توجه به فرصت حساس مذاکره با اروپا
داوود هرمیداس باوند تحلیلگر روابط بین الملل در سرمقاله ای در روزنامه شرق نوشت: در دوران انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و پس از اعلام نتایج غیرمنتظره آن، تصور این بود که نامزد جمهوری خواهان یعنی دونالد ترامپ، با نوعی تندخویی فعالیت خود را آغاز خواهد کرد؛ چراکه به زعم او آمریکای اوباما، اعتبار خود را از دست داده و در توافق برجام رقابت را به ایران واگذار کرده است. نگارنده برخلاف ادعای افرادی که ترامپ را فردی انزواگرا می پنداشتند، در گفت وگوها و یادداشت های آن مقطع یادآور شدم او به احتمال زیاد رویکردی تهاجمی علیه یک یا دو هدف خاص در جهان اتخاذ می کند و در عین حال تمرکز بر مسائل داخلی آمریکا را نیز برای جلب نظر رأی دهندگان دنبال می کند.
پیشنهاد کردم ایران تلاش کند به اتحادیه اروپا نزدیک شود. نگاه مثبت اروپاییان به برجام موقعیت ویژه ای را برای ایران به وجود آورده است؛ این نزدیکی موجب خواهد شد ترامپ نسبت به این تعهد ایستادگی نسبی بیشتری داشته باشد. به هر حال این رویکرد تا حدی دنبال شد و رئیس جمهور ایالات متحده نیز ناگزیر شد به دلیل همین نگاه اروپا، تا مدتی تعلیق تحریم های مرتبط با هسته ای را ادامه دهد اما ویژگی های شخصیتی ترامپ، سرانجام باعث اعلام خروج یک جانبه ایالات متحده از توافق هسته ای با ایران شد.
بدون شک تاکتیک استفاده از ظرفیت اروپا می تواند شوک ناشی از عملکرد آمریکا را تا حدی کاهش دهد. پیشنهاد نگارنده از گذشته تا امروز ایجاد دفتر اتحادیه اروپا در ایران بوده است که می تواند منجر به بازشدن فضایی جدید در روابط شود؛ ایران امروز نخبگان و افرادی دارد که به دقت مسائل خارجی را از زاویه منافع ملی دنبال می کنند. نباید فقط با بدبینی نسبت به عملکرد اتحادیه اروپا نگریست و در عین حال باید به شدت از منحصرشدن رابطه به چین و روسیه پرهیز شود.
رفتارهای اخیر روسیه نیز ثابت کرد ایران نباید همه تخم مرغ های خود را در یک سبد قرار دهد و ارتباطات خود را با دیگر بازیگران جهانی گسترش ندهد. ایران باید به اروپا هم نزدیک شود و فقط روسیه و چین را مورد توجه خود قرار ندهد. ایران امروز می تواند به توافقی به نام برجام تکیه کند.
فراموش نکنیم اگر در دوره اوباما برجامی به دست نمی آمد، کماکان این مذاکرات با دولت جدید ادامه داشت. مواضعی که دولت ترامپ دارد نشان می دهد او و تیم همراهش به طور کلی نگاهی فراتر از برجام را دنبال می کنند؛ پس شکل گیری تفاهم و توافقی که تحت عنوان برجام است، هیچ گاه در این دوره امکان پذیر نمی شد. موضعی که آمریکا پس از ترامپ اتخاذ کرد، باعث ناامنی در منطقه شد.
همچنین موضع گیری های ترامپ درباره حمایت از عربستان و پیوندزدن برنامه هسته ای ایران با برنامه موشکی دفاعی ایران، نگرانی ها درباره آینده خاورمیانه را دوچندان کرده است. در این شرایط فرصت مناسبی به دست آمده تا ایران بتواند با اروپایی ها گفت وگوهای سازنده ای را ترتیب دهد. کمیسیون مشترک برجام که روز گذشته بدون حضور آمریکا برگزار شد، از جمله این فرصت هاست. اروپایی ها تمایل دارند در صورت تأمین دیدگاه هایشان، به برجام پایبند بمانند. آنان می توانند همان شیوه ای را دنبال کنند که در زمان کلینتون انجام دادند.
زمانی که آمریکا قانون داماتو را تصویب کرد اروپایی ها اعلام کردند این تحریم های یک جانبه مضاعف برخلاف مقررات سازمان تجارت جهانی و مغایر با حقوق بین الملل است. اکنون نیز اگر اروپایی ها این خط مشی را در پیش بگیرند و در مقام مخالفت برآیند و حتی به سازمان تجارت جهانی شکایت کنند، فرایند خروج آمریکا آثار منفی آن چنانی نخواهد داشت؛ اما منوط است به اینکه اروپایی ها تا چه حد پایبند به توافق با ایران خواهند بود و می توانند شرکت های خود را از تحریم های امریکا مستثنا کنند. به همین دلیل ضروری است از هرگونه افراط و تفریط در مسئله برجام در داخل ایران پرهیز شود.
باید فضایی ایجاد کرد که اروپا بتواند در قبال آمریکا و ترامپ موضع گیری جدی حقوقی خود را دنبال کند که هم به سود منافع اروپا و هم به نفع ایران است. ممکن است آنان بخواهند سه موضوع عدم دسترسی همیشگی ایران به فناوری هسته ای، ارتباط سیستم موشکی با بحث هسته ای و عدم دخالت در کشورهای همسایه به ویژه یمن را مطرح کنند؛ در حالی که این مسائل هم منوط به حل مسئله سوریه است. اروپا باید بتواند روی ظرفیت های ثبات بخش ایران در خاورمیانه حساب کند.
نظر شما :