آینده ایران پس از چالش های کنفرانس امنیتی مونیخی ایران

نویسنده: مهدی مطهرنیا، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل

• مقدمه

دیپلماسی ایرانی: از روز جمعه بیش از پانصد سیاستمدار و تحلیلگر امور نظامی در شهر مونیخ در جنوب آلمان در کنفرانس موسوم به کنفرانس امنیتی مونیخ-  27 تا 29 - بهمن گردهم آمدند. این کنفرانس همه ساله در ماه فوریه در هتل بایریشرهوف این شهر برگزار می شود. این کنفرانس از سال ۱۹۶۲ همه ساله برگزار می شود. امسال ۲۱ رئیس جمهور و نخست وزیر و همچنین شمار بسیاری از وزرای کشورهای مختلف جهان شرکت دارند. از جمله مقامات مهم این کنفرانس می توان به ترزا می، نخست وزیر بریتانیا، ادوارد فیلیپ، نخست وزیر فرانسه، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، بینالی ییلدیریم، نخست وزیر ترکیه، اورزولا فون درلاین، وزیر دفاع آلمان، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، و جیمز ماتیس، وزیر دفاع آمریکا اشاره کرد. محمد جواد ظریف نیز در این کنفرانس شرکت داشت. ایران و رودرویی های میان وزیر امورخارجه کشورمان با نتانیاهو و عادل الجبیر در این کنفرانس سیگنال های موجود متوسط گسترش تنش های گفتمانی ایران در منطقه را به سمت سیگنال های قوی سوق داده است.

• پیمایش

• کنفرانس امنیتی مونیخ 2018 و مهم ترین چالش های پیش روی امنیت جهان
  • اتحادیه اروپا: شکاف در اتحادیه، شکافهایی که اتحادیه اروپا سال 2017 را با آنها آغاز کرد را می توان در عدم اطمینان از روابط آتلانتیک، برگزیت، اختلافات قابل توجه بین کشورهای عضو (به ویژه در مورد مهاجرت) و وضعیت امنیتی در مرزهای خود نام برد.
  • ا یالات متحده: مرد تنهای شب؟ سخنرانی های عمومی و توییت های رئیس جمهور ترامپ و اسناد رسمی استراتژیک، باعث شده متحدان و دشمنان ایالات متحده، پیام های بسیار متنوعی را دریافت کنند. او بازیگر باهوش نقش «بازیگر دیوانه است یا مرد تنهای شب امریکا؟ پرسشی است که در این کنفرانس هم پژواک داشت.
  • شرق آسیا :پادشاه چینی یا شریک قافله ی غرب در گستره ی بین المللی ؟ رئیس جمهور چین طی سخنرانی خود در نوزدهمین کنگره  حزب کمونیست چین، اعلام کرد: "این دورانی ست که چین را به سمت مرکز اصلی در صحنه جهان نزدیک می کند." آقای شی در این کنگره سخنانی تهدیدآمیز در خصوص مقابله با سیاست هایی که در پی تضعیف منافع چین باشد و نیز ادامه ساخت زیرساخت های پکن در دریای جنوبی چین ایراد کرد. طی سال های گذشته این کشور سرمایه گذاری های قابل توجهی به بهبود خودکفایی نظامی و انجام عملیاتهای نظامی هر چند در سطح محدود اقدام کرده است. برخی از استراتژیست های چینی معتقدند، چین در آینده نزدیک به عنوان قدرت برتر جهان، ایالات متحده را در جایگاه خود قرار خواهد داد. هر چند چین با چالش های جمعیتی و سیاسی اجتماعی در آینده نزدیک مواجه خواهد شد اما گسترش و توسعه اقتصادی، نظامی، تجاری و دیپلماتیک چین در آینده حکایت از افزایش تنش ها و رقابت های بیشتر با  ایالات متحده دارد. چین آینده پادشاه جهان آینده خواهد بود یا صدراعظم قدرتمند نظام سرمایه داری؟ این پرسشی است که مجالی دیگر می طلبد.
  • روسیه: خرس در غار یا خرس قوی قزل آلاهای تر و تازه نظام بین الملل؟ براساس نظرسنجی دسامبر 2017، 72 درصد از روس ها بر این باورند که کشورشان یک قدرت بزرگ است، این نتایج به طور قابل توجهی بسیار بیشتر از 31 درصد است که در سال 1999 شهروندهای روسی پاسخ داده بودند. این فهم و احساس از قدرت رو به رشد روسیه، بی اساس نیست؛ زیرا مسکو در سال های اخیر  قادر به گسترش نفوذ و فعالیت های خود در عرصه  منطقه ای و جهانی بوده است. از دیدگاه روسیه، این امر موفقیت های زیادی را برای نقش آفرینی بیشتر مسکو در عرصه جهانی به همراه داشته است. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در کنفرانس امنیتی مونیخ در سال 2017 گفت: "روسیه به دنبال یک" نظم جهانی" جدید پس از غرب است. آیا روسیه در پی احیای خرس قدرتمند شرق است؟ ایشینگر در گفت وگو با رادیو آلمان نسبت به وقوع جنگی جدید هشدار داد و گفت: «از زمان پایان اتحاد جماهیر شوروی تاکنون، ما هرگز با چنین خطر بالایی از رویارویی نظامی قدرت های بزرگ مواجه نبوده ایم.» به گفته او عدم اعتماد بین رهبران نظامی مسکو و واشنگتن بسیار عمیق است و «بدتر از این نمی تواند باشد.»
  • کنشگران رسمی جهان فرادولت ها، عقاب های گردن آبی سپهر قدرت؛ به نظر می رسد دنیای آینده با کنشگران قدرتمندی مانند اپل، ماکروسافت، گوگل، و شرکت ها و سازمان های قدرتمند دیگری روبرو خواهد شد که با ورود جهان به دوره ی "گوی بلورین"، و کامل شدن پروسه انقلاب صنعتی پنجم؛ از اهمیتی بیشتر از کنشگران کلاسیک قدرت؛ برخوردار خواهند بود.
• کنفرانس امنیتی مونیخ 2018 و مهم ترین چالش های پیش روی امنیت ایران
  • تئوری جنگ نامتعادل؛ دام چاله ی ایرانی یا فراست آمریکایی؟ بالغ بر دو دهه است که از جنگ نامتعادل به عنوان تئوری اصلی برخورد ابرقدرت جهانی باقدرت های ضعیف و متوسط  هدف هژمونی امنیتی امریکا در آستانه قرن بیست و یکم میلادی، سخن گفته ام. این تئوری بر اساس مفهوم شناسی قدرت افکنی رسانه ای در مکتب تفسیری امنیت برساخته می شود. کنفرانس امنیتی مونیخ آوردگاه این معنا برای ایران بود. آیا ایران دچار دام چاله های ذهنی است که به واسطه ی آنها نمی تواند باور کند که تهدید متقارن برای امریکا در گستره ی منطقه ای و بین المللی نیست؟ یا این امریکا است که با زیرکی ایران را در روند تقابل به صورت چالشی برای پرواز بیشتر در سپهر قدرت در منطقه هدف "هارتلند بزرگ"، قرار داده است؟
  • پیاده سازی دکترین امنیتی امریکا در قبال ایران در مونیخ، دکترین امریکا در برابر ایران عبارت است از: محدودسازی همکاری های بین المللی با ایران؛ و محاصره منطقه ای تهران. مونیخ این جهت گیری را با رهبری ترامپ؛ مدیریت نتانیاهو و اجرایی نمودن آن توسط عادل الجبیر دنبال کرد.
  • اروپا و ابهام در نقش آینده ی آن در قبال بحران محتمل رودرویی با ایران، کنفرانس امنیتی مونیخ ؛ با اتهام های اسرائیل به ایران و پاسخ ایران به اسرائیل به پایان رسید. این کنفرانس بیش از پیش مشخص کرد، وضعیت خاورمیانه پیچیده است و اروپایی ها پی بردند در حال حاضر در صحنه جهانی نقش تعیین کننده ای ایفا نمی کنند، و در بحران احتمالی میان ایران و اسراییل سردرگم هستند. نخست وزیر لهستان گفت: اروپا امروزه به تانک های جنگی بیشتر از اتاق های فکر نیازمند است.»
  • برسازی بحران از ژرفا به سطح لیتانی یا فهرستی از مسایل، در کنفرانس امنیتی مونیخ نتانیاهو به ایران هشدار داد و در پایان وزیر امورخارجه ایران را "دروغگو" نامید. محمدجواد ظریف هم ساکت ننشست، پاسخ تهدیدها و توهین های نتانیاهو را داد و اسرائیل را "تجاوزگر" نامید. ظریف در اجلاس مونیخ و در ارتباط با "مثلث هجوم به ایران "گفت : امروز شاهد یک سیرک مسخره بودیم.
  • طوفان در فنجان قهوه ی خلیج فارس، امیر قطر از کشورهای خاورمیانه خواست اختلافات را کنار بگذارند. یکی از مشاوران دولت عربستان سعودی به دویچه وله گفته است که در حال بررسی اصول مندرج در پیمان وستفالی در سال ۱۶۴۸ است که به چند دهه جنگ در اروپا در قرون وسطی پایان داد تا راهی برای رسیدن به خاورمیانه مدرن پیدا شود. لویس ساندرز، بر این باور است که در قدم اول خاورمیانه باید توافقی شبیه به معاهده هلسینکی را برای خود ترسیم کند،  بخصوص که تنش میان ایران و عربستان ممکن است به درگیری منجر شود. این در حالی است که رئیس کنفرانس امنیتی مونیخ زنگ هشدار نسبت به بروز جنگ های جدید را در این کنفرانس به صدا درآورد.

• پایش

راستی آزمایی خبرهای موجود نشاندهنده اطلاعات زیر است :

1. التهاب در منطقه از درون و فشار از بیرون
2. منطقه بستر حرکت طوفان قدرت به مثابه زودپز نخود و لوبیاهای دیرپز نظم نوین در نظام بین الملل
3. طوفان در فنجان قهوه و سردرگمی در آشپزخانه جهانی چهره نشان می دهد.
4. آن که باد می کارد، طوفان درو می کند.
5. جهت دهی تئوری جنگ نامتعادل از نبرد رسانه ای به جنگ روانی و سوق دادن آن به سوی عملیات های میدانی

• پویش

 رد یابی اطلاعات فوق نشاندهنده ی :

• فعال شدن محاصره منطقه ای ایران به موازات
• کاهش همکاری های بین المللی با ایران
• در زیرپوست معامله های بین المللی پیشاروی ابرقدرت جهانی با قدرت های بزرگ است.

• پردازش

الگویابی پویش های موجود مدل تقابلی را متوجه

• گفتمان سلام در درون، با تکیه بر ایجاد اتحاد ملی و مشارکت فزاینده مدنی است.
• گفتمان صلح با بیرون، با تکیه بر اقتدار درونی و شفافیت سازی مواضع صلح طلبانه بیرونی در عین نمایش اقتدار ملی است.

به نظر می رسد با پروای سردرگمی های ناشی از درهم تنیدگی دهلیزهای هزارتوی چالش ها و بحران های درونی و منطقه ای و بین المللی، جامعه آینده ایرانیان، با چالش های فراروی مونیخی ایران؛ باید در انتظار روزهای پرالتهاب تری نسبت به گذشته باشد.