داستان پنهان شب چاقوهای بلند عربستان سعودی

دیپلماسی ایرانی: مجلس سعود به انتصاب کمیسیون «ضد فساد» که ریاست آن برعهده ولیعهد محمد بن سلمان است، رای داد. درست پس از این تصویب، 11 نفر از شاهزاده های سعودی و اعضای کابینه به جرم فساد متهم و بازداشت شدند. حساب های بانکی سنگینی فریز شدند، جت های خصوصی توقیف شدند و افراد رده بالایی زندانی شدند.

همان طور که در آسیا تایمز و در ماه جولای به آن اشاره کردیم جنگ از درون مجلس سعود آغاز می شود. ماه ها بود که شایعاتی درباره کودتا علیه محمد بن سلمان شنیده می شد و آنچه اتفاق افتاده ضدکودتای دیگری از سوی شاهزاده بن سلمان است. دیدگاه سرمایه گذاران و تاجران رده بالایی که سال ها با مجلس سعودی کار می کردند در رابطه با اتفاقات این روزها این است: «قضیه جدی تر از آن چیزی است که به نظر می آید. بازداشت دو پسر پادشاه سابق، شاهزاده متعب و شاهزاده ترکی، اشتباهی ناشی از احساسات بود. این مساله خود پادشاه و پادشاهی را به خطر می اندازد. تنها در سایه توجهات پادشاه است که محمد بن سلمان محافظت می شود. درحالی که در ارتش مخالفان بسیار زیادی علیه او هستند و آنها از دستگیری های اخیر خشنود نیستند.» می گویند آنچه در ارتش عربستان بیداد می کند کتمان حقیقت است «برای آنکه درباره ارتش احساس امنیت کنید باید کل ارتش را بازداشت کنید.»

شاهزاده متعب تا همین اواخر مدعی تاج و تخت عربستان بود. اما بلندبالاترین مقام دستگیر شده شاهزاده میلیاردر پرنس بن طلال است. او صاحب هولدینگ پادشاهی، سهامدار عمده توییتر، سهامدار سیتی بانک و سهامدار بنگاه های خبرپراکنی روپرت مرداک است. بازداشت بن طلال نکته ای کلیدی در کنترل اطلاعات است. آزادی اطلاعات در عربستان سعودی معنایی ندارد. شاهزاه محمد بن سلمان کنترل تمام رسانه های داخلی را در اختیار دارد و می خواهد این اختیار را حفظ کند. «نکته کلیدی بازداشت بن طلال در دست گرفتن کنترل رسانه های سعودی و بازگرداندن جریان اطلاعات به داخل کشور است.»

اسرار پشت پاکسازی

داستان با مذاکرات مخفی در سال 2014 آغاز شد که این مذاکرات درباره حذف ملک عبدالله از پادشاهی بود. اما «انحلال خانواده سلطنتی به شکاف و جدا شدن قبیله ای و تقسیم کشور به سه بخش منجر می شود. به این ترتیب تامین امنیت نفت، موسسات در شرف ورشکستگی و جلوگیری از هرج و مرج سخت تر می شود.»

جانشینی عبدالله تبدیل به پروسه ای آرام شد. «قدرت بین سه بخش تقسیم شد: پادشاه سلمان (پسر مورد علاقه او پرنس محمد)، پسر پرنس نایف (یک پرنس محمد دیگر) و در نهایت پسر پادشاه مرده (پرنس متعب، فرمانده گارد ملی). در عمل سلمان گذاشته است که محمدبن سلمان مقام اجرایی را در دست داشته باشد. مشکلات در عمل همچنان ادامه دارد. مجلس سعود در جنگ های تغییر رژیم خود در سوریه و یمن شکست خورده است. خزانه عربستان سعودی مجبور به قرض گرفتن از بازارهای بین المللی شده است. در حالی از ریاضت اقتصادی دولتی حرف زده می شود که محمد بن سلمان تقریبا نیم میلیارد دلار برای خرید قایقی تفریحی در جزیره ای خاص خرج می کند. سرکوب سیاسی و سربریدن شیخ نمر از نمونه های خشونت داخلی است. نه تنها شیعیان استان های شرقی ناراضی هستند و سر شورش دارند بلکه سنی های استان های غربی نیز احساس نارضایتی دارند.

درحالی که محبوبیت رژیم در حال سقوط است پرنس محمد بن سلمان با برنامه چشم انداز 2030 وارد کارزار شده است. از نظر تئوریک این برنامه خارج کردن کشور از محوریت نفت، فروش بخش هایی از آرامکو و تلاش برای ایجاد صنایع جدید است. کم کردن از میزان نارضایتی، افزایش وفاداری شاهزادگان دیگر و سرکوب طغیان ها و سرکشی ها از بخش های دیگر این برنامه است. با این حال چشم انداز 2030 نمی تواند موثر باشد بدون اینکه مشاغل تولیدی به خوبی به راه بیفتند. ایجاد این مشاغل جدید اما این سوال را به وجود می آورد که کارگران ماهر جدید از کجا آورده می شوند. برای این پیشرفت ها در حالی برنامه ریزی می شود که سه گروه از خانواده های سلطنتی علیه آن هستند: «خانواده ملک عبدالله پادشاه سابق، خانواده ملک فهد پادشاه اسبق و خانوانده شاهزاده پرنس نایف.»

نایف بسیار به واشنگتن نزدیک است و به دلیل فعالیت های ضد تروریستی بسیار محبوب است. بازداشت او در ابتدای سال جاری باعث عصبانیت سازمان سیا و تعدادی از اعضای مجلس سعود شد. اما این بازداشت از برنامه های اصلی محمد بن سلمان برای جلوگیری از جدال قدرت بود. براساس گفته منابع «او ممکن است نامزد مورد علاقه سازمان سیا در سرزمین پادشاهی باشد اما با شیوه ای که محمد بن سلمان پیش گرفته است و اینکه دوست ندارد هیچ سزاری در سرزمین پادشاهی یافت شود او به زودی برای سازمان سیا هم بی ارزش می شود.» اگر پادشاه سلمان بمیرد، محمد بن سلمان ممکن است خود را به نوعی جداشده از قدرت ببیند. این موقعیتی است که پرنس محمد بن نایف و پرنس متعب به دنبال آن هستند. محمد بن سلمان دقیقا راهی را پیش گرفته که چنین خروجی ای از مرگ پادشاه سلمان بیرون نیاید. منابع اطلاعاتی معتقدند که: «به زودی تغییری در رژیم به وجود خواهد آمد و تنها دلیلی که این اتفاق تا کنون رخ نداده این است که پادشاه فعلی در میان طرف های قدرت جایگاه مناسبی دارد. ممکن است که پس از او جنگ قدرتی حتی با حضور نظامی ها به مانند روزهای پادشاه فاروق رخ دهد و ممکن است خاندانی به قدرت برسد که دوست ایالات متحده نیست.»

منبع: آسیا تایمز/ مترجم: روزبه آرش

انتشار اولیه: جمعه 26 آبان 1396 / انتشار مجدد: شنبه 11 آذر 1396