کار دشوار موگرینی

معصومه طرفه

دیپلماسی ایرانی: پس از اخراج غیر منتظره رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا، فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اروپا، باید بیشتر از قبل نگران آینده برجام باشد.

امروز اتحادیه اروپا با انتخاب میان حفظ توافق ایران که یک موفقیت بزرگ دیپلماتیک محسوب می شود و جدایی از مهم ترین شریک سیاسی خود یکی را انتخاب کند.

این توافق در سال 2015 امضا شد و اروپا مسئول حفاظت از این توازن شکننده است: تضمین پایبندی ایران به تعهدات خود در توافق هسته ای و هم زمان تلاش برای منصرف کردن آمریکا به استفاده از تحریم و ادبیات مخرب. این وظیفه با روی کار آمدن دولت ترامپ و تلاش او برای متقاعد کردن رهبران اروپایی در امضا کردن توافقنامه ی تکمیلی دیگری که برنامه موشکی ایران و نقش او در سوریه را شامل شود، کار را سخت تر کرده است.

تصمیم ترامپ به اخراج تیلرسون که نقش آرام کننده ای در دولت داشت و معرفی مایک پومپئو، رئیس سابق سیا که سابقه ی دشمنی با ایران را دارد و مخالف توافق هسته ای است، به عنوان تنها کاندیدای وزیر امور خارجه این فشار را بیشتر کرده است.

علاوه بر این، تلاش ها – ناموفق – برای کنترل رفتارهای تهاجمی دولت جدید آمریکا، اروپا در حال از دست دادن اعتماد ایران است. اوایل ماه جاری ظریف وزیر خارجه ایران برای اولین بار اتحادیه اروپا را به «خشنود کردن» آمریکا متهم کرد. او گفت: «ما اکنون دو مشکل داریم، یکی ایالات متحده و دیگری اروپا.» همچنین، او اروپا را به حمایت از تحریم های آمریکا و عدم پایبندی به تعهداتشان در رابطه با بهبود تعاملات بانکی با ایران متهم کرد.

برخلاف درخواست اتحادیه اروپا در ماه ژانویه برای رفع تحریم ها، رئیس جمهور ترامپ ترتیبات ادامه «تحریم های جامع غیر هسته ای نسبت به ایران» را انجام داد.

همچنین بعضی از وزرای امور خارجه اروپایی به سمت یک توافق نامه تکمیلی حرکت می کنند. وزیر امور خارجه انگلیس که یکی از حامیان برجام بود پس از دیدارش با تیلرسون در ماه ژانویه گفت: «باید در مورد رفتارهای ایران و بعضی از قسمت های برجام گفتگو شود. مخصوصاً در مورد برنامه موشک بالستیک ایران و انقضای برجام.» همچنین، وزیر امور خارجه فرانسه در سفر خود به ایران در اوایل ماه مارس به برنامه بالستیک ایران به عنوان دلیلی مهم برای نگرانی اشاره کرد و از ایران در مورد حضورش در یمن و سوریه سوال کرد.

ایران به موضع وزیر امور خارجه فرانسه پاسخ فوری داد. آیت الله علی خامنه ای، رهبر ایران، با اشاره به این دیدار گفت: «کشورهای اروپایی به اینجا می آیند و می گویند ما می خواهیم در مورد حضور ایران در منطقه گفتگو کنیم. این به شما مربوط نیست. اینجا منطقه ماست. چرا شما اینجا هستید؟»

جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، 5 مارس در مصاحبه با روزنامه اعتماد گفت که برای اروپایی ها بسیار خطرناک است که مساله موشک های بالستیک ایران و سوریه را با برجام مخلوط کنند. وی همچنین هشدار داد که ایران می تواند مذاکرات دوجانبه با اروپا را متوقف کند.

گزارش گروه بحران توصیه می کند «اگر دولت ترامپ قصد نقض برجام را دارد، اتحادیه اروپا باید هر آنچه می تواند انجام دهد تا این توافق را نجات دهد.»

شورای روابط خارجی اروپا پیشنهاد داده اتحادیه اروپا باید «همچنان در برابر فشار ایالات متحده برای انزوای دوباره ایران مقاومت کند». به طور هم زمان اروپا باید «دیپلماسی سخت» را با ایران در مورد مسائل دیگر دنبال کند. با این حال تلاش های اروپایی برای «دیپلماسی سخت» تاکنون اثربخش نبوده است.

اگر اروپا قصد موفقیت در حفظ برجام را دارد باید برای رفع تحریم های آمریکا فشار بیشتری بیاورد. این تنها راهی است که به حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، برای مذاکره در مورد سایر مسائل ایران قدرت می دهد.

برجام یک توافقنامه بین المللی بسیار پیچیده است که پس از گذشت دو سال از مذاکرات جدی امضا شده و نمی تواند به راحتی «تکمیل» شود، به ویژه با توافق نامه ای که هدف آن تعدیل نقش ایران در یک بحران پیچیده تر بین المللی مانند مسئله سوریه است؛ و تا زمانی که اسرائیل بزرگ ترین انبار موشک های بالستیک در منطقه را دارد، متقاعد کردن ایران برای توقف برنامه موشک بالستیک خود دشوار خواهد بود. دیپلماسی بین المللی تنها در صورتی که هدفمند و متعادل باشد مؤثر خواهد بود.

منبع : الجزیره / ترجمه دیپلماسی ایرانی / 33

انتشار اولیه: دوشنبه 13 فروردین 1397 / انتشار مجدد: شنبه 25 فروردین 1397