسیدن به توانایی های بالقوه اش یاری رساند. پذیرش برجام از سوی آمریکا می توانست زمینه و کانالی دیپلماتیک برای واشنگتن فراهم آورد تا در این هدف به ایرانی ها کمک کند. اما دولت ترامپ با خروج از توافق به رغم تعهد کامل ایران به آن، نمی تواند انتظار کوتاه آمدن ایران در دیگر زمینه ها را داشته باشد.

منبع: آمریکن کانزروتیو / مترجم: طلا تسلیمی