تقویت طرفداران برجام در ترکیب جدید شورای امنیت

آلمان، اندونزی، بلژیک، آفریقای جنوبی و جمهوری دومنیکن در رای گیری روز جمعه (پریروز) مجمع عمومی سازمان ملل متحد، برای سال های 2019 تا 2020 به عضویت شورای امنیت درآمدند.
حضور آلمان در ترکیب جدید شورای امنیت با توجه به خروج آمریکا از توافق هسته ای ایران می تواند حائز اهمیت باشد چرا که این تصمیم دولت آمریکا، شرایط جدیدی را در عرصه بین الملل ایجاد کرد بگونه ای که با اعمال فراسرزمینی قوانین داخلی خود، فرصت بزرگ دیپلماسی را از همه کشورها سلب کرده و جهان را گروگان گرفته است.
عضویت آلمان که بارها بر حفظ برجام تاکید کرده و حتی آنگلا مرکل صدر اعظم این کشور چند روز پیش از اعلام تصمیم دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا به این کشور سفر کرد و خواستار بقای برجام شد، می تواند جناح مقابل آمریکا را تقویت کرده و وزنه را به سمت اروپا به خصوص اعضای برجام بچرخاند.
سیاست خارجی نامتعادل دولت جدید آمریکا باعث شده است تا موجی از مخالفت ها علیه این کشور شکل گیرد و اروپا به دنبال احیای استقلال سیاسی، اقتصادی و همچنین امنیتی خود برآید، با این وجود به نظر می رسد عضویت آلمان به عنوان یک کشور موثر در اتحادیه اروپا و قطب صنعتی می تواند شعار آمریکا اول ترامپ را بیش از پیش به شکست بکشاند و انزوای بیشتر این کشور را در بزرگترین نهاد بین المللی رقم بزند.
از دیگر موضوعات مهم، شناخت آلمان از مسائل منطقه ای و تلاش این کشور برای کاهش تنش ها در خاورمیانه حتی برای میانجیگری میان ایران و عربستان بوده و شاید بتوان گفت نسبت به فرانسه و انگلیس، مواضع معتدلتری داشته است.
آلمان با این مزیت ها می تواند در کنار روسیه و چین، فضای شورای امنیت را به سوی حل بحران خاورمیانه هدایت کند و شاید گامی برای تسریع آن با تاکید بر حاکمیت ملی و امنیت منطقه ای که امنیت اروپا را متاثر خواهد کرد، باشد.
آلمان در ترکیب جدید جایگزین هلند می شود که تسهیلگر قطعنامه 2231 هم بوده است.

**اندونزی
اندونزی بزرگترین کشور اسلامی، عضو سازمان همکاری اسلامی و جنبش عدم متعهد است که جایگزین قزاقستان می شود.
این کشور که در شرق آسیا واقع شده از جهات ارتباط با کشورهای اسلامی، ارتباط با چین به عنوان عضو دائم شورای امنیت و ارتباط با آمریکا به عنوان چهارمین شریک تجاری قابل توجه است.
چین با عضویت اندونزی در یک جاده یک کمربند کوشیده است تا مسائل منطقه ای بویژه دریای جنوبی چین را مدیریت کند و مانع از دخالت های بیشتر آمریکا در منطقه شود.
پکن از ابتدای شروع برنامه یک کمربند یک جاده در سال 2013 میلادی، سرمایه گذاری های خارجی خود را در منطقه جنوب شرق آسیا از جمله در اندونزی بطور قابل ملاحظه ای بویژه در بخش های ساخت و ساز، راهسازی، انرژی و پروژه های زیربنایی افزایش داده است.
این دو کشور همچنین تاکنون در مورد افزایش تنش ها و رقابت های نظامی در حوزه دریای جنوبی چین ابراز نگرانی کرده اند که در گفت وگوهای رهبران جاکارتا-پکن مورد توجه قرار گرفته است.
اندونزی اگر چه در کنار روابط خود با چین، روابط تجاری و سیاسی خوبی با آمریکا دارد اما این مساله مانع از آن نیست تا این کشور، سیاست خارجی مبتنی بر عضویت خود در آسه آن، نَم (جنبش عدم تعهد) و سازمان همکاری اسلامی را نادیده بگیرد.
ارتباط مناسب این کشور با جمهوری اسلامی ایران هم نباید از نظر دور بماند همانگونه که در سه سال پیش وزیر انرژی و منابع معدنی اندونزی با وزارت نفت ایران در تهران یادداشت تفاهمی با محوریت انرژی تجدیدپذیر و برق رسانی امضا و دکتر حسن روحانی رئیس جمهوری ایران هم دو سال پیش به این کشور سفر کرد.
بر اساس آمار شورای هماهنگی سرمایه گذاری اندونزی، ایران در سال 95 با سرمایه گذاری در 16 پروژه این کشور جایگاه 13 را از آن خود کرد، در حالی که عربستان سعودی در همین دوره تنها با سرمایه گذاری 900 هزار دلاری در جایگاه 57 کشورهای سرمایه گذار در اندونزی قرار گرفت.
با این حال، عربستان هم تلاش کرده است روابط خود را با این کشور توسعه و نفوذ خود را در کشورهای آسیای جنوب شرقی گسترش دهد که با توجه به نوسانات بهای نفت در بازار جهانی که سهم عمده ای در درآمدهای بودجه ای این کشور دارد، ریاض نیازمند متنوع کردن اقتصاد خود است و با این هدف به دنبال تقویت تعاملات خود با کشورهای آسیایی است.
علاوه بر آن، اندونزی روابط خوبی با قطر دارد و حدود 29 هزار شهروند اندونزی در قطر فعالیت می کنند؛ از این رو، جاکارتا مایل است تا مسئولیت میانجیگری بین این کشور و عربستان را بر عهده گیرد. 
با این ملاحظات، به نظر می رسد حضور اندونزی در شورای امنیت می تواند فرصتی برای تعمیق جاکارتا با کشورهای اسلامی و افزایش تاثیرگذاری این کشور در حل اختلافات منطقه خاورمیانه فراهم آورد.

**آفریقای جنوبی
کشور برگرفته از مبارزات ضد آپارتایدی آفریقای جنوبی یکی از پنج عضو اصلی بریکس است. تشکیل بلوک بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) که پیشرو نظم جدیدی در جهان است، موجب شد این بلوک خود را به عنوان بازیگر کلیدی در نظم بین الملل مطرح کند. 
حضور آفریقای جنوبی، که سیاست های مستقلی در عرصه بین الملل دارد و می کوشد به عنوان یکی از قطب های مهم قدرت در جامعه بین الملل ظاهر شود، در شورای امنیت در کنار چین و روسیه دو کشور دیگر بریکس می تواند وزنه تصمیم گیری های این شورا را به نفع این گروه تغییر دهد.
این کشور همچنین رابطه مناسبی با جمهوری اسلامی ایران دارد و به دنبال تعمیق روابط اقتصادی با تهران است. محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در سال 1396 به این کشور سفر کرد و توافق های اقتصادی خوبی بین فعالان اقتصادی دو کشور به امضا رسید.
همچنین آفریقای جنوبی همواره از برجام حمایت کرده و سیریل رامافوزا رئیس جمهوری این کشور، پس از خروج آمریکا از این توافق بین المللی اظهار کرد: ما به عنوان یک اصل که ریشه عمیقی در سیاست خارجی آفریقای جنوبی دارد، همواره از دیپلماسی چندجانبه و حل و فصل صلح آمیز مناقشات حمایت می کنیم. در این رابطه برجام یک دستاورد بزرگ است که چارچوبی از اعتماد را مهیا می کند تا در قالب آن جمهوری اسلامی ایران فعالیت های هسته ای خود را در جهت اهداف صلح آمیز توسعه دهد.
رئیس جمهوری آفریقای جنوبی، برجام را در راستای منافع منطقه و جهان دانست و ادامه داد: چنین پیشرفتی که در طی سالها مذاکره و تلاش دیپلماتیک به دست آمده است نباید از بین برود. این توافق از زمان امضا سهم بسزایی در کاهش تنش ها در مورد برنامه هسته ای ایران داشته و هنوز هم نقش بسیار مهمی در ایجاد صلح و ثبات و عادی سازی روابط دارد.
رامافوزا تاکید کرد: دولت آفریقای جنوبی از تمامی طرفهای دیگر این موافقتنامه می خواهد تا به تعهدات خود در چارچوب این برنامه احترام بگذارند و خروج آمریکا نه تنها نباید سایر طرفها را از اجرای تعهدات خود در این موافقتنامه بازدارد، بلکه همچنین نباید تاثیری منفی بر سازوکارها و مکانیزمهای ایجاد شده توسط برجام داشته باشد.
بدین ترتیب باید انتظار داشت، حضور آفریقای جنوبی در شورای امنیت، کفه ترازوی برجام را در شورای امنیت سنگینتر کند و همسویی بیشتری با روسیه، چین، فرانسه، انگلیس و آلمان در تداوم برجام به چشم بخورد.

**بلژیک
بلژیک که در ترکیب جدید شورای امنیت جایگزین سوئد می شود، عضو اتحادیه اروپا است و در تصمیم گیری های کلان سیاست خارجی، مواضی همسو با این اتحادیه دارد.
اگر چه ایران و بلژیک روابط دیرینه ای دارند اما در جریان تشدید تحریم های غیر قانونی غرب علیه کشورمان به بهانه موضوع فعالیت های هسته ای، روابط دوجانبه سیاسی و اقتصادی تحت تاثیر این تحریم ها تا حد زیادی دچار رکود شد ولی با آغاز مذاکرات ایران و گروه 1+5 در خصوص برنامه هسته ای از سال 1392 روابط دوجانبه دو کشور در سطوح مختلف سیاسی و اقتصادی رو به بهبود و گسترش یافت. 
دیدیه ریندرز معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه بلژیک جزو اولین وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپایی بود که در اسفند سال 1392 به ایران سفر کرد و اراده کشورش برای توسعه روابط با ایران را اعلام داشت. 
پس از آن هیات های سیاسی و اقتصادی زیادی میان دو طرف تا به امروز مبادله شده که اهم آن می توان به سفر متقابل وزرای امور خارجه دو کشور، سفرهای متقابل روسای اتاقهای بازرگانی دو کشور، سفر وزیر مشاور در امور تجارت خارجی بلژیک به تهران به همراهی حدود 25 تن از تجار و صاحبان صنعت بلژیکی به ایران در سال 1394، سفر مقامات پارلمانی دو کشور از جمله سفر رئیس مجلس سنا و همچنین رئیس کمیسیون روابط خارجی مجلس بلژیک به ایران، سفر نخست وزیر دولت فلاندر بلژیک در راس هیاتی 200 نفره از تجار و صاحبان صنایع بلژیک به ایران و سفر معاون رئیس جمهوری، رئیس سازمان انرژی اتمی و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران به بلژیک و امضای یادداشت تفاهم همکاری میان دو کشور در سال 1395 اشاره کرد.
هم اکنون برنامه ریزی برای توسعه روابط هر چه بیشتر میان دو کشور و افزایش سطح هیات های سیاسی و اقتصادی مورد مبادله در دستور کار مقامات سیاسی دو کشور قرار دارد.
از سوی دیگر حضور مقر اصلی ناتو در این کشور و روابط خوب آن با کشورهای غربی و آمریکا، سیاست خارجی این کشور را تحت تاثیر قرار داده و در موضوعات منطقه خاورمیانه، نگاه سیاسی آن متاثر از نگاه این کشورها به خصوص کاخ سفید است.

**جمهوری دومنیکن
جمهوری دومنیکن که در آمریکای شمالی واقع شده است از سال 2019 میلادی جایگزین بولیوی می شود تا این عضو فعال جنبش عدم تعهد، دو سال مقابله با سیاست های امپریالیستی آمریکا را در شورای امنیت به پایان برد.
دومنیکن که تلاش است تا شرایط اقتصادی کشورش را ارتقا دهد، در تازه ترین اقدام با چرخشی به سمت چین، روابط 80 ساله خود با تایوان را قطع کرد و بر چین واحد صحه گذاشت.
در همین راستا 'یانگ یی' وزیر امور خارجه جمهوری خلق چین و 'میگوئل وارگاس مالدونادو' وزیر امور خارجه جمهوری دومینیکن، در اردیبهشت امسال در پکن دیدار و در بیانیه ای تاکید کردند جمهوری دومینیکن روابط خود را با تایوان متوقف می کند و تنها جمهوری خلق چین را به رسمیت می شناسد.
'جوزف وو' وزیر امور خارجه تایوان نیز قطع روابط دیپلماتیک این جزیره را با دومنیکن تایید کرد و گفت: چین مشوق های مالی زیادی برای جذب حمایت از جمهوری دومینیکن ارائه کرده است.
با این وجود، اگر چه ساختار شورای امنیت بگونه ای طراحی شده است که اعضای غیر دائم تاثیر بسزایی در تصمیم گیری های آن بخصوص در صورت مخالفت عضو دائم با پیش نویس یک قطعنامه ندارند اما به هرحال در صورت برخورداری عضو غیر دائم از جایگاه بین المللی مناسب، می تواند در تغییر دیدگاه های این قدرت ها نقش ایفا کند.
علاوه بر پنج کشور جدید، کویت، لهستان، ساحل عاج، گینه استوایی و پرو هم دیگر اعضای غیر دائم شورای امنیت هستند.
مدت عضویت اعضای غیر دائم شورای امنیت سازمان ملل دو ساله است و نیمی از آن هر سال تغییر می یابند.
این شورا مجموعا 15 عضو دارد که روسیه، چین، انگلیس، آمریکا و فرانسه پنج عضو دائم آن هستند.