دیپلماسی صحیح ایران می تواند امریکا را بازنده کند

حسن حمزه، پژوهشگر مسائل خاورمیانه

دیپلماسی ایرانی: مایک پومپئو، وزیر امور خارجه امریکا در بنیاد هرتیج راهبرد جدید سیاست خارجی امریکا علیه ایران را تشریح کرد، این سند از ایران دوازده درخواست مطالبه کرده که به باور کارشناسان اگر غیر ممکن نباشد، غیر واقع بینانه است.

بر  اساس راهبرد جدید در صورت عدم تن دادن ایران به این خواسته ها تحریم های سختی که نمونه آن در گذشته اعمال نشده است، علیه ایران تحمیل خواهد شد.

اما آیا این راهبرد برای ایران تهدید است یا فرصت؟

صرف نظر از موقعیت ایران در داخل امریکا  که همانند  عربستان یا اسرائیل از نفوذ قابل توجهی در بدنه تصمیم گیری در داخل امریکا (سیاست لابی گری) برخوردار نیست، پیش شرط های مطرح شده توسط وزیر امور خارجه ایالات متحده علیه ایران نه تنها توسط ایران بلکه موارد مربوط به توافق هسته ای توسط تمام کشورهای وابسته به آن به ویژه اتحادیه اروپا رد و پذیرفته نخواهد شد.

به واقع این آغاز شروع بحران در روابط ایالات متحده و اتحادیه اروپا است و تهران می تواند از این فرصت برای چانه زنی جهت ادامه فعالیت های اقتصادی با اتحادیه اروپا ذیل چارچوب برجام بهره ببرد.

پومپئو در ارائه نقشه راه جدید پس از خروج واشنگتن از توافقنامه هسته ای 2015، گفت که دولت ترامپ می خواهد چارچوب جدیدی را برای رابطه با تهران ایجاد کند و  خروج امریکا از توافق برای جایگزین کردن آن با توافقی بهتر است.

وی این حرکت را تغییر مهم استراتژیک در سیاست دولت امریکا در رابطه با تهران توصیف کرد و این بدان معنی است که ایالات متحده از سیاست مهار باراک اوباما، به سیاست بازدارندگی تغییر جهت داده است.

پومپئو در این رابطه به عزم دولت امریکا برای تحمیل تحریم های بی سابقه علیه ایران و نیز دنبال کردن عوامل و بازوهای ایران در منطقه و هر نقطه از جهان اشاره و گفت که ایالات متحده با آنها مقابله خواهد کرد.

در حقیقت سیاست تحریم هر چقدر هم که سخت باشد بدون همراهی سایر متحدان همچون چین، روسیه و اتحادیه اروپا نه تنها  تأثیر چندانی بلکه منجر به تحولی در سطح روابط تهران و واشنگتن نیز نخواهد شد. نمونه بارز آن تحریم های امریکا علیه موسکو است.

به سخن دیگر این اقدام بدون همراهی دیگران و شکل گیری ائتلاف وسیع قادر به ارائه نتیجه مطلوب نیست.

در ابتدای این راه اتحادیه اروپا همواره پس از اعلام خروج امریکا از توافق هسته ای راهبرد خود را در قبال آن بیان کرده و سیاست عدم همراهی با واشنگتن را در پیش گرفته است. و این فرصتی مناسب برای ایران فراهم می کند.

بیانیه موگرینی پس از سخنرانی پومپئو به وضوح نماینگر آغاز بحران در روابط این اتحادیه با امریکا است، عصبانیت موگرینی و حمایت قاطع آن از برجام هویدای این موضوع است.

موگرینی در این بیانیه تاکید کرده که روابط تجاری و اقتصادی با ایران در چارچوب توافق هسته ای باید ادامه یابد.

گرچه نبود ایالات متحده در این توافق ضربه سنگینی به آن خواهد زد و از منافع اقتصادی آن برای ایران کم می کند ولی نحوه عملکرد تیم مذاکراتی و چینش آن می تواند از ضربه سخت این تحریم ها به اقتصاد ایران با همراهی اتحادیه اروپا بکاهد.

با اینکه شرکت های بزرگی همچون توتال فرانسه که فعالیت خود را بعد از برجام در پارس جنوبی آغاز کرده، پس از اخطار ایالات متحده به مجازات آنها، فعالیت های خود را تعلیق یا متوقف کرده اند اما این مورد نمی تواند برای برخی شرکت های دیگر صدق کند و می توان از فرآیند دور زدن تحریم ها به ویژه اگر شرایط اعمال شده برای آنها الزامی نباشد بهره برد.

از طرفی جنگ با چنین شرکت هایی می تواند تنش ها بین طرف اروپایی و امریکایی را دوچندان کند چرا که این بحران روابط اکنون نیز پس از خروج یکجانبه امریکا از برجام شدت یافته است.

به بیان ویلیام رایان، محقق مرکز تحقیقات بین المللی و استراتژیک واشنگتن فرصت دیگری که می تواند ایران از آن استفاده کند شکل گیری مبادلات تجاری از طریق سیستم جدید مالی غیر از دلار باشد وی در این زمینه هشدار می دهد که اعتیاد امریکا به استفاده از حربه تحریم علیه دیگران سبب می شود تا برخی کشورها برای شکل گیری یک فرمول جدید جهت انجام عملیات تجاری بین المللی غیر از دلار تشویق شوند. و این زنگ خطری برای ایالات متحده است.