همه برندگان اجلاس اوپک

روزنامه شرق در یادداشتی به قلم علیرضا سلطانی استاد دانشگاه، نوشت: توافقی که در آن همه حاضران احساس برد داشتند. احساسی که بیش از هر چیزی بر حفظ توافق تثبیت سقف تولید نفت استوار بود. اهمیت اجلاس 174 اوپک را با این شاخص می توان بیان کرد که برخلاف نشست های قبلی، وزیران نفت عضو و غیرعضو اوپک سه روز برای رسیدن به توافق و جلوگیری از گسستن توافقی که دو سال پیش کشورهای تولیدکننده نفت به آن دست پیدا کرده بودند، مذاکره و رایزنی کردند؛ بنابراین آنچه در اجلاس اخیر اوپک اهمیت داشت، تداوم توافق و سیاست هماهنگ کشورهای تولیدکننده نفت و حراست از روند همکاری شکل گرفته میان کشورهای نفتی عضو و غیرعضو اوپک بود که به سختی و پس از فرازوفرودهای بسیار در اواخر سال 2016 به آن رسیده بودند و زمینه تقویت جایگاه کشورهای تولیدکننده نفت در بازارهای جهانی، احیای اوپک و تحقق هدف نهایی و مشترک همه کشورهای نفتی یعنی بهبود و تعادل قیمت نفت در بازارهای جهانی را فراهم کردند؛ بنابراین می توان گفت کشورهای حاضر در اجلاس 174 اوپک به ویژه کشورهای بزرگ و تعیین کننده، با وجود همه مشکلات و چالش های سیاسی فی مابین و تلاش برای تحقق اهداف سیاسی و تقابلی خود در قبال دیگر کشورهای عضو، در نهایت نفع و هدف مشترک یعنی حفظ انسجام، هماهنگی و وحدت میان کشورهای تولیدکننده نفت را بر اهداف سیاسی یک جانبه و چندجانبه مقدم شمردند و به لزوم اتخاذ تصمیم واحد برای القای پیامی روشن به بازارهای جهانی از یک سو و قدرت های بزرگی مانند آمریکا که قصد تضعیف اوپک و ازبین بردن روند اتحاد و هماهنگی میان کشورهای نفتی عضو و غیرعضو اوپک را داشتند از سوی دیگر رسیدند. 

توافق دیروز اعضای اوپک و غیرعضو اوپک به نوعی تأکید و تقویت توافق تثبیت تولید نفت بود، آنجا که کشورهای حاضر تأکید کردند رقم کاهش یک میلیون و 800 هزار بشکه مورد توافق رعایت شود و میزان کاهش بیش از حد که در حدود یک میلیون بشکه پیش بینی می شود، در بازار جبران شود. 

با این تصمیم هم توافق 2016 حفظ شد و هم یک میلیون بشکه نفتی که بیش از حد معین کاهش یافته و مورد تأکید برخی کشورها مانند روسیه و عربستان بود، محقق شد.چنان که در سطور گذشته بیان شد، این توافق به راحتی به دست نیامد. مذاکرات سخت، پیچیده و فشرده بزرگان نفتی در وین در سه روز، این توافق برد- برد را برای اعضا به همراه داشت، اما شاه کلید و نشست سرنوشت ساز که این مهم را رقم زد، دیدار وزیران نفت ایران و عربستان ساعتی قبل از آغاز اجلاس رسمی وزیران نفت اوپک بود. ظاهرا تاریخ دوباره برای اوپک و این دو کشور و تقریبا یک سال و نیم پس از توافق 2016 تکرار شد و ایران و عربستان در شرایطی که بدترین شرایط مناسبات سیاسی را در طول چند دهه اخیر تجربه می کنند، در موضوع و منفعت مشترکی به نام نفت به توافق می رسند. 

عربستان به تبعیت از سیاست های خصمانه چندساله اخیر خود، قصد همراهی با تحریم های آمریکا علیه ایران و اثربخشی آن را داشته و دارد. این کشور در نظر داشت شرایط را در اجلاس اوپک به سمتی ببرد که وضعیت تولید و عرضه نفت در بازارهای جهانی در ماه های آینده، از طریق کمک به جایگزینی نفت تحریمی ایران، متعادل باقی ماند. در مقابل ایران می کوشید از اهرم توافق 2016 و با تلاش برای حفظ آن، مانع از اجرای راحت تحریم های نفتی آمریکا علیه ایران شود. برخلاف دوره قبلی تحریم، ایران قصد داشت در نهایت بهره برداری را از ابزارهای دیپلماتیک و فرصت های بین المللی خود از جمله اوپک داشته باشد و به کمک اوپک مانع از تکرار تجربه تلخ تحریم های گذشته شود که در آن اوپک نقش منفعل و چه بسا منفی علیه ایران داشت.

به نظر می رسد این هم اتفاق افتاد و ایران در پناه دیپلماسی انرژی در نهایت از این اجلاس بهره برد؛ اما این همه دستاورد نیست، بلکه چنانچه قبلا نیز بارها این نگارنده بر آن تأکید کرده، نفت و همکاری های نفتی ایران و عربستان، تجربه و فرصت خوبی است که دو کشور می توانند با ایجاد حس و نفع مشترک، دیگر مشکلات و چالش های سیاسی و امنیتی خود را حل وفصل کنند. فرصت ایجادشده در موضوع همکاری نفتی ایران و عربستان باید به حوزه های دیگر نیز تسری یابد. در این راستا پیشنهاد می شود نهایت بهره برداری از دیپلماسی نفتی برای این مهم صورت گیرد. نهایت اینکه نشست 174 اوپک جدای از اینکه بار دیگر توان دیپلماسی انرژی کشور را نشان داد، ثابت کرد که چگونه می توان با تعامل و گفت وگو به جایی رسید که همه به منفعت مشترک بیندیشند.