جنگ ایران و عربستان چگونه خواهد بود؟

مایکل نایت

دیپلماسی ایرانی: مدت ها پیش از آنکه آشوبی چنین میان ایران و عربستان به وجود آید، سعودی و دیگر حکومت های سنی در خلیج فارس به آرامی شبکه های نظامی خود در خاورمیانه را پرورش داده بودند. نخستین پشتیبانی نظامی کشورهای خلیج فارس از دولت تحت حمایت عربستان در لبنان بود. امارات متحده عربی 9 فروند هلی کوپتر کاملا مسلح اس اِی – 342 ال به همراه خلبان را برای کمک رهسپار لبنان کرد تا بتوانند گروه فتح الاسلام وابسته به القاعده در اردوگاه نهر البارد در بیروت را در ماه مه 2007 سرکوب کنند. سال 2009، یک سال پس از آنکه ملک عبدالله از ایالات متحده خواست با بمباران ایران "سر مار را قطع کند"، ریاض نبرد نظامی 9 هفته ای علیه شورشیان حوثی در شمال یمن به راه انداخت و حدود 137 تن از سربازان اش کشته شدند. اینک کشورهای حاشیه خلیج فارس و دیگر متحدان همچون پاکستان و سومالی در حال تقویت نیروهای خود در یمن هستند تا به نبرد نظامی علیه حوثی ها به رهبری سعودی یاری رسانند.

اما مرحله بعد چیست؟ ایران و عربستان می خواهند یکدیگر را آزمایش و اذیت کنند، اما دچار انهدام مشترک نشوند. ایران کوشش خواهد کرد در استان شرقی و بحرین ناآرامی ایجاد کند و احتمالا خواهد کوشید به حوثی های یمن بیشتر کمک کند.

مرحله بعد در جنگ ایران و سعودی شدت گیری جنگ نیابتی در سوریه خواهد بود. سوریه جایی است که ریاض برنامه دارد نبرد اصلی خود علیه ایران را به راه بیندازد. سعود الفیصل، وزیر امور خارجه سابق عربستان مارس سال 2012 این پیام را مخابره کرده بود: "مسلح کردن اپوزسیون سوریه یک وظیفه است." همین حالا شورشیان در شمال غرب سوریه با حمایت سعودی، قطر و ترکیه با استفاده از تانک های هدایت شونده ضد موشک ضربات سختی به نیروهای حامی اسد وارد کرده اند.

مهیا شدن برای استفاده از موشک های ضد هوایی اقدام بعدی است. ائتلاف به رهبری ایالات متحده ظاهرا قصد دارند از جنگ در غرب فرات که به لحاظ اخلاقی مبهم است، جایی که مخالفان سرسخت داعش و دولت اسد، سلفی های رادیکال هستند و کشورهای غربی نمی توانند درگیر آن شوند عقب بکشد. اما این دقیقا کاری است سعودی و متحدان اش در پنج سال اخیر در یمن انجام داده اند و محتمل است که جنگ در غرب فرات در سوریه را نیز در دست بگیرند. اینک ظاهرا در نظر سعودی خطر وجود القاعده در شبه جزیره کمتر از حوثی های تحت حمایت ایران در یمن است: چیزی نمانده که نگاهش به داعش و جبهه النصرت در غرب سوریه نیز چنین شود.

هرچند نه عربستان سعودی و نه ایران علاقه ای به جنگی متعارف با یکدیگر ندارند – اتفاقی که محمد به سلمان، ولیعهد و وزیر دفاع عربستان آن را فاجعه بار می خواند – همیشه پتانسیل زد و خورد های مرزی در مرزهای ساحلی و یا فضاهای بی طرف در خلیج فارس وجود دارد. میادین مشترک گازی و جزایر مورد مناقشه، از موارد آشکار نزاع هستند. ایران ممکن است آزمایش های موشکی خود را نزدیک و نزدیک تر به سواحل و خطوط دریایی انجام دهد. گشت های هوایی ممکن است دست به آزمایش یکدیگر بزنند: این اتفاق در جریان جنگ ایران و عراق و در امتداد آنچه "خط فهد" نامیده می شد رخ داد تا آنکه جنگنده های رهگیر سعودی دو جنگنده ایران را در سال 1984 ساقط کردند. ایران و کشورهای خلیج فارس می توانند از عملیاتی هایی ایذایی و یا مین گذاری دریایی علیه مسیرهای تجاری یکدیگر استفاده کنند، تاکتیکی که دهه 1980 مورد استفاده قرار گرفت. حملات سایبری نیز سلاحی غیر قابل انکاری برای هر دو طرف است.

از برخی جهات، محتمل است در سال های پیش رو هر دو طرف خطای محاسبه داشته باشند و عملیات نظامی محدود و تند و تیزی علیه یکدیگر انجام دهند. این خود یک هشدار خواهد بود. هم ایران و هم کشورهای خلیج فارس در مقایسه با زمان جنگ ایران و عراق بسیار بیشتر مسلح شده اند. نیرو هوایی پیشرفته سعودی و متحد اصلی اش امارات متحده عربی اینک قادر است عملا تمام تاسیسات بندری ایران، ترمینال های نفتی و مهمات هدایت شونده ساحلی ایران را نابود کنند. ایران نیز می تواند با راکت های عجیب و غریب خود و موشک های هدایت شوند و دقیق با برد بالا سواحل کشورهای خلیج فارس را آب کش کند.

منبع : فارین پالیسی/ ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33