پنج افسانه درباره برنامه هسته ای عربستان

هنری سوکولسکی

دیپلماسی ایرانی: از زمانی که دولت ترامپ در پاییز گذشته اعلام کرد یک توافقنامه ی همکاری غیر نظامی با ریاض خواهد بست، چیزهای زیادی درباره ی برنامه های هسته ای عربستان سعودی نوشته شده است.

تقریبا تمام گزارش ها و تفسیرها عقیده دارند که واشنگتن باید خواست پادشاه برای غنی سازی اورانیوم و بازتولید پلوتونیوم، دو فعالیتی که دولت ها را به سمت ساخت بمب هسته ای می برد، را بپذیرد. مخصوصا، تحلیلگران پنج نکته را مکررا مطرح کرده اند که به نظر نادرست می آید.

1- عربستان سعودی نیازمند انرژی هسته ای است تا نیاز انرژی رو به رشد خود را تامین کند.

اگر عربستان سعودی یک آینده اقتصادی شکوفا داشته باشد، باید نیاز به انرژی خود را با مصرف سوخت کمتر تامین کند. موافقان انرژی هسته ای عربستان ادعا می کنند، سعودی ها نیاز به شانزده رآکتور بزرگ دارند. در سال 2012، سعودی ها اعلام کردند که قصد دارند تا سال  2032 شانزده رآکتور بسازند. در سال 2017، برنامه ریزان سعودی آن را تا سال 2040 به جلو آوردند.

پس از آن، محمد بن سلمان، از طرح توسعه ملی برای سال 2030 که در آن به انرژی هسته ای اشاره ای نشده بود، بلکه متمرکز بر سرمایه گذاری در انرژی های تجدید پذیر بود، حمایت کرد. اخیرا، سعودی ها اعلام کردند که به جای شانزده رآکتور بزرگ، آنها تنها دو رآکتور می سازند. برخی معتقدند که هدف پادشاه از کاهش این رآکتورها تأمین مالی ساخت رآکتور از طریق درآمدهای نفتی است. اگر این مطلب درست باشد، این نشان می دهد که "ضرورتی" برای برنامه ی هسته ای سعودی وجود ندارد. در حقیقت، مطالعات اخیر نشان می دهد که عربستان سعودی می تواند با توسعه منابع طبیعی گاز و سرمایه گذاری در انرژی های تجدید پذیر، انرژی خورشیدی و بادی، به صورت ارزان تر نیاز به انرژی خود را برآورده کند.

2- بدون توافق هسته ای با ریاض، آمریکا میلیاردها دلار صادرات دانش و قطعات هسته ای به عربستان را از دست خواهد داد.

در حقیقت امریکا رآکتورهای صادراتی تولید نمی کند. تنها شرکت آمریکایی مستقر در امر صادرات، " وستینگهاوس "است که یک شرکت طراح رآکتور است و نه سازنده. این شرکت در حال حاضر در حال ورشکستگی است و احتملا توسط یک شرکت کانادایی خریداری شود. همچنین دانش هسته ای آمریکا و دیگر قطعات تولیدی غیر هسته ای که احتمالا قسمت اعظم صادرات هسته ای آمریکا را تشکیل می دهد، برای صادرات نیازی به توافقنامه همکاری هسته ای ندارد. این کالاها تا کنون صادر می شده و اکنون نیز می تواند صادر شود.

3-اگر واشنگتن این پیشنهاد را نپذیرد، روس ها یا چینی ها خواهند پذیرفت و نفوذ هسته ای آمریکا در منطقه را کاهش خواهند داد.

اگر فرض شود یک انگیزه عربستان از برنامه هسته ای، ساخت سلاح هسته ای باشد تا ایران را بترساند، بنابراین خرید از روسیه کاملا منتفی خواهد بود. چون روس ها در حال ساخت رآکتورهای ایران هستند. اگر عربستان از روسیه خرید کند، ایران از آنچه در حوزه ی هسته ای عربستان می گذرد آگاه خواهد شد. خرید از چین نیز ریسک دارد. اخیرا چینی ها با "نگرانیهای امنیتی" مواجه شده اند که موجب تاخیر در عملکرد طرح های وستینگهاوس در"تایشان" شد. همچنین در مورد بزرگترین طراحی هسته ای صادراتی چین، رآکتور اچ پی آر 100 انگلیس آن را تا سال 2022 تایید نخواهند کرد.

4- از نظر اقتصادی برای سعودی به صرفه است که اورانیوم برای سوخت رآکتورهای خود غنی سازی کند.

اورانیوم در جهان قیمت کمی دارد (کمتر از 22 دلار در هر پوند) و ذخایر اورانیوم نیز در عربستان کشف شده است. اما عربستان باید میلیاردها دلار در حوزه های گوناگون برای غنی سازی اورانیوم و تولید سوخت هسته ای، هزینه کند. در صورتی که عربستان دوازده رآکتور بزرگ در حال اجرا داشته باشد ممکن است از نظر اقتصادی به صرفه شود. در حال حاضر فقط روند خرید دو رآکتور انجام شده است.

5- آمریکا با پذیرش درخواست عربستان سعودی برای غنی سازی اورانیوم، بهره بیشتری می برد نسبت به اینکه مقاومت کند.

آمریکا فاقد نفوذ کافی برای اخد تعهد از عربستان برای عدم غنی سازی اورانیوم است. بهترین کاری که واشنگتن می تواند انجام دهد تقاضا از ریاض برای تعویق فعالیت های هسته ای خطرناک است. بعضی بر این باورند که خواست ریاض به نفع واشنگتن نیز هست. زیرا اجازه به عربستان برای تولید سوخت هسته ای و ظرفیت تولید سلاح هسته ای می تواند به "جلوگیری" از دستیابی ایران به سلاح های هسته ای کمک کند.

منبع : نشنال اینترست / ترجمه دیپلماسی ایرانی / 33