آیا ایران بازنده عملیات عفرین است؟

دیپلماسی ایرانی: ادبیاتِ شما را له خواهیم کردِ اردوغان، بر علیه کردها در عفرین بیش از آنکه زیبنده نام شاخه زیتون باشد، عینت یافتن نیات گرگ های خاکستری است که در پیوند با داعش، به میش هایی زده اند که همچنان قربانیان عدم درک معادلات قدرت در خاورمیانه اند. کردها یاد نگرفته اند و همچنان قربانی بازی ای می شوند که در آن،  مهره ی بازنده ی همیشگی هستند.

نه تنها هم تباران،  بلکه هیچ کس در کنار کردها قرار نگرفت تا داعش بازسازی شده تحت فرمان اردوغان در قالب ارتش آزاد، به بهانه مرزهای امن برای ترکیه دست برتر را از آن آنکارا در معادلات کند. مسکو، واشگتن و تهران مواضعی چندان روشن نداشته و باید از یک نگاه به آنکارا تبریک گفت که توانسته است در عین پیش بردن سیاست های خود، کشورها را به موضعی نمایشی و یا سکوت  وادار کند. تنها موضع صریح و تند در قابل عملیات عفرین را دمشق داشته و آن را مصداق تجاوز عنوان کرده است. ترکیه ای که بتواند با تجاوز به عفرین دیوار امنیتی به عمق 30 و وسعت 70 کیلومتر ایجاد کند و در مرحله بعد سه و نیم میلیون سوری را با مهندسی امنیتی و مقاصد سیاسی در مناطق تحت سیطره مستقر کند، دیگر نه تنها بازنده تحولات سوریه نخواهد بود بلکه بازیگر اصلی خواهد بود که بستر آن را چتر امنیتی آستانه و سوچی برایش فراهم کرده است.

ظهور دولت کردی غیر قابل پذیرش و خطرناک است اما چه کسی می تواند تضمین دهد که ترکیه پس از عملیات عفرین، برای سوریه خطرناک تر از کردها نباشد. اگر در معادلات جهانی، قدرت مهمترین عامل تنظیم کننده سیاست هاست، تاریخ گواه آن است که این امر در روانشناسی رفتار ترک ها دوچندان می شود. پیوستن ترکیه به ناتو عینیت یافتن نگاه و ذهنیت ترک ها به معادلات قدرت بود و این نگاه همچنان مهمترین عامل تعیین کننده رفتار آنان است. شک و تردید نداشته باشید که آنکارا با مسکو و واشنگتن در حمله به عفرین هماهنگ است اما تهران غایب و  بخوانید بازنده بزرگ معادلات سوریه در عملیات عفرین است. نوع عملیات و مواضع تهران، مسکو و واشکتن در قبال عملیات عفرین بسیار قابل تعمق بوده و بیش از درک حال، راهنمایی درک آینده سوریه است. در نقشه راه آینده سوریه، ایران پیاده نظام عملیات شکست داعش، بازنده و ترکیه عامل اصلی ویرانی سوریه، برنده خواهد شد. مهمترین عامل و  معادله باخت تهران در معادلات آینده سوریه، جایگاه متفاوت ترکیه و ایران در نظام بین الملل و معادلات منطقه ای مرتبط با آن است. عفرین درس هایی بیش از سرکوب کردها برای همه و مخصوصاً تهران دارد و نشان می دهد تنها معادلات میدانی و نظامی تعیین کننده سرنوشت جنگ ها نبوده و هنگامی که محاسبات همه جانبه و دقیق نباشد، پیروزی های نظامی نه تنها دستاورد سیاسی و اقتصادی نمی تواند داشته باشد، بلکه پیروزی ها نیز می تواند بخشی از دیپلماسی فریب باشد. ایران براستی  فردا در کجای معادلات سوریه و حتی عراق خواهد بود. باید صبر کرد و دید اما آینده چندان روشن نیست. نظام بین الملل نه سوریه و نه عراق را به ما واگذار نخواهد کرد. دلخوش به رؤیاها نباشیم.

سخن آخر آن که اگرچه از آغاز تا به امروز بحران سوریه پیچیده و چند وجهی و همراه با مداخلات منطقه ای و فرا منطقه بوده است، اما ایران و ترکیه همواره در دو سوی رویایی این بحران بوده اند. نباید از ورود و تجاوز ترکیه به سوریه راحت عبور کنیم. ما تا دیروز در کنار دمشق بودیم، امروز کجا ایستاده ایم که ناظر بر تجاوز ترکیه به سوریه هستیم. نکته دردآور آن است که علیرغم اختلافات متولیان سیاست خارجی و رسانه ملی در بسیاری از مسایل مربوط به سیاست خارجی در گذشته که مسایل سوریه و دخالت های ترکیه را نیز شامل می شود، این بار در قبال تجاوز آنکارا به خاک سوریه، مردم ایران شاهد بی تحرکی و همراهی تلویحی وزارت امور خارجه و تأیید غیرمستقیم عملکرد ترکیه توسط صدا و سیما هستند. ترکیه چه هنرمندانه عمل کرده که توانسته است در ایران حداقل در یک موضوع، مواضع تقریباً یکسان میان این دو ایجاد کند. ما به عنوان ایران یا فراموش کردیم که اردوغان حامی داعش بوده یا نمی توانیم و باید منتظر روزهای بدتر از امروز بمانیم. بدانیم اردوغان که نگاه قومی و مذهبی به سوریه داشته و دارد نه تنها داعش را له نکرد بلکه آن را تقویت هم کرد، امروز به انتقام شکست دیروز خود، با تجاوز به سوریه عزم له کردن کردها را با کمک داعش دارد. آگاه باشیم و درک کنیم که عفرین آخرین ایستگاه عملیات شاخه زیتون نبوده و گذر به مرحله ای جدیدی از بحران سوریه است. دقت و باز هم دقت کنیم اگرچه ظهور دولت کردی در سوریه با توجه به معضل کردی ترکیه برای آنکارا یک مسأله و خطر حیاتی است، اما ترکیه به فراتر از این خطر اندیشیده و ضمن مواجهه با این خطر، از موضوع کردی استفاده ابزاری برای تقویت نفوذ ژئوپلتیک خود می کند. هوشیار باشیم. تجاوز ترکیه به سوریه به بهانه سرکوب کردها، تبعات و تأثیرات زیادی بر عراق و لبنان و در نهایت موقعیت ایران در منطقه خواهد داشت که نسبت به آن باید تدبیر کرد.